Allerjik Rinit (Saman Nezlesi)
Allerji Ne Demektir?
Alerji bedene giren ya da temas eden bir hususa karşı bedenin kendine ziyan verecek derecede tepki göstermesidir. Bu reksiyonlar olağan seviyesinde olursa bedeni korumak içindir. Lakin alerjik bireylerde tepkiler ziyanlı olacak derecede fazladır. Burun bu tıp alerjik tepkilerden en fazla etkilenen organlardandır. Alerjinin genetik bir yatkınlığı vardır ve her yaşta başlayabilir. Allerjenin bedene girmesinden 2-3 dakika sonra histamin ismi verilen hususlar salgılanır. 15 dakika içinde azamî düzeye ulaşır. Alerji her vakit olabileceği üzere yalnızca belirli mevsimlerde de görülebilir.
Rinit Ne Demektir?
Burun içini döşeyen mukozanın her türlü iltihabına rinit denir. Şayet bu iltihaba alerjik faktörler neden olmuşsa buna alerjik rinit denir.
Neler Alerji Yapar?
Alerji yapabilecek bilinen ya da bilinmeyen çok sayıda faktör vardır. En sık görülenler ortasında toz, polenler, küf mantarları, kimi yiyecekler (süt, yumurta, çilek vs.), kimyasal hususlar, konut hayvanları sayılabilir.
Ne Üzere Belirtiler Yapar?
Alerjinin KBB ile ilgili semptomları ortasında en sık görülenler burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı, kaşıntı, geniz akıntısı, boğazda gıcık, kronik öksürük, orta kulakta basınç sorunları sayılabilir. Alerjik şahıslarda alerjik olmayan şahıslara nazaran daha çok sinüzit, burunda et büyümesi (konka hipertrofisi yahut polip), astım ve cilt tepkileri görülür.
Muayenede Ne Görülür?
Alerjik rinitli hastaların muayenesinde burun akıntısı direk olarak görülebilir. Ayrıyeten burun içinde soluk renk, saydam salgı artışı, ödem(şiş), şayet varsa et büyümesi görülür. Burun içinin imgesi bazen hastanın şikayetlerinin dinlemeden bile teşhis koydurucudur. Ağız içinden bakıldığında geniz akıntısı ve farenjit görülebilir.
Ne Üzere Tetkikler Yapılır?
Muayene sonrasında allerjiden şüphelenildiğinde en sık uygulanan tetkik deri testleridir. Fakat bu testlerin negatif çıkması hastada alerji olmadığını göstermez. Deri testlerinde çalışılmayan bir allerjene tepki olma ihtimali yahut bir allerjenin ciltten girdiğinde alerji yapmayıp teneffüsle girdiğinde alerji yapıyor olma ihtimalleri vardır. Deri testleri ile hangi hususa ne kadar alerji olduğu öğrenilebilir. Bu testlerin dışında kanda İgE denilen bir hususun ölçüsü ölçülebilir. Ayrıyeten cilt testlerine nazaran daha sağlam lakin uygulaması güç ve kıymetli birtakım kan testleri de vardır.
Nasıl Teşhis Konur?
Allerjik Rinit teşhisinde en kıymetli mevzu hastanın anlattıkları (anamnez) ve muayene bulgularıdır. Bu bulgulara nazaran alerji teşhisi düşünülüyorsa o hasta alerjik olarak kabul edilir. Deri testeleri ve öteki kan testleri allerjenin ne olduğunu anlmaya yöneliktir. Bu testler negatifte çıksa hastaya alerji tedavisi başlanır.
Nasıl Tedavi Edilir?
Alerjik Rinit tedavisinde 3 ana kategori vardır.
1-Allerjenden korunma
2-İlaç Tedavisi
3-İmmünoterapi (Aşı Tedavisi)
Allerjenden Korunma
Alerjik rinitin temel tedavi prosedürüdür. Lakin bu çoklukla mümkün değildir. Hem allerjenin tam olarak belirlenememesi, hem birden fazla unsura alerji olması hem de allerjen belirlense bile hastanın bu unsurdan uzak durmasının mümkün olmaması üzere faktörler tedaviyi zorlaştırır. Fakat yeniden de hastanın alabileceği birtakım tedbirler vardır.
– Tozlu ve dumanlı ortmalarda bulunmamak, şayet zarurî ise maske takmak
– Isı ve nemim ayarlanması
– Polenlerin ağır olduğu mevsimlerde mümkün olduğunca içeride olmak ve kapı pencerelerin kapalı tutulması
– Konut içinde mümkün olduğunca halı, kilim battaniye yerine deri, vinlex ve plastik eşyalar kullanılmalı
– Konutta bitki konut hayvan bulundurulmamalı
– Özel hazırlanmış nevresim ve çarşaflar kullanılması şayet temin edilemiyorsa tüm çarşaf ve nevresimlerindüzenli olarak sıcak su ile yıkanması
– Elektrik süpürgesinin dışarıya toz vermediğine dikkat edilmesi
– Tüylü oyuncaklardan uzak durulmalı
– Hasta hangi ortam ve durumlarda şikayetlerinin başladığını yahut arttığını hissederse ona nazaran tedbirini kendi almalı
İlaç Tedavisi
En sık kullanılan husus antihistaminiklerdir. Bu ilaçlar alerjik tepkilerde rol oynayan histamini azaltmaya yöneliktir. Ekseriyetle de çok yararlıdırlar. Allerjene maruz kalmadan evvel kullanıldığında daha yararlıdırlar. Bilhassa kaşıntı, akıntı ve hapşırma üzerine etkilidirler. Fakat hangi antihistaminiğin hastaya daha yararlı olacağı biraz deneme yanılma yoluyla belirlenir. Artık tesiri azalmaya başlarsa da diğer bir antihistaminikle değiştirilmelidir. Bu ilaçların en kıymetli yan tesiri uyku hali, ağız kuruluğu, çarpıntı, idrar zorluğu, göz içi basıncının artmasıdır. Lakin son jenerasyon antihistaminiklerde bu yan tesirler epey azalmıştır. Antihistaminiklerden sonra yararının en çok olduğuna inandığım ilaç kortikosteroidlerdir (kortizon). Bu ilaçlar ağızdan ya da kalçadan uygulandığında tesiri daha fazladır fakat yan etkilkeri de dah afzladır. Bu nenle burun spreyi olarak kullanılırlar. Burun spreyi olarak kullanıldığında yan tesiri çok azdır ve aktifliği güzeldir. Ayrıyeten dekonjestan denilen burun spreyleri ve kromolin ismi verilen ve alerjik tepkileri önleyen ilçalar da vardır.
İmmünoterapi (Aşı Tedavisi)
Hastanın alerjik olduğu maddeyi düşük dozdan başlayarak artacak halde hastanın bedenine verme tedavisidir. Bu formda beden bu maddeyi tanıyarak alerjik tepki göstermememsi prensibine dayanır. Fakat her vakit uygun sonuç vermez. Başlangıçta haftada bir olmak üzere senelerce aşı olmayı gerektirir. Bazen güzel sonuçlar alınmasına karşın her vakit önerilmez.
Hangi Durumlarda Ameliyat Gerekir?
Alerjiye bağlı et büyümeleri ve sinüzitin kronikleşmesi ilaç tedavilerinin muvaffakiyetini olumsuz tesirler ve bu durumlarda ameliyat gerekebilir.