Guatr Nedir?
Tiroid bezindeki hücrelerin, foliküllerin ve bezin kendisinin denetimsiz büyümesidir. Gelişiminde iyot eksikliği suçlanmaktadır. Ekseriyetle bez içinde çok sayıda büyük kistik nodüller olur ve bu duruma multinodüler guatr denir. Tiroid hastalıkları konusunda deneyimli uzman tabipler tarafından takip edilir. Lakin guatr muhakkak bir boyuta ulaştığında, nodüllerde süratli büyüme yahut kanser belirtileri saptandığında, yemek borusu yahut nefes borusuna baskı yaptığında ameliyat gerektirebilir. Bu durumda tiroid cerrahisi deneyimi olan bir cerraha danışılması gerekir. Tiroid Nodülü Nedir?
Tiroid bezinde, bilhassa genç bayanlarda, nodül olması çok sıktır. Her nodül kanser manasına gelmez. Bilhassa büsbütün kistik (içi sıvı dolu) nodüllerde kanser riski çok düşüktür. Ultrasonografi ile nodüllerde kanlanma artışı, hudut düzensizliği, noktasal kireçlenme üzere kuşkulu imaj olduğunda bu nödüllerde kanser riski kelam konusu olabiliyor. Ayrıyeten ailede tiroid kanseri varlığı, 55 yaş üstündeki hastada nodül, radyasyona maruz kalmış olma üzere kimi durumlar da tiroid kanseri riski olağandan daha yüksektir. Bu hastalarda ultrasonografi eşliğinde iğne aspirasyonu (bir çeşit hücre biyopsisi) şiddetle tavsiye edilir.
Tiroid Kanseri Nedir?
Tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesi sonucu oluşan tiroid kanserleri çoklukla tiroid bezi içinde bir nodül olarak yahut uzunluğunda bir kitle halinde görülür. Genç ve orta yaşlı bayanlarda tiroid nodülleri yaygındır ve her tiroid nodülü kanser değildir. Soğuk tiroid nodülü denen hormon salgısı olmayan nodüllerde kanserleşme ihtimali bulunuyor. Bu nedenle tiroid nodülü olan hastaların titizlikle takip edilmesi ve takipte kuşkulu olan nodüller için gereğinde ince bir iğneyle tiroid biyopsisi yapılması gerekir. Çağdaş kliniklerde ultrasonografi eşliğinde almayı tercih ettiğimiz iğne aspirasyonu (bir çeşit hücre biyopsisi) gayesi tiroid nodülünde kanser olup olmadığının belirlenmesidir.
Tiroid Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Guatr; uzunluğunda şişlik, boğazda ekibe, yutma zahmeti, nefes almada zorluk, ses kısıklığı, yorgunluk, istemsiz kilo artışı yahut kilo verememe, sonluluk, saçlarda incelme yahut dökülme ve ciltte kuruluk üzere belirtilerle fark edilebilir.
Tiroid bezinin hormon salgısında bozulma öncelikle metabolizmayı bu yolla da tüm organ sistemleri üzerinde olumsuz tesir yapar.
Guatr ve Tiroid Kanseri Teşhis Yöntemleri
Tanı için kanda T3, T4, TSH hormon düzeyleri ölçülür ve tiroid sintigrafisi testleri yapılabilir. Tiroid hastalıkları teşhis ve tedavisi birçok vakit takım çalışmasını gerektirir. Muayene yanı sıra ekseriyetle radyololoji uzmanlarının yapacağı ultrasonografik takip ve takiplerdeki bulgulara nazaran ince iğne aspirasyonu ile hücre alınmasına gereksinim olabilir.
Eğer ‘ince iğne aspirasyon biyopsisi’ sonucu kuşkulu ise yahut tiroid kanseri teşhisi konmuşsa hastalar için ameliyat gerekecektir. Ameliyat için de grupta bir tiroid cerrahı olmalıdır.
Tiroid Kanseri Tiplerine Nazaran Tedavi Yöntemleri
Tiroid kanserinin yaygın görülen tiplerinde yanlışsız tedavi uygulandığında tedavi başarısı hayli yüksektir. Tiroid cerrahisinde ya tiroid bezinin yarısı ya da tamamı alınır.
