Çocukluk çağının bu en sık görülen hastalığının halk ortasında en yaygın söz ediliş biçimi “orta kulakta su toplanması”dır. Çocukluk çağlarındaki orta kulakta sıvı birikmesi durumu KBB literatüründe en sık SOM (seröz otitis media), lakin en gerçek şekliyle EOM (efüzyonlu otitis media) olarak isimlendirilir. EOM kesin tedavisi yapılabilen bir hastalıktır. Çocukların kıymetli bir kısmında hastalık tabiatıyla dahi düzelebilir. Bir ay içinde düzelme görülmemesi durumunda ilaç tedavileri denebilir. İnatçı durumlarda ise cerrahi olarak kesin tedavisi yapılabilir.
ORTA KULAĞIN YAPISI
Kulak zarı dış kulak yolunun sonunda bulunur.Zarın ön yüzeyi dış kulak yolu, art kısmı ise orta kulak boşluğuyla komşudur. Zara çarpan ses dalgaları zarla ilişkili olan çekiç kemiğini, daha sonra sırasıyla örs ve üzengi kemiğini titreştirerek iç kulağa ulaşır. Orta kulakta yer alan ve birbiriyle ilişkili olan bu çekiç, örs ve üzengi kemikleri, kemikçik zinciri olarak bilinir. Ses gücünün en ülkü formda iç kulağa ulaşabilmesi sağlam ve serbestçe titreşebilen bir kulak zarına ve kemikçik zincire gereksinimi vardır. Kulak zarı ve kemiçik zinciri sisteminin rahatça titreşebilmesi için kulak zarının her iki tarafının eşit basınçta hava ile dolu olması gerekir. Kulak zarının dış tarafı dış kulak yoluyla direkt atmosfere açık olup 1 atmosferlik hava basıncının tesiri altındadır. Zarın art kısmındaki orta kulak boşluğunun havası ise genizden Eustachi borusu yoluyla gelir.
GENİZ TIKANIKLIĞI
Geniz bölgesi, burun boşluğunun arka tarafında, yumuşak damak ve küçük lisanın üst bölgesinde yer alır. Nefes alma sırasında burundan geçen hava, genizden geçerek gırtlağa ulaşmaktadır. Sağlıklı bir çocuğun gelişimi sırasında erken yaşlardan itibaren geniz bölgesinde adenoid dokusu (geniz eti) büyümeye başlar. Geniz bölgesinde yer kaplayan bir kitle bulunursa burun tıkanıklığı oluşur ve nefes almak için ağız yolu kullanılır. Geniz eti nedeniyle Eustachi borusunda işlev bozukluğu oluşursa orta kulağa hava ulaştırılması aksar.
ORTA KULAKTA SIVI TOPLANMASI
Eustachi borusu çalışmazsa orta kulaktaki hava basıncı düşer ve vakum tesiri oluşur. Öteki bir deyişle dış kulaktaki hava basıncı izafî olarak yüksek kalır, kulak zarı müspet basıncın tesiriyle orta kulağa gerçek çökmeye başlar. Bu durum uzun sürerse, orta kulak örtüsünce salgı üretilir. Sonuçta orta kulak boşluğu sıvı ile dolar ve kulak zarına iç taraftan dayanak oluşur.
Eustachi borusu işlev bozukluğu birkaç hafta içinde düzelirse, salgılar genize boşalarak her şey olağana döner. Lakin tıkanıklık daha uzun sürerse salgılar gitgide yoğunlaşarak tutkal kıvamına ulaşır, zarın ve kemikçiklerin titreşmesine mani olup, orta derecede işitme kaybına neden olur. Sorun aylarca sürecek olursa, orta kulakta yapışıklıklara ve erişkin hayata kadar uzanan kalıcı sorunlara neden olabilir.
HASTALIĞIN MEDİKAL TEDAVİSİ
EOM’nin takibinde bazen ilaçsız dahi düzelme olabilmektedir. Yeni saptanan bir olguda birkaç hafta içinde şikayetler düzelmiyorsa orta kulak basıncı ölçülüp çeşitli ilaçlarla tedavi denenmelidir. Gerek hastanın öyküsü, gerekse muayene ve tetkik sonuçları uzun müddetli bir sorun olduğunu düşündürüyorsa, tedavi seçeneği fazla geç kalınmadan cerrahi olmalıdır.
HASTALIĞIN CERRAHİ TEDAVİSİ
Cerrahide kulak zarı delinip sıvı boşaltılır ve oluşturulan delik çabucak kapanmasın diye, orta kulağa hava taşınmasına yardımcı olmak üzere tüp yerleştirilmesi gerekir. Patolojinin sebebi olarak geniz eti düşünülüyorsa, geniz etinin de ameliyatla alınması gerekir.
AMELİYAT SONRASI TAKİP
Kulak zarına tüp takılmasıyla zarın bütünlüğü bozulmuş olur. Bu durumda dış kulak yoluna su kaçması halinde, suyun orta kulağa geçmesi mümkündür ve orta kulakta iltihaplara neden olabilir. Kulak tıkaçlarıyla su kaçmasına mani olunmalı, havuza yahut denize girilirken baş suya sokulmamalıdır. Tüplerin 2-3 ayda bir denetimiyle takibi gerekir. Bedenimiz bünyesindeki bütün yabancı hususları attığı üzere, tüpleri de çoklukla atacaktır. Genizdeki Eustachi borusunun havalanmasına pürüz olan olay düzelmeden tüpler atılırsa yine yerleştirilmesi gerekebilir. Geniz tıkanıklığının uzun sürdüğü hastalarda, uzun vadeli kalabilen özel tüpler takılabilir. Genel olarak tüplerin 2 yıldan daha uzun mühletle kalmasına müsaade verilmez. Uzun müddetli kalan tüpler yahut kendisi orta kulakta iltihaplara neden olan tüpler KBB muayenesi sırasında alınabilir.
UNUTULMAMALI
– EOM çocukluk çağının en sık hastalığıdır.
– Çoklukla sebep geniz etinin büyümesidir.
– Bu hastalığın tedavisi mümkündür.
– Geniz eti alınsa dahi çocuğun yaşına ve fizyolojisine bağlı olarak tekrar büyüyebilir, işlev bozukluğuna neden olursa yine alınması gerekebilir.
– Tüp takılan kulaklara su kaçırılmamalıdır.
– Kulak tüplerinin takibi değerlidir.
