Doğuştan kalp hastalığı nedir?
Doğuştan kalp hastalığı kalpte doğum sırasında bulunan yapısal bozukluk olarak tanımlanabilir. Bu bozukluklar çoklukla hamileliğin erken evrelerinde organların gelişmeye başladığı devirde oluşur.
Çocuklardaki bütün kalp hastalıkları doğuştan mıdır?
Çocuklardaki kalp hastalıklarının birçok doğuştandır. Lakin doğuştan olağan olan bir kalpte sonradan da hastalık gelişebileceği unutulmamalıdır. Çocukları etkileyen sonradan kazanılmış (edinsel) birçok kalp hastalığı vardır. Akut romatizmal ateş, Kawasaki hastalığı (uzun müddetli yüksek ateş ile cilt-mukoza-lenf nodu tutulumlu hastalık), perikardit (kalp zarı iltihabı), miyokardit (kalp kası iltihabı), enfektif endokardit (kalp kapakçıklarının iltihabı), kardiyomiyopatiler (kalp kası bozuklukları) ve ritim bozuklukları edinsel kalp hastalıklarındandır.
Doğuştan kalp hastalıkları neden oluşur?
Doğuştan kalp hastalıklarının birçoklarında neden bilinmemektedir. Lakin bu hastalıkların genel olarak genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Annede şeker hastalığı üzere kronik hastalıkların olması, gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar, alkol yahut uyuşturucu hususlar nedeniyle bebekte doğuştan kalp hastalığı gelişme riski yükselmektedir. Bebekte genetik (kromozomal) bir bozukluk olması halinde de doğuştan kalp hastalığı gelişme riski artar. Münasebetiyle sebebi tam bilinemeyen doğuştan kalp hastalıkları nedeniyle ailelerin kendilerini hatalı hissetmeleri gerçek olmaz.
Doğuştan kalp hastalığı olan çocuk doğurma riski nedir?
Bütün anne ve babaların doğuştan kalp hastalıklı çocuğu olabilir. Bin canlı doğumdan 8-10’unda çoğunluğu hafif olmak üzere doğuştan kalp hastalığı görülür. Ülkemizde yaklaşık olarak yılda 1.500.000 (1,5 milyon) bebek doğduğu göz önüne alınırsa her yıl 12.000-15.000 bebeğin kalp hastalıklı olarak doğduğu söylenebilir. Anne, baba yahut kardeşlerden birinde doğuştan kalp hastalığı varsa doğacak bebeğin kalp hastası olma riski 10 kata kadar artabilir.
Doğuştan kalp hastalığı nasıl fark edilir?
Ağır kalp hastalıklı bebekler birinci birkaç ay içerisinde belirti verirler. Bebeklerde ağlarken artan morarma ve bayılma, beslenme zahmeti, emerken çabuk yorulma ve teneffüs problemi, kâfi kilo alamama, alından soğuk terleme yahut göz kapaklarında şişlik üzere belirtiler olabilir. Daha büyük çocuklarda ise koşarken yahut ani heyecan sonrası bayılma, eforla başlayan göğüs ağrısı, teneffüs meşakkati ya da sık tekrarlayan teneffüs yolu enfeksiyonları doğuştan kalp hastalığı tarafından uyarıcı olabilir. Hafif bozukluklar ise çoklukla belirti vermezler ve hekim muayenesinde duyulan üfürüm nedeniyle yapılan tetkikler sonucunda teşhis alırlar.
Çocuk Kalp Hastalıkları (Pediatrik Kardiyoloji) Uzmanı tarafından gebeliğin 16-18. haftalarından sonra yapılan fetal ekokardiyografi (fetal EKO = anne karnındaki bebeğin kalbinin ultrason ile incelenmesi) kullanımı son yıllarda artmıştır. Böylelikle bebek dünyaya gelmeden doğuştan kalp hastalığına teşhis konulabilmektedir.
Doğuştan kalp hastalığı tanısı nasıl konulur?
Yukarıda anlatılan belirtileri olan bebek ve çocuklar dikkatli bir biçimde muayene edildikten sonra kalp grafisi (elektrokardiyografi = EKG), kalp röntgeni (telekardiyogram = TELE) ve kalp ultrasonu (ekokardiyografi = EKO) çekilmesi ile teşhis konulur. Deneyimli bir Çocuk Kalp Hastalıkları (Pediatrik Kardiyoloji) Uzmanı tarafından yapılan muayene ve çekilen EKO doğuştan kalp hastalığının kıymetlendirilmesi için çoğunlukla kafidir. Çok ender durumlarda uzun vadeli EKG izlemi, gerilim testleri yahut kardiyak kateterizasyon ve anjiyokardiyografi gerekebilir.