Tiroid bezinde esas 4 tip kanser görülüyor.
1.Papiller Tip: Tiroid kanserlerinin yüzde 80’i papiller tiptir. Bu tipteki kanserler ekseriyetle genç-orta yaş bayanlarda ortaya çıkıyor. Tekrar çocuklarda en sık görülen tiroid kanseri tipi papiller kanserdir. Bazen guatr yahut hipertiroidi nedeniyle tiroid bezinin ameliyatla çıkarıldığı durumlarda tesadüfen bulunuyor. Son yıllarda ülkemizde de yaygınlaşan check-up incelemeleri ve tarama ultrasonografileri ile tetkik tiroid nodülü ve kanseri saptanma oranları arttı.
Tedavi: Cerrahi: ekseriyetle tiroid bezi büsbütün çıkarılıyor (total tiroidektomi). Bazen tiroid bezi çabucak altındaki lenf bezelerine yayılma oluyor bu durumda bu bezelerin temizlendiği santral boyun diseksiyonu ameliyatı da yapılıyor. Bazen de buna ek olarak boyun yan taraf şah damarı etrafı lenf bezelerine yayılma oluyor ki bu durumda da bu bezelerin temizlendiği daha kapsamlı bir ameliyat olan modifiye radikal yahut işlevsel boyun diseksiyonu ameliyatı yapılıyor.
Bunlara ek olarak Radyoaktif iyot tedavisi de gerekebiliyor.
Ameliyat sonrası hastalar TSH ve Tiroglobulin ölçümleri ile takip ediliyor ve hastanın ekstra hormon gereksinimi olup olmadığı, geride rastgele bir tumor dokusu kalıp kalmadığı ya da tümörün geri gelip gelmediği ön görülebiliyor
2. Folliküler Tip: Bu kümedeki hastalar tüm tiroid kanserlerililerin yaklaşık yüzde 10’unu oluşturan 40–60 yaş ortası bayanlar. Folliküler kanserin en değerli özelliği tiroid kanserleri içinde tanısı en sıkıntı konan kanser tipi olması. Hem ameliyat öncesindeki ince iğne biyopsisinde hem de ameliyat sırasındaki dondurarak süratli patoloji (frozen section) incelemesinde lezyonun bir foliküler kanser olup olmadığını anlamak neredeyse mümkün değil. Kesin teşhis ameliyatla alınmış tiroid bezinin incelenmesi ile konuyor.
Tedavi: Tedavileri papiller tipte olduğu üzere, total tiroidektomi ve birçok vakit ameliyat sonrası radyoaktif iyot tedavisidir.
3. Medüller Tip: Tiroid kanserlerinin yüzde 5’ini teşkil eder. Genetik geçiş gösteren ailevi tipleri çocuk hatta bebek yaşta görülürken, ailevi olmayanlar orta yaştan sonra ve sıklıkla boyun lenflerine yayılmış halde ortaya çıkıyor.
Tedavi: Total tiroidektomi (tiroid bezinin büsbütün çıkarılması) ve boyun lenf disseksiyonu birlikte yapılması gerekir. Medüller hücreler başka tiroid hücrelerinden farklı olduğundan iyot tutamıyor, bu nedenle de ameliyat sonrası radyoaktif iyot kullanılmıyor. Ameliyat sonrası takipte de papiller tipten farklı olarak kanda kalsitonin bedeli ölçülüyor.
4. Anaplastik Tip: Bu tip çok daha ender Ekseriyetle ileri yaşta (>60 yaş) ve uzun yıllar tedavisiz kalmış papiller yahut folliküler kanserlerin biyolojik davranışlarının apansız değişmesiyle ortaya çıkıyor. Tedavisi çok sıkıntı, çoklukla cerrahi tedavi uygulanamıyor, sırf hastayı rahatlatacak havayolunu sağlayacak teşebbüsler ve dışarıdan ışın tedavisi (radyoterapi) uygulanıyor. Hastaların hayat müddeti ekseriyetle aylarla sonlu.
