Kuduz

Kuduz, Rabies virüsün insan ve hayvanların beyninde iltihaba yol açtığı son derece ölümcül bir hastalıktır.

Ülkemizde kuduzun en yaygın kaynağı köpekler ve tilkilerdir. Hastalık bu hayvanlar yolu ile diğer hayvanlara ve insanlara geçer.

İnsanda kuduz nasıl gelişir?

Kuduz hayvanın yol açtığı yara yerindeki sinirler yoluyla virüs beyine gider ve burada üreyerek çoğalmaya başlar. Bu süreç yavaş ilerlemektedir. Virüsün vücuda girişinden sonra hastalık belirtileri çıkana kadar geçen süreye kuluçka dönemi denir.

Kuluçka dönemi ortalama 20 – 60 gün arasında değişmekle beraber, ısırık yerinin beyine yakınlığı, yaranın büyüklüğü ve yara yerinin sinirlerden zenginliğine bağlı olarak 4–5 güne kadar kısalabilir veya bir yıla kadar uzayabilir.

Ülkemizde kuduz hastalığını taşıma ihtimali olan evcil hayvanlar:

Köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at ve eşektir.

Yabani hayvanlar:

Kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca ve gelinciktir.

Bu tür hayvanlar ile şüpheli temas sonrası kuduz riski vardır.

Kuduz olan hayvanlarda hangi belirtiler görülür?

    • Kuduz olan hayvanlar hastalığın ilk döneminde davranış değişiklikleri gösterir.

    • Başlangıçta ürkek ve korkak olurlar.

    • Sık sık idrar yapar, aşırı su içme isteği olur.

  • Önceleri gözden uzak durmaya çalışırken giderek sahibinin emirlerini dinlemez hatta sahiplerine de saldırırlar.

    • Köpekler evlerini terk ederek bir daha geri dönmezler.

    • Hastalık ilerledikçe ağızlardan çok miktarda salya çıkarmaya başlarlar.

    • Giderek dengeleri kaybolur, oluşan felçlerle yürüyemez hale gelir, düşerler.

    • Kuduz olan bir hayvan en geç bir hafta içinde ölür.

İnsanlarda kuduz belirtileri 

İnsanlarda başlangıç olarak iştahsızlık, kırgınlık, yorgunluk, ateş görülür. Isırık bölgesinde ağrı ve duyu kaybı görülür ki kuduza özgü ilk belirti budur. 

Daha sonra huzursuzluk, aşırı korku hali, saldırganlık, uykusuzluk, psikiyatrik bozukluklar ve depresyon ve bunlara eşlik eden öksürük, boğaz ağrısı, titreme, karın ağrısı, bulantı-kusma, görülebilir.

Hiperaktivite ataklari görülür. Ataklar karakteristik olarak 1-5 dakika süreyle ve aralıklı olarak görsel ve işitsel bir uyarı sonucu meydana gelmekte ve kendisini saldırganlık, kendi kendine ve etrafındakilere vurma, koşma, ısırma şeklinde göstermektedir.

Hastaların yaklaşık olarak yarısı ataklar döneminde su içmek istemekte ve su içme teşebbüsü sırasında boğaz kaslarının kasılması nedeniyle kişide tıkanma, boğulma hissi ortaya çıkmaktadır ve hastalarda hidrofobi (sudan korkma) gelişmektedir. 

Ataklar arasındaki dönemde hasta genellikle kendindedir ve bilinci yerindedir.

Nörolojik belirtilerin gelişmesinden 7 gün sonra koma hali gelişir ve sonunda hasta yaşamını kaybeder.

Kedi tırmaladı! 

Hangi durumlarda kuduz aşısı yapılmalı?

Isırık: kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan ısırıkları 

Tırmalama: kuduza yakalanma ihtimali olan hayvanların tırmalaması 

Temas: Hayvanın tükürüğü, salyası ya da nöral dokusu (beyin vs) ile açık yara veya müköz membran (ağız içi) teması 

Yapılan araştırmalarda kedi ve köpeklerde virüs tükürük bezine ulaştıktan sonra hayvanın 10 gün içinde öldüğü görülmüştür. Bu nedenle kedi ve köpekle şüpheli temas durumlarında imkan varsa hayvan 10 gün boyunca gözlemlenmelidir. 10 günlük sürenin sonunda hayvan ölür ise mutlaka aşı yapılmalıdır. Hayvan yaşıyor ve hastalık belirtileri göstermiyor ise aşı gerekmez. 

Sokak kedisi tırmaladı, aşı gerekli mi? 

Derinin hafifçe sıyrılması (deri altına geçmeyen yaralanmalar ) ve kanama olmadan küçük tırmalamalarda aşı gerekmeyebilir.

Yakın zamanda kuduz aşısı oldum, temas sonrası aşı gerekir mi? 

Son 6 ay içinde tam doz kuduz aşısı olanlarda temas sonrası tekrar aşı gerekmez. Fakat aşı dışındaki diğer tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. 

Aşı olan kişilerde yüz bölgesinden yaralanma ya da bağışıklığın baskılandığı durumlarda tekrar aşı yapılmalıdır. 

Gelelim işin pratiğine…

Yaralanma sonrası ne yapmalıyım?

Yara yeri derhal tazyikli su ve sabunla iyice yıkanmalıdır. 

Kuduz aşısı, Antibiyotik gerekliliği ve Tetanoz aşısı ihtiyacı için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 

Kaç doz kuduz aşısı yapılır?

0, 3, 7 ve 14-28. günler arasında olmak üzere toplam dört doz aşı yapılır.