Ses hijyeni sesimizin daha sağlıklı olması için günlük hayatta uymamız gereken davranışlar topluluğudur. Bu davranışlar sayesinde sesimize ziyan vermeyi önleyebilir, ya da daha az ses sorunu ile müsabakamız sağlayabiliriz. Ses hijyenine uymak sesle ilgili bir sorun varlığında da sağlıklı sese en kısa vakitte ulaşmaya yardım eder.
Ses hijyeni ile ilgili birtakım değerli noktalar şunlardır:
• Ses sıhhati için günde 10-12 bardak (2 litre) su tüketin.
• Sık boğaz temizlemekten ve şiddetli öksürükten kaçının.
• Sigara ve öteki tütün eserlerinden (nargile, puro, elektronik sigara) uzak durun. (Sigara ve öteki tütün eserlerinin uzun periyodik kullanımının ses yolunda kansere yol açabileceğini unutmayın.)
• Alkolü bırakın yahut az tüketin, alkol alacağınız vakitlerde bol su içmeye çalışın.
• Kafein içeren içecekleri (kahve, siyah çay, yeşil çay, kola vb. ) sık ve çok tüketmeyin. Bu içecekler, sıvı gereksiniminin karşılanmasını sağlamadığı üzere, bedenden su atılımına da yol açarlar.
• Reflüye sebep olabilecek asitli, gazlı,aşırı yağlı, ve baharatlı besinlerden uzak durun.
• Gece yatmadan kısa vakit evvel yiyip içmeyin, yatmadan evvel yenilen yemek reflüye sebep olarak ses kalitenizi olumsuz tarafta tesirler.
• Karın bölgenizi sıkacak kemerli yahut dar kıyafetler giymeyin.
• Tertipli ve kâfi müddet uyuyun.
• Çok gerilimden uzak durun, gerilim gırtlak ve ses teli kaslarında tansiyona yol açarak ses sıhhatinizi bozar.
• Konut ve iş ortamınızın nemli kalmasını sağlayın.
• Konuşurken nefesinizi tutmayın, tertipli olarak nefes alıp verin.
• Diyafram nefesi kullanarak konuşun. Diyafram nefesi ses terapisi ile kolay kolay öğrenilebilen bir nefes alma usulüdür.
• Gerçek nefes kullanımı için dik durun. Sistemli olarak baş-boyun-sırt bölgenize yönelik esneme, gevşeme antrenmanları yapın.
• Uzun müddetli konuşmalardan uzak durun.
• Yüksek ses ile yahut fısıltı ile konuşmayın.
• Art planda gürültü varken uzun periyodik konuşmalardan kaçının.
• Birçok ilacın (hormonlar, ağrı kesiciler, grip ilaçları, bitkisel ilaçlar, vs.) sesiniz üzerine olumsuz tesiri bulunmaktadır, kullandığınız ilaçları “ ses doktorunuza” danışın.
Sahne sanatçılarnda ses hijyeni için faydalı olabilecek ek bilgiler
• Su ses tellerinin sıhhati için olmazsa olmazdır. Gündelik kâfi ölçüde su tükettiğinizden emin olun (günde EN AZ 10-12 bardak su tüketmelisiniz.)
• Yaşadığınız, uyuduğunuz, mümkünse performans gerçekleştirdiğiniz ortamı nemli tutun. Nemlendirme pak ses üretimi ve hoş bir ses için elzemdir.
• Nizamlı olarak ses antrenmanları yapın. Performans öncesinde sesinizi ısıtma idmanları, sonrasında ise KESİNLİKLE ses soğutma antrenmanları uygulayın.
• Performanstan bir evvelki gün alkol tüketmeyin, çok fizikî aktivitelerden (ağır spor, cinsel aktivite vb ) uzak durun.
• Performans gününde kan kolaşımınızı hızlandıracak yürüyüş, hafif tempolu koşu, baş- boyun-sırt kültür fizik hareketleri üzere antrenmanlar yapın.
• Performansınızın bir kaç saat öncesinde yağlı ve baharatlı besinlerden uzak durun, alkol içmeyin.
• Performans yapacağınız yeri ve sahneyi evvelce kesinlikle denetim edin.
• Performans yapacağınız ortamda kendinizi duyabileceğiniz bir teknik donanım (monitor, kulaklık … gibi) olmasına dikkat edin.
• Sahnede akustiğinin en verimli olduğu alanda performansınızı sunmayı tercih edin.
• Süt eserleri birtakım profesyonel ses kullanıcılarında ses telleri üzerindeki salgının artmasına yol açabilir, bu yüzden dikkatli olun.
• Sistemli olarak spor yapın.
• Spor yaparken ses çıkartmaktan kaçının.
• Sahne telaşınız var ise bunun için ilaç kullanmadan evvel hekiminize danışın.
• Alerjiniz var ise belli aralıklarla bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına muayene olun.
• Rastgele bir şikayetiniz olmasa dahi sistemli aralıklarla ses telleriniz için bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına muayene olun.