Çocuklarda ritim bozuklukları için tıpta yaygın olarak aritmi terimi kullanılır. Kalpte ritim bozukluğu çoğunlukla kalpte bir çeşit kısa devre sonucu meydana gelir.
Kalp olağanda devamlı ve sistemli atar. Aritmi de ise kalp çok yavaş (bradikardi), çok süratli (taşikardi) yahut düzensizdir. Bu ritim bozuklukları halsizlik, baş dönmesi ve göğüs ağrısı gibi belirtilere neden olur. Aritmilerin birden fazla tedavi gerektirmez, kimileri ise sıhhat meselelerine yol açar ve tetkik ve tedavi edilmelidir.
Çocuklarda Ritim Bozuklukları Neden Olur?
Kalpte mevcut olan mesaj sistemi kalp ritminin tertipli olmasını sağlar. Elektriksel ikaz birinci olarak sağ atriumda olan ve bir küme hücrenin meydana getirdiği sinüs düğümünden (sinüs nod ‘da denilir) başlar. Sinüs düğümü kalp pili (pacemaker) üzere davranır. Kalbin devamlı ve tertipli atmasını sağlar. Olağanda sinüs düğümünden ikaz sıklığı antrenman ve gerilim üzere durumlarda artar ve kalp hızlanır. Uykuda ise ihtar sıklığı azalır ve kalp atışı yavaşlar. Kalpte ritim bozuklukları kısa müddetli ya da devamlı olabilir. Doğuştan yani konjenital olabildiği üzere daha sonradan da (edinsel) çıkabilir.
Kalbin mesaj sistemi uyarıcı elektirksel akımın milisaniyeler içinde kalbin tüm kaslarına yayılmasını sağlar Kalp Ritim Bozuklukları Belirtisi
Kalpte ritim bozukluğu kalbin işlevini bozar, beyin ve öbür organlara kan akımını aksatır. Kalp çok süratli attığında kalbin odacıkları dolmaya fırsat bulamaz. Çok yavaş attığında da yeniden bedene gereğince kan gönderemez.
Dolaşımın aksamasına bağlı olarak şu belirtiler çıkar:
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Kuvvetsizlik
- Sersemlik hissi
- Bayılma
- Çarpıntı (göğüste kanat çırpması ya da vurma hissi)
- Nefes darlığı
Aritmi devamlı olabilir lakin kestirilemez biçimde apansız başlar ve biter. Bazısının hiçbir belirtisi olmaz. Bu hadiselerde ritim bozuklukları yalnızca muayene sırasında ya da testler sırasında saptanır.
Normal Nabız Sayısı Kaç Olmalı?
Nabız sayısı bir dakika da kalp atışı sayısını tabir eder. Olağan nabız sayısı bireyin yaşına ve ömür aktivitelerine nazaran değişir. Çocuk büyüdükçe olağan nabız sayısı azalır.
Çocukların istirahatteki olağan nabız sayısı:
Bebek (0-3 ay): 100-150/dakika
Küçük çocuk (1-3 yaş): 70-110/dakika
Çocuklar <12 yaş: 55-85/dakika
Büyük çocuk ve erişkinin kalp atış suratı dakikada 50’nin altına indiğinde belirtiler çıkabilir. Buna rağmen genç atletlerde nabız daha da yavaş olabilir, belirtisi olmaz ve olağan kabul edilir.
Kalpte Ritim Bozukluğu Tipleri
Birçok aritmi tipi vardır.
Ekstrasistoller (Atrial Erken Vuru ve Ventriküler Erken Vuru)
Ekstrasistoller bunlara prematür yani erken vurularda denilir. Çoğunlukla minör kalpte ritim bozuklukları olarak kabul edilir. Hasta göğsünde kanat çırpması ya da vurma hissedebilir. Atrial ve ventriküler erken vuru çok sıktır ve kalp atım duraksaması üzere de hissedilir. Halbuki ekstrasistol beklenen olağan vurudan daha erken olur. Erken vurular sık karşılaşılan bir durumdur ve ekseriyetle olağan kabul edilir. Fakat bazen altta yatan sıhhat sorunu ya da kalp hastalığının birinci işareti olabilir.
Taşikardi
Taşikardi kalp atışının olağandışı derecede süratli olması, kalp çarpıntısıdır. Taşikardiler esas 2 tiptir.
Supraventriküler Taşikardi (SVT)
Kalbin üst odacıklarından kaynak alan çok süratli kalp atışıdır. SVT birdenbire başlayabilir ve birkaç saniyeden birkaç güne kadar da devam edebilir. Sık tekrarlaması ve uzun sürmesi durumunda SVT nin tedavi edilmesi önerilir.
Ventriküler Taşikardi (VT)
Ventriküler taşikardi kalbin alt odacıklarından kaynaklanır. Az görülen lakin hayli tehlikeli bir kalp çarpıntısıdır.
