Bütün âlâ huylu tükürük bezi tümörlerinin günümüzdeki tek tedavisi, ameliyatla çıkartılmasıdır. Tümörün tedavisinde yapılacak olan ameliyat, tümörün tükürük bezlerindeki, ağız, yutak içindeki yahut uzunluğundaki yerleşimine nazaran değişiklik gösterecektir.
Örnekler ile anlatmak gerekirse;
Parotis bezi yüzeyel lobu içerisine yerleşmiş Pleomorfik Adenom ya da Warthin Tümörü’nün tedavisi tümörün etrafındaki sağlıklı parotis bezi yüzeyel kısmı dokuları ile birlikte çıkartılmasıdır.
Parotis bezi derin lob içerisine yerleşmiş bir tümörde yapılması gereken evvel bezin yüzeyel lobunu çıkarmak, yüz sonunu ve kollarını ortaya koymak, sonra da bunlara ziyan vermeden bu yapıların derininde kalan tümörü çıkartmaktır.
Parafarengeal bölgeye yerleşmiş bir âlâ huylu tümör tedavisinde de yapılması gereken uzunluğundan bir kesi ile o bölgeye ulaşmak ve tümörün tamamını çıkartmaktır.
Submandibular tükürük bezinden kaynaklanan pleomorfik adenom tümörünün tedavisi, o tükürük bezinin, tümörle birlikte tamamiyle çıkartılmasıdır. Yani submandibular tükürük bezi kelam konusu olduğunda tümörle birlikte birçok sefer o bezin tamamı çıkartılır.
Damağa yerleşmiş bir pleomorfik adenom tümörü, tümör etrafında bir ölçü sağlıklı doku ile birlikte tamamiyle çıkartılarak tedavi edilir.
Tümör büsbütün çıkartılmışsa ve patoloji inceleme sonucu tümörün güzel huylu bir tümör olduğunu gösteriyorsa, öteki bir tedaviye muhtaçlık kalmayacaktır. Yani, radyoterapi, kemoterapi üzere prosedürlerin, yeterli huylu tümörlerin tedavisinde pek yeri yoktur.
Tükürük bezi tümör ameliyatları, dünyanın her yerinde temel olarak kulak burun boğaz, baş ve boyun cerrahisi uzmanları tarafından yapılmaktadır. Bu bölge organlarının anatomisine ve bu bölge hastalıklarına kulak burun boğaz doktorları çok aşinadır. Bilhassa baş boyun cerrahisi ile ilgilenen kulak burun boğaz tabipleri, tecrübeleri nedeniyle bu karmaşık ameliyatları yapmaktadırlar.
Pleomorfik adenom – mixed tümör tedavisi nasıl yapılır?
Tükürük bezlerinin güzel huylu tümörlerinden olan pleomorfik adenom belirtileri, geliştiği yere nazaran değişir. Örneğin en sık görüldüğü tükürük bezi olan parotis pleomorfik adenomunda kulak önünde, kulak göğsü altında, çene altında, çene köşesinin gerisinde uzun müddettir var olan, yavaş büyüyen, lastik top kıvamında bir sertlik kelam mevzusudur.
Submandibular tükürük bezindeki pleomorfik adenomlar da, çene altında şişlik, sertlik, kitle biçiminde belirti verirler. Ayrıyeten damak, ağız içi, yutak üzere bölgelerden kaynaklanan pleomorfik adenomlar bulundukları bölgede aylar, birden fazla sefer de yıllardır var olan kitle halinde ortaya çıkacaktır.
Hastaların bir kısmında tümör, öteki bir nedenle çekilen boyun, yüz, beyin MR’ı (manyetik rezonans) ile tesadüf sonucu keşfedilir. Bu bilhassa, parotis derin loba ve parafarengeal bölgeye yerleşmiş pleomorfik adenomlar için kelam mevzusudur. Tümör boynun derin kısımlarında olduğu için hastanın dışarıdan fark edilen bir şişliği yoktur. Tahminen kulak göğsünün çabucak altında, derinde boynun karşı tarafında bulunmayan bir sertlik, şişlik fark edilebilir.
Özetle, pleomorfik adenom pek ağrıya yol açmaz, ağız – boğaz bölgelerine yerleştiğinde ülser, yara biçiminde görülmez. Çoklukla yavaş büyüyen orta sertlikte kitle, şişme biçiminde ortaya çıkar.
Pleomorfik adenomda temel tedavi, cerrahidir. Ameliyatla tümörün çıkartılması hastayı birçok defa bu hastalıktan büsbütün kurtaracaktır. Pleomorfik adenomun kaynaklandığı yere nazaran yapılacak ameliyat da değişecektir. Parotis bezinde tümör ve etrafındaki sağlıklı tükürük bezi dokusunun çıkartılması uygulanan ameliyattır. Bu ameliyatta temel prosedür, yüz sonunun bulunması ve tüm kısımları ile birlikte garantiye alınmasıdır. Hudut monitör aygıtı, ameliyat sırasında yüz sonunun tanınmasını ve korunmasını kolaylaştırır. Submandibuler bez ismi verilen çene altı tükürük bezinde ise ekseriyetle o tükürük bezi, tümörle birlikte büsbütün çıkartılır.
