Bademcik ve geniz eti nedir? Bademcikler (tonsiller) boğazın her iki yanında yerleşen ve bedenimizin savunma düzeneklerinden biri olan lenfoid dokudan oluşan yapılardır. Adenoidler de emsal biçimde lenfoid dokudan oluşan ve burnun gerisindeki nasofarenkse (geniz) yerleşen yapıdır.
Görevleri nelerdir? Tonsiller ve adenoidler bilhassa birinci 3 yaş içinde hava yolu ile gelecek mikroplara karşı savunmada rol oynayan yapılarımızdır. Bu savunma sistemleri sağlıklı olduklarında son derece değerli iken, yapılarının ve işlevlerinin bozulduğu durumlarda ameliyat ile alınmalarının beden savunma sistemi ve sıhhat üzerinde olumsuz bir tesir yapmadığı bilinmektedir.
Adenoidektomi hangi durumlarda yapılır? Adenoidektomi olarak isimlendirilen geniz eti alınması operasyonu aşağıda söz edilen durumlardan bir yahut birkaçının olması halinde yapılır.
1-Solunumu engelleyecek derecede büyük geniz eti: Çok derecede büyümüş geniz eti ağız teneffüsü, horlama ve uyku sırasında nefesin durması (uyku apnesi) üzere belirtilere yol açar. Burundan nefes alamama, daima üst teneffüs yolu enfeksiyonları, boğaz enfeksiyonları, astım ve allerjik hastalıklar ile koku ve tat bozukluklarına sebep olabilir. Büyük geniz eti tedavi edilmediği durumlarda kulakta yapısal sorunlara neden olarak kalıcı sıkıntılara da neden olmaktadır. Ayrıyeten daima ağzı açık uyumak zorunda kalan çocuklarda üst çene ve diş yapıları bozulmakta, kalıcı ortodontik sorunlar de ortaya çıkmaktadır. Geniz eti büyüklüğüne bağlı uykuda nefesin durması belirtileri olan çocukların kognitif işlevler dediğimiz bilişsel işlevlerinin olumsuz etkilendiği, cerrahi tedavi sonrasındaki birinci yıl ise hastalarda manalı düzelme olduğu literatürde ispat edilmiştir. Tekrar bu çocukların bir kısmında gece idrar kaçırması (enürezis nokturna) olduğu, tedavi ile bu belirtinin de kaybolduğu gösterilmiştir.
2-Östaki tüpü tıkanıklığına bağlı orta kulak hastalıkları: Geniz eti mikroorganizmalar için rezervuar vazifesi görür. Östaki borusu tıkanıklığı yahut geniz eti nedeniyle iltihabi akıntılara maruz kalması ile tekrarlayan kulak hastalıkları (akut otitis media: orta kulak iltihabı yahut seröz otitis media: Orta kulakta sıvı birikimi) ortaya çıkabilir. Tedavi ile düzelmeyen yahut tekrar eden bu hastalıkların varlığında adenoidektomi ile birlikte kulak zarına ventilasyon tüpü takmak gerekebilir.
3-Adenoidlerin neden olduğu kronik sinüs infeksiyonları: Kulak sorununa misal halde büyümüş yahut enfekte adenoidler sekresyonların burunda birikmesine yahut tekrarlayan sinüs infeksiyonlarına neden olabilir.
Ameliyata nasıl karar verilir? Geniz eti sorunları olan çocukların ameliyatına karar vermede hastanın ailesi bizim için kıymetli yol göstericilerdir. Üstte tabir ettiğimiz çocuklarının bilhassa horlama ve ağzı açık ahenge şikayeti olduğunu söz eden aileler tarafımıza başvurduklarında detaylı KBB muayenesi yapmaktayız. Akabinde nazal endoskopi dediğimiz kamera ile hastanın genzine bakmakta ve ameliyat durumuna karar vermekteyiz.
Geniz eti kendi kendine küçülebilir mi? Adenoidler çoklukla 10 yaşından sonra küçülürler. Ancak küçülmesini beklemek uyku apnesi, burun tıkanıklığı, orta kulak hastalıkları ile yüz ve diş gelişiminde kalıcı deformitelere yol açabilir. Ayrıyeten uyku bozukluğuna bağlı öğrenme ve büyümenin negatif istikamette etkilendiği bir çok çalışma ile gösterilmiştir. Dahası cerrahi tedavi sonrası öğrenme yeteneği ile büyüme ve gelişme seyrinin olağana döndüğü de ortaya konmuştur. Bu nedenle önemli geniz eti büyüklüklerinde küçülmesini bekleme yaklaşımı son derece riskli ve yanlış bir davranıştır.
Ameliyat nasıl yapılır? Genel anestezi altında yapılmakta, 10-15 dakika sürmektedir. Adenoid dokusu genizden kürete edilerek çıkartılır.
