Anne Karnında Kan Nakli (Fetal Transfüzyon) Nedir? Neden ve Nasıl Yapılır?

Anne karnında kan nakli; bir fetüse, anne rahmindeyken kan nakli (transfüzyonu) yapılması işlemi olarak bilinir. Bu işlem genellikle anne baba arasında Rh Rh uyuşmazlığı olması nedeni ile ortaya çıkan bebeğe ciddi zarar verebilecek hatta ölümüne yok açabilecek önemli bir hastalıktır. Anne karnında kan transfüzyonu ile bu hastalık daha bebek doğmadan tedavi edilebilir. Bu yazımızda sizin için anne karnında kan nakli nedir, neden ve nasıl yapılır gibi soruların yanıtlarını derledik.

Anne Karnında Kan Nakli Neden Yapılır?

Rh aynı A-B-0 kan grupları gibi bir kan grubudur. Rh uyuşmazlığı; anne Rh negatifken bebek Rh pozitif ise meydana gelir. Bu durumda; annenin kanında Rh antijenine karşı oluşan antikorlar bebeğe geçerek bebeğin kanında eritrosit denilen kan hücrelerini yıkmaya başlar sonuçta bebekte kansızlığa neden olur. Anne karnında kan nakli, bu durumu tedavi etmek içi bebeğin kordonuna Rh negatif kanın verilmesiyle yapılır.

Kan Uyumsuzluğu Neden Meydana Gelir?

Kan grupları, ABO ve Rh faktörü gibi antijenlerin varlığına bağlı olarak belirlenir. Eğer anne ve bebeğin kan grupları arasında uyumsuzluk var ise anne karnında bebeğin kanına uygun bir kan transfüzyonu yapılması gerekebilir. Bu durum genellikle Rh uyuşmazlığı ya da bazen diğer nadir kan grubu uyuşmazlıkları örneğin Kell subgrup uyuşmazlığında da ortaya çıkabilir.

Ayrıca bazı enfeksiyon hastalıkları vardır örneğin Pavovirus B 19 gibi, bu enfeksiyonlar bebeğe bulaşırsa bebekte kan hücresi (eritrosit) yapılımı engelleyerek bebeğin kansız kalmasına sebep olabilir. Anne karnında kan nakli yani fetal transfüzyon bu durumda da bebeği tedavi edebilir. Bebeğin hayatını kurtarabilir.

Anne Karnında Kan Nakli Ne Zaman Yapılır?

Anne karnında kan nakli (fetal transfüzyon) 18. Haftadan sonra etkin bir şekilde yapılabilir. İşlem sırasında; anne karnında ultrason eşliğinde, bebeğin göbek kordonuna bir iğne ile girilir ve çok özel bir şekilde hazırlanmış 0 Rh negatif kan bebeğin kordonunun içine transfüze edilir. Bu işlem ile bebeğin kan kan miktarı arttırılır ve bebeğin durumuna göre 2-3 haftalık aralıklarla tekrar edilir.

Unutmamak lazımdır ki; anne karnında kan nakli, yüksek bir tecrübe gerektiren bir işlemdir ve deneyimli perinatoloji uzmanı tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu işlem, bebeğin sağlığını iyileştirmek ya da bazı ciddi komplikasyonları önlemek amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemi olarak bilinir. Yine de her durumda uygulanması gerekli olmayabilir. Bunun için doğru karar riskler ve faydalar dikkate alınarak verilebilir. Bu sebeple anne karnında kan nakli gerektiren durumlarda, uzmanlar tarafından detaylı bir değerlendirme yapılır ve en uygun tedavi seçeneği belirlenir.

Anne Karnında Kan Nakli Hangi Durumlarda Yapılır?

Anne karnında kan nakli gerektiren durumları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: 

• Rh Uyuşmazlığı: Anne Rh negatifken, baba Rh pozitif ise ve önceki gebeliklerde Rh uyuşmazlığı nedeniyle komplikasyonlar yaşandıysa, anne karnında kan nakli gerekebilir. Bu durumda, anne karnında fetüsün kanına uygun Rh negatif kan transfüzyonu yapılır.

• ABO Uyuşmazlığı: Anne ve baba arasında ABO kan grubu uyuşmazlığı anne karnında ciddi kansızlığa yani anemiye neden olmaz ve kan nakli gerektirmez.

• Diğer Nadir Kan Grubu Uyuşmazlıkları: Nadir kan gruplarından kaynaklanan uyuşmazlık durumlarında da anne karnında kan nakli gerekebilir. Örneğin; Kell subgrup uyuşmazlığı ya da diğer nadir antijenlerin neden olduğu kan grubu uyuşmazlıkları bu durumlara örnek olarak verilebilir.

• Diğer nedenler: Parvovirus B 19 gibi bazı enfeksiyon hastalıkları, TTTS gibi tek yumurta ikizlerinde birbirlerinde kan çalma gibi durumlarda, Fetal cerrahiler sırasında fetal kanamaya bağlı kansızlık gibi durumlarda fetal transfüzyon etkin tedavi sağlar. Bu sayede bebeğin hayatı kurtulmuş olur.  

Kan Uyumsuzluğu Bebeği Nasıl Etkiler?

Kan uyuşmazlığı yaşanan durumlarda annenin bebeğe karşı ürettiği antikorlar, bebeğin kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına neden olur. Bu durum ise anemi başta olmak üzere; ölü doğum, sarılık, bilirubin birikmesine bağlı olarak beyin hasarı, sağırlık ya da ölüm gibi sonuçlara sebep olabilir. Ayrıca bebeğin her geçen gün kansızlığı artar. Bu durum da bebeğin vücudunun su toplamasına ve ödem oluşmasına neden olabilir. Bu su toplamasına hidrops fetalis denir. Bu tablo ise bebeğin kaybedilmesinde önceki son basamaktır.

Gebelikte Kan Uyumsuzluğu İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Gebelikte kan uyumsuzluğuna alınabilecek önlemlerin başında, anne adayının kan grubunu bilmesi gerekir. Eğer anne adayı kendi kan grubu hakkında kesin bir bilgiye sahip değil ise kan grubunun tespit edilebilmesi için mutlaka bir kan testi yaptırmalıdır. 

Eğer kan uyuşmazlığı söz konusu olduğunda, hamilelik ilk ise sorun yaşanmama olasılığı yüksektir. Eğer ikinci ya da daha sonraki gebelik, ise risk daha fazladır.

Anne adayının kan uyuşmazlığından etkilenmiş olma durumu ise IDC (indirekt coombs testi) denilen bir test ile tespit edilir.