Dudak kanserlerinin tedavisi mümkün müdür?
Temel tedavisi cerrahi olan bu hastalıkta bilhassa erken evrelerde teşhis konduğunda sıhhate kavuşma ihtimali epey yüksektir. Daha ileri evrelerde sağ kalım oranları hastalığın yayılımına nazaran düşebilmektedir.
Gırtlak kanseri ameliyatından sonra süreç nasıldır?
Kısmi yahut tam gırtlak ameliyatı olan hasta, ameliyat sonrası birinci günden itibaren sıhhatine kavuşmaya başlayacaktır. Boyun bölgesindeki dren (ameliyat alanındaki kan ve sıvı birikimlerini dışarı alan düzenek), çeşitli sondalar, tüpler ve borular, varsa trakeotomi kanülü üzere fazlalıklardan günden güne kurtulur. Ağız yoluyla beslenebilir ve şayet tam gırtlak ameliyatı yapılmadıysa burun ile ağızdan nefes alabilir hale geldikten sonra taburculuk gündeme gelecektir.
Ameliyatta çıkartılan dokuların patoloji incelemelerinin sonuçlanmasıyla hastalığın gırtlaktaki ve uzunluğundaki yayılımı ile kesin evresi ortaya çıkacaktır. Daha sonra kulak burun boğaz ve baş boyun cerrahının; görüntüleme süreçlerini yapan radyoloji uzmanı ve nükleer tıp uzmanın, radyoterapiyi uygulayacak radyasyon onkolojisi uzmanı ve kemoterapi uygulayacak medikal onkoloji uzmanının bulunduğu bir tıbbi kurulda hastaların büyük kısmının durumu tartışılır. Ameliyat sonrası hastalığın yayılımı ve evresine nazaran ek tedavi kararı (radyoterapi, kemoterapi ve maksada yönelik tedavi) ekseriyetle bu toplantılarda verilir.
Radyoterapi ve kemoterapi kararı verilmiş ise, tedavinin başlaması için öncelikle hastanın ameliyatın getirdiği ıstırapları uygunca atlatması beklenir. Bu mühlet yaklaşık bir ile iki ay kadar sürmektedir.
Gırtlak kanseri ameliyatı sonrası takip nasıldır?
Hastalar gırtlak kanseri nedeniyle yapılacak ameliyattan sonra beş yıl kadar ameliyatı yapan tabibin takibinde olmalıdır. Birinci yıl üç ayda bir, sonraki yıllarda ise altı ayda bir denetimlere gelmek uygun olacaktır.
Hasta radyoterapi ve kemoterapi gördüyse, medikal onkolog ve radyoterapi uzmanlarının da denetiminde olması gerekir. Bu takiplerde hastalığın gırtlak ve uzunluğunda geri gelip gelmediğinin yanı sıra birçok hastanın geçmişte kullanmış olduğu sigaraya bağlı ağız içi, yemek borusu ve akciğer üzere organlarda yeni bir makûs hastalığın başlayıp başlamadığı araştırılır.
Kanserin tekrarlama (nüks) ihtimalini en aza indirmek için neler yapmak gerekir?
İlk yıl, hastalığın nüks etme ihtimalinin en fazla olduğu devirdir. Yıllar geçtikçe bu ihtimal yavaş yavaş azalır. Genel kabul gören bir görüşe nazaran beşinci yıldan sonra hastalığın tekrar etmesi, nüks (geri gelme) olarak değil, birebir yahut yakın bölgede yeni bir hastalığın ortaya çıkması olarak kıymetlendirilir.
Kimi vakit ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi üzere tedaviler tam manasıyla uygulandıktan sonra bile, hastalığın geri gelmesi kelam konusu olabilmektedir. Yani yapılması gerekenlerin büsbütün yapılmış olması, hastalığın tekrar etme ihtimalini ne yazık ki sıfırlamaz, en aza indirir. Hastalığın geri gelmesi, umudun büsbütün tükendiği manasına gelmemelidir. Değerli olan, hastalık tekrarladığında tedavi edilebilir evredeyken fark etmek ve gereken ilave tedbirleri almaktır. İşte burada hastanın nizamlı denetimlerini aksatmaması ve istenilen tetkikleri yaptırması kıymet kazanmaktadır. Ayrıyeten kimi zorluklar ve meşakkatler içeren tedavi süreci sonlandıktan sonra hastanın toplumsal hayata tekrardan dönmesi, gündelik aktivitelerini yapmaya başlaması, çalışıyor ise iş hayatına dönmesi büyük kıymet arz etmektedir.
Aşırıya kaçmadan doğal eserler ile beslenmek, menüde taze zerzevat ve meyve de dahil olmak üzere her türlü gıdayı bulundurmak, yeteri kadar bedensel antrenman yapmak, morali ve ruhsal durumu yüksek tutacak aktivitelere vakit ayırmak, sevdikleri ile bir ortada olmak, bu tıp hastalıkların tedavisi ile uğraşan birçok tabibin hastalarına önerdiği şeylerdir.
Sigara ve alkol kullanımı, hastalığın oluşumunda rol aldığı üzere, geri gelmesinde de tesirli olacaktır. Hastaların, varsa bu alışkanlıklarından kurtulmaları zaruridir. Hastaların yakınlarına bu mevzuda büyük vazife düşmektedir. Hasta tek başına bu alışkanlıklarından kurtulmayı başaramaz ise, psikiyatri uzmanlarından ve psikologlardan yardım istemekten kaçınmamalıdır.
