Boyun bezeleri bedenin çabucak her bölgesine yayılmış olan lenfatik sistem isimli bağışıklık sisteminin bir
kesimidir. Değişik bölgelerde kümeler halinde bulunurlar. Uzunluğunda sayıları 200-300 civarındadır.
Bedendeki enfeksiyon ve kanser üzere yabancı oluşumlara karşı savaşırlar. Bu uğraş sırasında
irileşirler. Bunun nedeni içerisindeki savaşçı hücre (lenfosit- antikor) sayısının artmasıdır. Genelde 1 cm
çapına kadar olanlar olağan kabul edilebilir. Daha büyükler kesinlikle yakından takip edilmelidir.
Boyunda çene altında, kulak ön ve ardında, boyun orta çizgisi ve yanlarında, uzunluğundaki en büyük kasın
üst, orta ve altında gruplaşırlar. Baş uzunluğunda her hangi bir yerde bedene ziyan verme potansiyeli olan bir
olay varsa bu bezeler irileşir. Kanserlerin büyük kısmı lenf yollarıyla yayılmaya çalışırlar ve uzun süre
boyun bezelerine takılırlar. Aslında bu durum bedendeki öteki bölgeler için de geçerlidir. Genellikle
kanserin etrafındaki bölgeye ilişkin lenf düğümleri tutulurlar. Sonra geniş yayılım olur.
Boyunda kitle ile gelen bir hastada öncelikle hastanın yaşı ve kitlenin yeri çok değerlidir. Çocuklarda
ekseriyetle enfeksiyonlar ön planda iken 40 yaşını geçenlerde kanser akla gelmeli ve bu istikamette araştırma
yapmalıdır. Boyun orta sınırında bulunan tiroid bezi (guatr vs) hastalıklarıyla karıştırılmamalıdır.
Nasıl Ayrım Yapılır ?
Enfeksiyon kaynaklı olanlarda şu bilhassa birden fazla kere mevcuttur.
1) Ağrı olması
2) Son vakitlerde ortaya çıkmış olması
3) Üstteki ciltte kızarıklık olması
4) Enfeksiyon kaynağının görülebilir olması(bademcik,geniz eti, sinüzit, ağız içi vs..)
5) Muayenede yumuşak olması
Kanser kaynaklı olanlardaki beklenen özellikler
1) Hastanın yaşı (40 üzeri)
2) Haftalar-Aylardır var olması
3) Ağrı olmaması
4) Muayenede cilde yapışık üzere durması, sert olması
5) Birbirine yapışık üzere duran lastik kıvamında birden fazla beze hissedilmesi (lenfoma olabilir)
6) Kulak alt hizasında olması
7) Hastanın sigara, alkol kullanma öyküsü
KBB’ye ilişkin bölgelerde güzelleşmeyen yara olması (şart değil)
Diabet üzere sistemik hastalığı bulunan erişkinlerde, bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi görenlerde
enfeksiyon daha çabuk yayılabileceği unutulmamalıdır.
KBB tabibinin ayrıntılı muayenesi gerekir. Enfeksiyon öngörüldüyse ilaç tedavisi verilir, yakıntakip edilir.
Gerek görülürse kan ve radyolojik tetkik istenir. Tümör düşünülmüşse kaynaklanabileceği muhtemel
yerler uygunca muayene edilir. Baş-boyun radyolojik tetkikleri istenir. Olası çıkış yerlerinden biyopsi
alınır. Kitlenin üstünden de ince iğne biyopsisi yapılabilir lakin modül çıkarma suretiyle biyopsi
yapılamamalıdır. Tetkik sonuçlarına nazaran cerrahi ya da öbür tedavi yolları uygulanır. Bazen
muayene ve tetkik sonuçlarından kâfi bilgi elde edilemezse kitlenin tamamı çıkarılarak tıpkı zamanda
biyopsi yapılmış olur. Devamında sonuca nazaran antibiyotik, kemoterapi, radyoterapi uygulanabilir. Buna
takip eden tabip ya da tabipler karar vermelidir.
Boyundaki şişliklerde bir üçüncü ihtimal de doğumsal kitlelerin varlığıdır. Bunlar çoklukla küçük yaşlarda
fark edilmelerine rağmen bazen ileri yaşlara kadar ortaya çıkmazlar. Enfeksiyon kapınca şişip ortaya
çıkabilirler. Ciltten dışarı akıntıya neden olabilirler. Bunlar lenf düğümü (beze) değil kitledirler. İyi
huyludurlar. Ekseriyetle boyun orta sınırında bulunurlar. Tedavileri cerrahidir.