-Vertigo Nedir?
Vertigo; söz manası olarak baş dönmesi manasına gelmektedir ve bir hareket illüzyonudur.
Baş dönmesi dendiğinde hastanın istikrarını sağlamadaki her türlü sorun anlaşılır. Bu
durum hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamayacağı şiddetten, yalnızca vakit zaman
bir kayma hissine kadar değişebilir. Hatta yalnızca bir göz kararması halinde ortaya çıkabilir.
-Ne Üzere Şikayetler Hissedilir?
Vertigo oluşturan nedene nazaran şikayetler değişebilmektedir. Her taraf dönüyor, yer ayağımın
altından kayıyor, bir yana hakikat kayıyorum, başımın içi boşalıyor, gözlerim kararıyor şeklinde
açıklamalar sık duyulur. Vertigo çok şiddetli olduğunda hastalarda gözlerde sıçrayıcı hareket,
bulantı ve kusma, ayakta duramama formunda belirtiler de olabilir. Kulak hastalıklarına bağlı
baş dönmelerinde beraberinde kulak çınlaması, işitme azlığı, kulakta basınç hissi, bulantı-
kusma, kulak akıntısı üzere şikayetler eklenebilir. Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde
ise baş ağrısı, uyuşmalar, felçler, göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Vertigo ile
bulunabilecek başka şikayetler çok değişken olabilir. Lakin birçok hastada yalnızca baş
dönmesi mevcuttur.
-Vertigo Nedenleri Nelerdir?
Vertigo kaynak aldığı yapılara nazaran periferal ve santral vertigo olarak ikiye ayrılır.Periferik
Vertigoda vertigonun nedeni iç kulak, istikrar organlarıdır. Şayet vertigonun nedeni beyinde
bulunan istikrar merkezleri ise bu tıp vertigo santral vertigo olarak isimlendirilir. Santral
vertigoya, konuşma bozuklukları, çift görme, yutma bozukluğu üzere birtakım ek nörolojik bulgular
eşlik eder. Şiddetli istikrar bozukluğu çoğunlukla vardır.
Beyin sapı- beyincik birleşme bölgesindeki bir tümör gelişiminde vertigo meydana gelebilir.
Çünkü bu bölgede istikrar hududu bulunur ve tümörün bu hududa baskı yapması sonucu ortaya
çıkabilir.
Multiple Skleroz (MS) hastalığı.
Kalp hastalıkları.
Ağır kansızlıklar.
Metabolik bozukluklar.
Boyun kemiklerinde bozulmalar ve kireçlenmeler de beyin sapı ile beyinciği besleyen
damarları sıkıştırarak vertigo yapabilir.
Yaşlı ve birçok hastalığı olanlar, (özellikle diyabet gibi)
ÜSYE (üst teneffüs yolu enfeksiyonları) sonrası iç kulak tutulumu.
Kronik orta kulak iltihaplarının iç kulağa yayılması (labirentit)
Menenjit yahut başka ateşli hastalıkların içkulağı etkilemesi.
İç kulakta yahut iç kulak hududundaki tümöral hastalıklar.
Meniere hastalığı: İç kulakla ilgili bir rahatsızlıktır. Hastalık iç kulakta endolenfatik sıvıda artış
(endolenfatik hidrops) ile ortaya çıkar. Birkaç dakikadan uzun süren, şiddetli başdönmesi, bir
veya iki kulakta şiddetli çınlama, kulakta doluluk hissi, dengesizlik, bulantı kusma belirtileri
gösteren bir periferik vertigo çeşididir. Kulaktaki çınlama yakınmaları giderek tam işitmemeye
kadar varabilir. Muhakkak aralıklarla gelir, hasta orta periyotlarda olağan olabilir.