Doğuştan kalp hastalıklarının tedavisi var mıdır?
Fetal EKO ile doğuştan kalp hastalığı tanısı konulan bebeklerin kimilerine anne karnındayken müdahale edilebilir. Fakat bu bebeklerin birçoklarına teşebbüs yapılmaz ve dünyaya gelmesi beklenir. Şayet bu karar alındıysa, gerektiğinde uzmanların her türlü teşebbüsü yapılabileceği bir merkezde bebeğin doğumunun gerçekleşmesi kıymetlidir.
Doğuştan kalp hastalıklarının birden fazla, kasık damarından girilerek yapılacak bir kardiyak kateterizasyon teşebbüsü yahut kalp ameliyatı ile büsbütün düzeltilebilir.
Doğuştan kalp hastalığı nedeniyle yapılan ameliyatların başarısı gelişmiş merkezlerde hayli yüksektir. Genel olarak bu ameliyatlardaki muvaffakiyet oranı yüksektir. Fakat ameliyatlardaki muvaffakiyet oranı, risklere nazaran de çok değişmektedir. O denli ki, 5 yaşındaki bir çocukta kalbin odacıkları ortasındaki bir deliğin kapatılmasının riski %0,5 iken, yenidoğan bir bebekte yapılacak çok karmaşık bir ameliyatın riski daha yüksek olacaktır.
Doğuştan kalp hastalıklarının hepsine kardiyak kateterizasyon teşebbüsü yahut kalp ameliyatı gerekmez. Zira kimi doğuştan kalp delikleri bizatihi kapanabilir.
Doğuştan kalp hastalıklı çocukların izleminde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
1. Doğuştan kalp hastalığı olan çocukların tedavi öncesi ve sonrası Çocuk Kalp Hastalıkları (Pediatrik Kardiyoloji) Uzmanı tarafından nizamlı aralıklarla izlenmesi gerekir.
2. Antrenman kapasitelerinde kısıtlılık olabilmekle birlikte, birçoklarında olağan yahut olağana yakın bir günlük ömür kalitesi vardır. Ağır kalp hastalığı olanlarda idman kapasitesinde azalma besbellidir. Birtakım hastalıklarda büyüme geriliği ve öğrenmede zahmet olabilir.
3. Bütün çocuklarda olduğu üzere doğuştan kalp hastalığı olan çocuklarda da genel tıbbi tedbirlere uyulmalıdır.
4. Doğuştan kalp hastalıklı çocuklara öteki çocuklarda olduğu üzere yaşına uygun aşıların yapılması gerekir. Nadiren ek aşılamaya gerek olabilir.
5. Doğuştan kalp hastalığı olan çocuklar, çocukluk çağı hastalıklarını kalp hastalığı bulunmayan çocuklar üzere çoklukla problemsiz geçirirler. Fakat ağır kalp hastalığı olan çocukların birtakım hastalıkları atlatması daha sıkıntı olabilir.
6. Enfektif endokarditten (kalp kapakçıklarının iltihabı) muhafazası için kimi cerrahi süreçlerden evvel (bademcik ve geniz eti ameliyatları, kanama oluşturabilecek diş teşebbüsleri ve diş çekimleri, karın ameliyatları) hastaya antibiyotik verilmelidir.
7. Enfektif endokardit az görülen bir enfeksiyon olmasına karşın, doğuştan kalp hastalığı bulunan çocuklar bu enfeksiyon için yüksek risk taşırlar. Kana karışarak bu enfeksiyona yol açan bakterilerin birçok ağızda bulunduğu için ağız paklığı, diş bakımı ve sıhhati çok değerlidir.
Sık görülen doğuştan kalp hastalıkları nelerdir?
Doğuştan kalp hastalıkları, kalbin kulakçıklar yahut karıncıklar ortasındaki küçük yahut büyük delikler ya da kapaklardaki hafif yahut ağır darlıklar formunda olabileceği üzere, kulakçık yahut karıncıklardan bir yahut birden fazlasının olmaması üzere çok ağır bozukluklar formunda de görülebilir.