Rinit, burun iç kısmını döşeyen ve mukoza ismi verilen dokunun iltihabi tepkisidir. Rinitlerin yaklaşık yarısı alerjiye bağlıdır.
Alerjik rinit, ortamda bulunan bir alerjenin, nefes alma sırasında burna alınıp, burnun iç yüzeyine yapışması ile bu alerjene karşı hassasiyeti olan şahısların burnunda mikrobik olmayan bir iltihap sonucu ortaya çıkan şikayetler ve bulgulardır..
Alerjik rinitin görülme sıklığı nedir?
En sık görülen alerjik hastalıktır. Toplumun yaklaşık %20 sini etkilemektedir. Her yıl çok sayıda insan alerjik rinite yakalanmaktadır. Kimileri çok hafif atlatırken kimileri için çok ağır geçmekte, işlerini engelleyerek ömür kalitesini bozmaktadır. Rinit belirtileri; burun akıntısı, hapşırma, burun kaşıntısı, burun tıkanıklığı,koku almada azalma, gözlerde yaşarma ve yorgunluk.İleri alerjik hastalarda burun içinde polipler oluşmasına da neden olabilir. Bu hastalığa da nasal polipozis diyoruz Algılama zahmeti, uyku bozukluğu üzere dolaylı rinit belirtileri de günlük ömrü olumsuz etkilemektedir. Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir fakat genelde 2-20 yaş ortası başlar. Çoğunlukla ailede tıpkı ya da gibisi hastalıklar mevcuttur.
Alerjik Rinitin Belirtileri nelerdir?
Asıl şikayet ve bulgular şöyle sıralanabilir:
Burunda kaşıntı, sulanma – şeffaf akıntı
Hapşırma, aksırma nöbetleri
Damakta kaşınma
Öksürük ve boğaz ağrısı
Boğazı temizleme isteği
Gözlerde sulanma ve kaşıntı
Alerjik Rinite Hangi Alerjenler Neden Olur?
Havada taşınabilecek kadar küçük ve hafif olan hayvan ve bitki proteinleri gözümüz, burnumuz ve boğazımızdaki birikirler. Polenler, mantar sporları, hayvan tüyleri ve mesken tozları bu parçacıkların en sık rastlanılanlarıdır. İlkbaharın erken periyotlarında alerjik rinite sıklıkla polenler yahut etrafta yaygın olarak bulunan ağaçlar neden olmaktadır. İlkbaharın geç devirlerinde ise polenler çayırlardan kaynaklanmaktadır.
Renkli süs bitkileri nadiren alerjiye neden olurlar, zira polenleri havayla taşınamayacak kadar ağırdır.
Moldlar ekmeği küflendiren, meyvelerin bozulmasına neden olan küflerdir. Birebir vakitte kuru yapraklarda, çayırlarda, samanda, tohumlarda ve öbür bitki ve toprakta da bulunurlar. Soğuğa dirençli oldukları için alerji dönemi uzundur ve karın toprağı kapattığı periyotlar dışında tüm bir yıl sporları havada bulunur. Mesken içinde moldlar mesken bitkilerinde ve onların saksı toprağında yaşar. Bodrum katları ve çamaşır odaları üzere nemli yerlerin yanı sıra, peynirde ve mayalanmış içkilerde de bulunurlar.
Alerjik Rinitin Çeşitleri Var mıdır?
Alerjik riniti şu halde sınıflandırabiliriz:
Mevsimsel alerjik Rinit
Ağaç poleni, çayır poleni ve yabani ot polenlerine karşı alerji gelişmesi sonucunda ortaya çıkar. Şikayetler bu alerjenlerin atmosferde ağır olduğu periyotlarda besbellidir. Hastalığın yıl içindeki mühleti coğrafik bölge ve iklim ile yakından bağlantılıdır. Polen mevsimi dışında hastalar genelde rahattır. İlkbaharın erken periyotlarında ağaç polenleri, ilkbaharın ilerleyen aylarında ve yaz başında çayır polenleri, yaz ortasından sonbahara kadar da yabani ot polenleri bu şikayetlere neden olabilirler.