Vestibüler Nörinit (İç kulaktaki istikrar ile ilgili sinyalleri beyefendisine ulaştıran sonun iltihaplanması) ;
Vertigonun en sık nedenlerinden biridir. Hastalıktan bir müddet evvel üst teneffüs yolu
enfeksiyonu olabilir ve olmayabilir. Vertigo, dengesizlik ve bulantı kusma üzere yakınmalara
işitme ve beyin sapı ile ile ilgili bulgu ve yakınmalar eşlik etmez. Yakınmalar 1 hafta kadar
devam eder ve şiddeti azalarak sonlanır. Yakınmalar çok şiddetlidir ve hastayı işinden
gücünden alıkoyar, hareket etmek baş dönmesine neden olduğundan hastalar
kıpırdanmadan yatmayı tercih ederler. Tedavisinde 1- 2 hafta mühletle ilaç kullanımı yeterli
olur. Hastanın daha sonraki devri ilaçsız olarak geçirmesi beynin vertigoya adaptasyonunu
sağlaması açısından değerlidir. Vestibüler rehabilitasyona erken periyotta başlamak
yararlıdır.
Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) ; Ekseriyetle 1 dakikadan kısa periyodik, baş veya
gövdenin muhakkak bir hareketi ile ortaya çıkan (örneğin üst bakınca) baş dönmesi ataklarıdır.
Hastalar baş dönmesi olmadığı periyotta yürümede hafif bir dengesizlikten yakınabilirler.
Baş dönmesinin en sık nedenidir. İnsanlarda ömür uzunluğu ortaya çıkma mümkünlüğü %10’dur.
Kulak bölgesine alınan travmalardan sonra ortaya çıkabilir. Halk ortasında iç kulakta
kireçlenme, taş yapma yahut kristal oynaması üzere tabirlerle ifade edilir. En aktif tedavisi
kanal içindeki kristallerin çeşitli hareketlerle tekrar eski konuma getirilmesidir.
Yukarıda sayılanlardan da anlaşılacağı üzere hastalığın kaynağının büyük çoğunluğu kulağa
bağlı olan rahatsızlıklardır.
-Vertigonun Tedavisi Nasıl Yapılır?
Baş dönmesinin şiddetli olduğu devirde tedavinin hedefi baş dönmesini ortadan kaldırmak,
bulantı ve kusmayı önlemektir. Hastalarda sıklıkla kusma olaya eşlik ettiğinden ağızdan
alınan ilaçların aktifliği yetersiz kalacaktır. Bu nedenle hastanın yatırılarak, damar yolundan
verilecek ilaçlarla tedavi edilmesi daha uygundur. Şikayetleri azalan hastada ilaçların bir an
önce kesilerek istikrar idmanlarına başlanması gerekir. İstikrar egzersizleri
kompanzasyonun gelişimi için çok kıymetlidir. Ayrıyeten gerilim hastalığı tetikleyen kıymetli bir
faktördür.
– Vestibüler Rehabilitasyon Nedir?
Vestibüler rehabilitasyon, hastanın tekrarlayan hareketler ile baş dönmesine alıştırılması, baş
dönmesinin azaltılması hedefiyle yapılır. Nedene bağlı olarak hastanın şikayetlerini azaltmak
ve rehabilitasyon programı ile güzelleşmeyi hızlandırmak mümkündür. Vestibuler
rehabilitasyonun ana komponentlerini vestibulooküler antrenmanlar ve özel manevralar
oluşturur. Bu antrenman ve hareketler belli seans aralıkları ile bireye uygun olarak düzenlenir
ve uygulanır. Vestibüler rehabilitasyon ile baş dönmesinin azaltılması, kişinin kendini
güvende hissetmesi, günlük yaşama etkin katılmada külfet yaşamaması, düşme ve
yaralanmaların engellenmesi ve toplumdan soyutlanarak anksiyete, panik bozukluk ve major
depresyon üzere ek ruhsal rahatsızlıklardan uzaklaşması amaçlanır. Bu hedeflerle KBB ile
Fizik Tedavi ve Reahabilitasyon kısımlarının işbirliğiyle, hastaya uygun bir rehabilitasyon
programı çıkarılmakta, aşikâr tekliflerde bulunulmakta ve en kısa müddette ilaç kullanımının
kesilip kişinin toplumsal hayattaki yerini alması amaçlanmaktadır.