Ameliyat sonrası süreç nasıldır? Burun tıkanıklığı 7-10 gün sonra düzelmektedir. Ameliyat sonrası devirde çocuğun aktivitelerini kısıtlamadan ve özel bir diyet programı önermeden takip etmemiz ve 1 hafta sonra denetimimiz kâfi olmaktadır.
Tonsillektominin komplikasyonları nelerdir?
Önceden kestirilmesi neredeyse imkansız olan anesteziye bağlı riskler dışında ameliyatın en değerli komplikasyonu kanamadır.
1-Kanama: Tonsillektomi sonrası en değerli ve sık karşılaşılan komplikasyondur. Erişkinlerde daha sık görülür. Ameliyat sonrası erken devirde olabileceği üzere 15. güne kadar risk devam etmektedir. Bu yüzden ameliyat sonrası 15 gün uyulması gereken diyet hastalarımıza detayı ile anlatılmaktadır. Ayrıyeten bu süreçte kent dışına çıkmamalarını da tavsiye ediyoruz.
2-Enfeksiyon: Artan ağız kokusu, genizde ve boğazda rahatsızlık hissi ve geç ortaya çıkan kanamalar enfeksiyon belirtisi olabilir. Çoklukla antibiyotik verilmesi güzelleşme sağlar.
3-Ağrı: Birinci iki haftada boğazda ağrı olabilir ve ağrı kesicilerin kullanılması gerekebilir.
4-Yumuşak damakta işlev bozukluğu: Ameliyattan sonra nadiren genizden konuşma, sıvı içecek ve besinlerin genize ve buruna kaçması ortaya çıkabilir. Bu şikayetler vakitle azalmakta ve kaybolmaktadır.
5-Dişlerde, dişetinde, dudakta ve lisanda yaralanma: bu durumlar ameliyat ekipmanı ile ilgili olup çok nadiren görülmektedir.
Ameliyat sonrası sıklıkla sorulan sorular
1– Ameliyat sonrası hastanede kalmak gerekir mi? Çoklukla hastalarımızı ameliyat günü akşamı taburcu ediyoruz. Lakin aşağıdaki durumlardan biri yahut birkaçı birlikte varsa 1 gece yatırmayı tercih ediyoruz.
* Hastanın çok uzakta oturması ( yahut kolay ulaşım imkanının olmaması)
* Yetişkin hasta
* Ameliyat sonrası ağızdan kâfi besin alamaması
* Ameliyat sonrası önemli bulantı ve kusma
* Eşlik eden öteki hastalıkların varlığı
2- Ameliyat sonrası beslenme nasıl olmalı? Ameliyat sonrası birinci 15 gün yumuşak ve sıvı besinleri öneriyoruz. Bilhassa meyve suları asidik olduğu ve ağrıya yol açacağı için önerilmemektedir. Ameliyat sonrası uyulması gereken diyet son derece değerli olduğundan ameliyatı gerçekleştiren cerrah tarafından detayı ile hastalarımıza bilgi verilmektedir.
3- Ameliyat sonrası ilaç kullanılır mı? Yara güzelleşmesine katkısı olduğu ve enfeksiyon gelişimini önledikleri için antibiyotik kullanılmaktadır.
4- Ameliyat sonrası sportif aktiviteler yapılabilir mi? Ameliyat sonrası 2 hafta mühletince yorucu antrenmanları önermiyoruz.
Ameliyat sonrası olağan sayılabilecek durumlar nelerdir?
Boğaz ağrısı: Tonsillektomi sonrası boğaz ağrısı sıklıkla büyük çocuklarda ve yetişkin hastalarda sık karşılaşılan bir durumdur. Ameliyat sonrası 15 güne kadar uzayabilmektedir.
Kulak ağrısı: Tonsillektomi sonrası kulak ağrısı sıklıkla görülmektedir. Bu ağrı ameliyat alanından kaynaklanır ve yansıyan ağrı olarak bilinmektedir.
Ateş: Hafif ateş olabilir.
Tonsil yatağında beyaz plakların görülmesi: Beyaz renkli plaklar ameliyat sonrası 2 hafta boyunca görülebilmektedir. Bu plaklar güzelleşme dokusudur. Küçük lisan bazen ödemli olarak görülebilir.
Ne vakit hekimimi aramalıyım?
Kanama: Hafif sızmalarda buzlu su yahut dondurma faydalı olabilir. Şayet kanama devam ediyorsa vakit kaybetmeden hekiminizi arayın.
Dehidratasyon: Şayet 24 saat boyunca kâfi sıvı alınamadıysa hastada az ve konsantre idrar çıkışı ve letarji (uyuşukluk, ilgisizlik) görülebilir. Bu durumda da hekiminiz ile irtibata geçin.
Yüksek ateş: 39 derece ve üstü ateş, öksürük ve teneffüs zahmeti durumunda hekiminizi arayın.
Kontrole ne vakit gitmeliyim? Hastalarımızı ameliyat sonrası 7. günde denetime istiyoruz.