Yıl Boyunca Devam Eden Alerjik Rinit
Alerjenlere temasın yıl uzunluğu devam ettiği ve şikayetlerin çoklukla tüm yıla yayıldığı alerjik rinit formudur. Neden olan alerjenler mesken tozu akarları (mite), hamamböcekleri, mesken hayvanı alerjenleri (kedi, köpek, hamster gibi), ve mantar sporlarıdır (küf). En kıymetli alerjen konut tozu akarlarıdır (mite). Hastanın yaşadığı ortamda daima olarak akar alerjenlerine maruz kalması şikayetlerinin yıl uzunluğu devam etmesine neden olur. Hamamböcekleri de değerli bir konut içi alerjen kaynağıdır. Alerjisi olanlar, hamamböceği alerjenlerine maruz kaldıklarında rinit şikayetleri ortaya çıkmaktadır. Öbür bir konut içi alerjen ise mesken hayvanı alerjenleridir. Bilhassa kedi antijenleri çok kıymetlidir. Bulaştığı ortamda aylarca varlığını devam ettirebilir. Yalnızca mesken içinde değil, okul, işyeri ve toplu taşıma araçlarında da yüksek seviyelerde tespit edilmiştir. Ayrıyeten mantar (küf) alerjisi olanlarda, eviçi mantarlara maruziyet şikayetleri tetikleyecektir ve artıracaktır.
Mesleksel Alerjik Rinit
Çalışma ortamındaki alerjenlere ya da irritan (tahriş edici) unsurlara bağlıdır. Hapşırma, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı üzere alerjik rinit bulguları çalışma ortamına girdikten sonra ortaya çıkar. Hastalar hafta sonlarında ve tatillerde rahattır.
Alerjik Rinitin Öteki Alerjik Hastalıklarla Bir Bağı Var mıdır?
Saman Nezlesi olan hastaların yaklaşık % 30-40 ında bronş hassasiyeti ve alerjik astım, daha az sıklıkla da öteki alerjik hastalıklar birlikte bulunabilir .
Alerjik Rinit Tanısı Nasıl Konulur?
Teşhis hastanın öyküsü, fizik muayene bulguları ile birlikte, alerji cilt testi ve burun mukozası sürüntüsünün incelenmesi ile konur.
Alerjik Rinitin Tedavisi Nedir?
Tedavi 4 başka başlık altında toplanabilir:
1- Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi,
2- İlaç tedavisi,
3-Hiposensibilizasyon (aşı tedavisi) ,
4-Cerrahi tedavi
Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi
Alerjik rinit tedavisinde temel usul tüm alerjik hastalıklarda olduğu üzere alerjenden korunmaktır. Polen alerjisinde bu pek kolay değildir ve tam olarak gerçekleştirilemez.
Polenden korunmak için alınacak tedbirler;
Polenlerin en fazla uçuştuğu sabahları açık havaya çıkmayın. Lakin ağız ve burnu kapatan maskelerle çıkabilirsiniz. Polen vakti açık havada spor yapmayın. Bu nedenle her akşam saçlarınızı yıkayıp duş alın. Böylelikle üzerinizdeki tozlardan arınabilirsiniz. Çocuklar sokaktan geldiği vakit üstlerini çabucak değiştirmelerini sağlayın. Otomobilde giderken camları açmayın. Hava değişimi için klimadan yararlanın.Klima filtrelerini düzgün değiştirin. Polen vakti konutta kapı ve pencerelerinizi sıkı sıkı kapatın. . Böylelikle dışardan gelecek olan tozları önleyebilirsiniz. Tatil için deniz kenarını tercih edin. Dışarıda gözlük ve şapka kullanın. Gözlükleri her gün akar suyun altında yıkayın. Alerjiye karşı doktora başvurun. Fakat bu tedbirler tam uygulansa bile aktifliği epey düşüktür. Konut tozu akarından korunmak için nemli ortamdan uzak durmak, en azından yatak odasında halı, klim ve gibisi toz tutucu eşyaları kaldırmak, ıslak yer paklığı yapmak, paklık yapılırken o ortamda bulunmamak, akar allerjeni geçirmeyen yatak, yorgan ve yastık kılıfı kullanmak esas tedbirlerdir.
Aşı tedavisi:
Alerjenlerle temasın kesilmeye çalışılmasına ve ilaç tedavisine karşın şikayetlerin iki yılı aşkın bir vakittir devam etmesi durumunda uygulanır. Süreç alerjenin muhakkak ölçülerde bedene verilmesi ile yapılır. Kişinin bağışıklık sisteminin yansısı değiştirilmeye çalışılır, tesiri yavaş görülür ve yalnızca aşıdaki hususa karşı düzgünleşme sağlar.
Cerrahi tedavi:
Altta yatan ya da sonradan gelişen çok büyümüş burun etlerine ya da poliplerine yönelik olarak yapılır.