Bradikardi
Bradikardi kalp atışının çok derecede yavaş olmasıdır. En önemli bradikardi yapan nedenler şunlardır.
Sinüs Nod Disfonksiyonu
Hasta sinüz sendromuda denilen durum sinüs düğümünün düzgün çalışmamasıdır. Ekseriyetle doğumsal kalp hastalığı ameliyatı sonrası karşılaşılan bir komplikasyondur.
Kalpte Blok
Kalbin iletisi üst odacıklardan alta odacıklara geçememesi durumu kalpte bloğudur. Çoğunlukla doğumsal kalp hastalığı ile birlikte olur. Ayrıyeten diğer hastalıklar ve hasarlar sonucu da meydana gelir.
Kalpte Ritim Bozukluğu Tanısı
Tanı için birçok metot kullanılır. Çocuğun hastalık ve aile hikayesi (anamnez) çok değerlidir. Birinci hekim muayenesinde hikaye ve fizik muayene ile kıymetlendirme başlar.
Aritmiden kuşkulanılırsa kalbin elektriksel aktivitesini kıymetlendirmek için elektrokardiyogram (EKG) çekilir. EKG çekilirken çocuk sırt üstü yatar ve göğüse elektrodlar yapıştırılır. Elektrodlardan kablolarla makineye akımlar iletilir. Kalbin sinyalleri kısa mühletle çoklukla 10 saniye kadar kayıt edilir. Bilgiler bilgisayara iletilir, burada yorumlanır ve grafi çizilir.
Çocuklarda Ritim bozuklukları araştırmasında başka EKG testleri de istenebilir:
İstirahat EKG: Kalp atış suratı ve ritim 1 dakika müddetle istirahatte iken kaydedilir.
Egzersiz EKG: Stres test de denilen bu tip EKG kalp atış suratı ve ritim bisiklet sürer iken ya da koşu bandında yürürken kaydedilir.
Sinyal ortalamalı EKG: İstirahat EKG testine misal ve kalp atış suratı ve ritim 15-20 dakika monitorize edilir.
Holter EKG: Genellikle 24 saat ve daha uzun müddetli EKG kaydıdır. Portable EKG aygıtına kayıt alınır. Çocuğun olağan günlük aktiviteye devam etmesi istenir. Yüzme, duş alma alınmaması, elektrodların ıslatılmaması önerilir. 2 tip holter EKG kaydı vardır. Devamlı kayıtta holter aygıtı devamlı kayıt alır. Event holter EKG ise çocuk yalnızca çarpıntı hissettiğinde EKG kaydı alınır.
Kalpte Ritim Bozuklukları Tedavisi
Aritmilerin çocuğu tedavi gerektirmez. Gerekenlerde ise tedavi seçenekleri şunlardır.
İlaç Tedavisi:
Antiaritmik ilaçlar aritminin tipine nazaran belirlenir. Bazen ilaçlar belirtilerin artmasına ve yan tesirlere neden olur. Bu nedenle antiaritmik ilaç kullananlar yakından izlenmelidir.
Pacemaker (Kalp Pili):
Pacemaker küçük bir pille çalışan ve cerrahi köprücük kemiği yakınına yerleştirilen bir aygıttır. Kalbe bir kablo ile temas eder, kalp suratı çok yavaş olduğunda algılar ve kalp atış suratını arttırır.
Defibrilatör:
Küçük bir pille çalışan İngilizce ismi implantable cardioverter defibrillator olup yaygın olarak ICD kısa ismi kullanılan bu aygıtta kalp piline benzeri ve köprücük kemiği yakınına yerleştirilir. Kablo ICD den kalbe uzanır. Kalp atış suratı tehlikeli halde süratli yahut sistemsiz ise bunu algılar ve elektirik akımı -şok- göndererek kalp suratını olağana döndürür.
Kateter Ablasyon:
Bacaktaki venden kalbe ince uzun bir tel ilerletilir. Aritmiler ekseriyetle kalp kasındaki mikroskobik defektlerden kaynaklanır. Sorunlu bölge saptandıktan sonra kateter bu bölgeyi dondurarak ya da ısıtarak etkisiz hale getirir.
Kateter ablasyon sürecinin şematik görünümü
Cerrahi Tedavi:
Diğer seçeneklerin hepsinin aktif olmadığı durumda cerrahi tedavi düşünülebilir. Genel anestezi altında iken aritmiye neden olan bölge çıkarılır.
Kalpte Ritim Bozuklukları Belirtisi
Kalpte ritim bozukluğu kalbin işlevini bozar, beyin ve öbür organlara kan akımını aksatır. Kalp çok süratli attığında kalbin odacıkları dolmaya fırsat bulamaz. Çok yavaş attığında da tekrar bedene gereğince kan gönderemez.