Hastaların birçok, kanser tedavilerinin akabinde korktukları hastalık tekrarını önlemek için kimi bitkisel kökenli eserlere başvurmaktadır. Burada değerli olan, bu eserlerin – bilhassa de çok kullanımında – birtakım önemli sıhhat meselelerine yol açabileceğini bilmektedir. Tabip olarak teklifim; doğal, mümkünse tarım ilaçlarına maruz kalmamış her çeşitte zerzevat ve meyveyi kararında tüketmektir.
Gırtlak kanseri nüks (tekrar) ederse ne yapılmalıdır?
Temel tedavi olarak tek başına ya da ameliyat sonrası devirde ek tedavi tekniği olarak radyoterapi uygulanmış olan hastalar için kimi vakit (özellikle de radyoterapinin üzerinden uzun vakit geçmiş ise) ek doz radyoterapi de mümkün olabilmektedir.
Hasta tekrar ameliyat edilemeyecekse, ek doz radyoterapinin kıymeti daha da büyür. Brakiterapi (radyoaktif husus içeren ve ‘implant’ olarak isimlendirilen ufak tüplerin tümör ve etrafına makul bir müddetliğine yerleştirilmesi) yoluyla ışın verilmesi süreci de hastalığın geri gelmesi durumunda bir seçenek olarak uygulanabilmektedir. Ayrıyeten kemoterapi seçeneği de nüks durumunda geçerliliğini korumaktadır.
Gırtlak kanseri ameliyatı sonrası ses ve konuşma nasıl olur
Sesi oluşturan organımız gırtlaktır. Gırtlakta oluşan ham ses, yutak, damak, lisan ve dudaklarımız sayesinde harfler, sözler ve cümlelere dönüşür. Kısmi yahut tam gırtlak ameliyatlarının sesi ve konuşma işlevini etkilemesi kaçınılmazdır. Bilhassa ameliyat sonrası günlerde, hele ki trakeotomi ismi verilen soluk borusuna delik açılarak tüp yerleştirilmesi süreci uygulandıysa hastaların konuşma işlevi önemli manada etkilenir.
Boyuna delik açılmadan yapılan gırtlak ameliyatlarında; hasta anestezinin tesirinden kurtulduktan sonra biraz kısık olsa da ses çıkarabilir ve konuşabilir.
Boyuna süreksiz delik açılarak yapılan kısmi gırtlak ameliyatlarında (parsiyel larenjektomi); hastanın ses çıkarması ve konuşması biraz daha gecikebilir. Delik büsbütün kapatılana kadar hasta parmağıyla ‘trakeostomi kanülü’ ismi verilen boruyu kapayarak ses çıkarabilir. Güzelleşme sağlandıktan ve boyun ön kısma açılan delik kapatıldıktan sonra hasta ağız burun yoluyla nefes alabilir ve yine sesi biraz kısık da olsa rahatlıkla konuşabilir.
Boyuna kalıcı delik açılarak yapılan tam gırtlak ameliyatında (total larenjektomi), hastanın ses çıkarabilmesi ve konuşması daha uzun vakit alacaktır. Hastanın ‘özafageal konuşma’ ismi verilen ve yuttuğu havayı çıkartarak başardığı konuşmayı geliştirmesi beklenir. Bunu başaramayan hastalar için soluk borusu ile yemek borusu ortasına açılan deliğe yerleştirilen ‘ses protezi’ ismi verilen alet geliştirilmiştir.
Bu akciğerlerden soluk borusu yoluyla dışarı çıkan havayı yemek borusuna yönlendirir ve gırtlağı alınmış olan hastanın yutağında oluşan ham ses lisan, damak, dişler ve dudaklar sayesinde konuşmaya dönüşür. Bu ses, hastanın eski sesinden farklı olacaktır lakin dış dünya ile rahatlıkla irtibat kurmasını da sağlayacaktır.
Gırtlak kanseri ameliyatı sonrası beslenme nasıldır?
Gırtlak kanseri ameliyatı geçiren hastalar, ameliyatın çeşidine nazaran bir günden bir – iki haftaya kadar bir süreyi ağızdan yeme içme olmaksızın geçirirler.
Bu periyotta hastalar;
- Bazen damardan özel beslenme sıvılarıyla,
- Bazen burundan mideye uzanan ‘nazogastrik’ sonda-tüp yardımıyla,
- Karın cildinden mideye yerleştirilen bir tüp yardımıyla,
- Total larenjektomi ameliyatı yapılan hastalar da kimi vakit uzunluğundaki trakeostomi deliğinin art kısmından yemek borusuna uzanan bir sonda-tüp yardımıyla (ki bu sondanın yerine daha sonra konuşma protezi takılacaktır)
gerekli besini ve sıvıyı almaktadırlar.
Yarım gırtlak ameliyatlarından sonra ağızdan beslenmeye başlanılan birinci günlerde soluk borusuna yiyecek ve içeceklerin kaçmasına bağlı öksürük görülebilen bir durumdur. Birçok sefer haftalar içerisinde hasta soluk borusuna kaçırmadan yutmayı öğrenir ve yeteri kadar katı ve sıvı besin alabilir hale gelir.
Yaralar güzelleştikten sonra hasta, ağızdan öncelike sıvı ve yumuşak besinler ile beslenmeye başlayabilir. Taburcu olduklarında hastaların çabucak hepsi, meskeninde hazırlanan her türlü gıdayı yiyebilecek hale gelir ve yediklerinin tadına varır.
Gırtlak kanseri tedavisi sonrası tad ve koku alma sorunu yaşanır mı?
Kısmi ya da tam gırtlak ameliyatları, tad alma işlevini pek etkilemezler. Lakin hasta radyoterapi görürse, tad alma ile ilgili problemler yaşayabilir. Bu mevzuda radyasyon onkolojisi uzmanı doktorunuzdan daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
