Uykuda teneffüs durması (sleep apnea) hastalığı, 1985 ‘den itibaren tüm Kulak, Burun, Boğaz doktorlarının üzerine eğildikleri bir rahatsızlıktır.
Burun ucundan, ses tellerine kadar olan kısımda, teneffüs yolunu tıkayan her türlü mani uykuda teneffüs durmasına ve horlamaya sebep olmaktadır.
Burada şunu belirteyim ki, her horlayan hasta sleep apnea’ lı değildir, ancak her sleep apnea’ lı hasta horlar.
Ağız ve burundan giren soluk havasının 10 saniye müddet ile durmasına apnea, olağan bir gece uykusu sırasında apnea ataklarının 5 den fazla olmasına da sleep apnea hastalığı ismi verilmektedir.
Lisanın gerisi ve yumuşak damak ve küçük lisanın olduğu kısmın genizle birleştiği bölge tabiatıyla daralabilen bir bölgedir. Bu yapısal darlıklar birbiri üstüne geldiğinde teneffüsle birlikte titreşmekte ve horlama ortaya çıkmaktadır.
Şikayetlere çocuklarda; geniz etleri ve büyümüş bademcikler.
Erişkinlerde ise; yumuşak damak adelelerinin, zayıflaması, gerginliğinin azalması ve gevşemesi sebep olmaktadır.
Hastalığın, Santral (Beyinsel nedenli), tıkayıcı ( Burun, geniz, ağız içi, boğaz nedenli) ve mikst (Santral ve tıkayıcı neden karışımlı) olmak üzere üç tipi vardır.
Bizim üzerinde duracağımız , Tıkayıcı uyku apnesi hastalığı (sleep apnea) mevzusudur.
Hastalık hafif bir horlamadan, kalp ve akciğer rahatsızlıklarına, hatta yatakta uyurken teneffüs durması nedeni ile mevte dahi sebep olmaktadır.
Erişkin insanların en az %45’i vakit zaman horlamaktadır. Bu şikayet %25’inde daima bir haldedir. Horlama sorunu çoklukla yakın vakitte kilo almış erişkinlerde ortaya çıkar ve yaşla birlikte her geçen gün artar. Aile ömrüne tesirli olan önemli bir sorun teşkil edebilir. Şayet horlayan ve bu ortada uykunuzda teneffüsü dakikalarca duran bir kişi iseniz, geceleri eşiniz tarafından dürtülerek uyandırılma, yatış biçiminizin değiştirilmesi ikazlarına alışıksınız demektir. Horlayan kişi alay konusu olur. Ailenin öbür bireyleri için uykusuz gecelerinin sorumlusu tutulur. Horlayan kişi tatil ve iş seyahatlerinde istenilmeyen oda arkadaşı olur. Uykuda teneffüs durmasının bireye verdiği ziyan büyüktür. Dinlenilmeden geçirilen geceler vardır. Çok horlayan bireylerde yüksek tansiyon horlamayan şahıslara nazaran daha sık görülür. Horlamanın en ağır formu “tıkayıcı tipte” horlama hastalığıdır.
Bu hastaların uykularında, soluklarının kesilmesi nedeni ile kanlarında ki oksijen seviyesi çok oranda düşer. Oksijenin düştüğü bu periyotta, kalp, kanı daha çok pompalamak için zorlanmaktadır. Bir mühlet sonra kalp ritmi bozulurken, yıllar içinde yüksek tansiyon, kalp büyümesi, akciğer sorunları yerleşir.
Tıkayıcı tipte horlama hastalığı olan bireyler uykularının çok az bir kısmında derin uyku fazına geçebilmektedirler. Hiçbir vakit rahat derin bir uyku uyuyamamaktadırlar. Geceleri yataklarında sık sık dönmekte, sık idrara kalkmakta böylelikle, dinlenmeden geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun, gergin ve verimsiz geçmektedir. Geceleri uykusuz kalmaları nedeni ile, gündüzleri otururken yahut iş yaparken uyuklayacaklar, küçük çocuklar derslerinde başarısız, hırçın olacaklardır. En değerlisi, çalıştıkları iş yerlerinin özelliği ve yaşam koşullarına nazaran; yalnız yaşayanlar otomobil kullananlar, sanayide çalışanlar da dikkat ve konsantrasyon eksikliği nedeni ile, kaza ve vefatlar meydana gelecektir.
Horlayan bireylere yapılacak teklifler genelde genelde şunlardır;
Bir tabip nezareti altında, kilo vermek
Adele tonusunun arttırılması maksadı ile spor yapılması
Uykudan evvel uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denilen allerji ilaçları almamalı.
Uykudan 4 saat evvel ve hatta hiç alkol almamalı.
Uykudan 3 saat evvel ağır yemekten sakınmalı.
Çok yorgunluktan sakınmalı.
Uykuda yana yatmak tercih edilmeli.
Tüm yatağın baş tarafı yükseltilerek şahsın başı üstte eğimli yatmasını sağlamak
Meskende horlamayan bireylerin sizden evvel uykuya geçmelerini bekleyip, onların sizden evvel uykuya geçmeleri için müddet tanıyın.
Hastalığın kesin tanısı ve tip tayini, polisomnografi tetkiki ile uyku Laboratuvarlarında yapılmaktadır.
Polisomnografide, rahatsızlığı olan şahıs, uyku laboratuvarında özel hazırlanmış sessiz odada, bir gece uyutulur. Vicuduna yerleştirilen elektrodlardan elde edilen kayıtlar kıymetlendirilir. Böylelikle normal bir gece uykusunda elde edilen sleep apnea sayısı;
0 ile 5 ortası hafif
5 ile 15 ortası orta
15 ile 25 ortası ve üstü ağır sleep apnea olarak kıymetlendirilir.
Bu güne kadar yüzlerce firma uykuda soluk durması ve horlamaya karşı aygıtlar geliştirmiştir. Kimileri hastaların pijamalarına, sırt üstü yatmamalarını sağlamak için tenis topu tenis topu yapıştırmalarını önermiş (Sırt üstü yatarken horlama daha çok artar). Kimileri çene, boyun askıları, boyunluklar ve ağız içine yerleştirilen aygıtlar önermiş lakin, hiçbir fayda sağlamamıştır. Horlama sesi ile çalışıp hastayı uyandıran elektronik aygıtlar bulunmuştur. Bütün bunlar hastanın horlamadan ahenge alıştırmaları olarak düşünülmüştür. Lakin maalesef horlama kişinin denetiminde olmayan bir sorun olup tüm bu aygıtlar hastayı yalnızca uyutmamaya yöneliktir.
Bugün uygun olaylarda, Polisomnografik tetkik sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda kullanılan, burun dışına maske ile takılarak müspet hava basıncı veren SPAP yahut BİPAP ismi verilen aygıtlar muvaffakiyet ile kullanılmaktadır.
Cerrahi tedavide, üstte da belirttiğimiz üzere, burun ucundan ses tellerine kadar tıkanmaya sebep olan (geniz, ağıziçi ve boğaz bölümünde) anatomik yapılar temizlenir.
3 dakika okuma süresi