Pleomorfik adenom, parafarengeal bölge dediğimiz boynun derin kısımlarındaysa yine birden fazla kere yüz sonunun kolları korunarak yapılacak çıkartma ameliyatı ile tedavi sağlanır. Damak, yutak üzere bölgelerde gelişen pleomorfik adenomlarda da tedavi tümörün büsbütün çıkartılması olacaktır.
Warthin tümörü nasıl tedavi edilir?
Hemen her vakit parotis tükürük bezinde yerleşen, oluşumunda sigara, tütün alışkanlıklarının rol oynadığından şüphelenilen ve birçok defa erkeklerde görülen bu âlâ huylu tümörün tedavisi, ameliyatla çıkartılma formunda olacaktır. Ameliyat, yüz felcini önlemek gayesiyle parotis tükürük bezi içine yerleşmiş yüz hududu ve kısımları korunarak yapılır.
Warthin tümörü kimi vakit her iki taraftaki parotis bezlerinde olabileceğinden, karşı parotis bezinin de denetim altında tutulmasında yarar vardır.
Bu tümörün ameliyat tekniği de parotis pleomorfik adenomu ve başka tümörlerinden farklı değildir. Yüz hududunu ve yüz mimik hareketlerini korumak için hudut monitörü kullanılır.
Kötü huylu tükürük bezi tümörü tedavisi nasıl yapılır?
Kötü huylu tükürük bezi tümörlerinde yani tükürük bezi kanserlerinde temel tedavi cerrahidir. Öncelikle tümör bedenden tamamiyle uzaklaştırılmaktadır. Fakat hastanın genel durumu, ameliyata elverişli değilse, yahut tümör ameliyat edilemeyecek kadar yaygınsa, ameliyat yapılmaksızın öbür tedavi seçenekleri gündeme gelebilir.
Kötü huylu tümörlerde boyun lenf bezelerine de sıçrama kelam konusu olabileceğinden tümörün çıkartılmasının yanı sıra, boyun disseksiyonu ismi verilen uzunluğundaki lenf bezelerinin çıkartılması da kimi vakit kelam konusu olabilmektedir.
Bazı durumlarda hastanın bu hastalıktan kurtulma bahtını arttırabilmek için, ameliyat sonrası radyoterapiye de (ışın tedavisi) ihtiyaç duyulabilmektedir.
Mukoepidermoid kanser nasıl tedavi edilir?
Mukoepidermoid kanser, tükürük bezlerinin en sık görülen makûs huylu tümörüdür. Teşhisi birçok kere ameliyatla çıkartılan tümör dokusunun patolojik incelemesi ile konur. Bazen de ameliyat öncesi yapılan iğne biyopsisi ile alınan hücre ve dokuların incelenmesi ile bu teşhisten şüphelenildiği belirtilebilir.
Patologlar, ameliyat sonrası yaptıkları incelemede, bu tümörün mikroskopta görünen özelliklerine nazaran düşük, orta ve yüksek ‘grade’ (derece – risk) olarak sınıflamasını yaparlar. Bu derecelendirme, makûs huylu tümörün hastanın sıhhati açısından oluşturduğu riski belirtmektedir. Bu derecelendirme, tümörün tedavisinde uygulanacak olan formülleri belirlemektedir. Low grade (düşük dereceli – düşük riskli) tümörlerin tedavisinde, tümör ameliyatla büsbütün çıkartıldıysa ek bir tedavi birçok kere gerekmeyecektir. Intermediate grade (orta dereceli – orta riskli) ve high grade (yüksek dereceli – yüksek riskli) tümörlerde ise, tümör ameliyatla büsbütün çıkartılmış olsa bile radyoterapi, boyun disseksiyonu üzere ek tedaviler gerekebilir.
Mukoepidermoid kanser, parotis (kulak önü tükürük bezi), submandibuler (çene altı tükürük bezi), sublingual (dil altı tükürük bezi) bezlerden kaynaklanabileceği üzere damak, yanak, gırtlak hatta soluk borusu üzere bölgelerde de ortaya çıkabilir. Ortaya çıktığı bölgeye ve derecesine bakılmaksızın, temel tedavi ameliyatla çıkartılmasıdır. Nüks (hastalığın geri gelmesi) kelam konusu olduğunda yapılabilirse tekrar ameliyatla çıkartılma yoluna gidilir.
Uygun tedaviler ve yeterli bir hasta takibi ile, mukoepidermoid kanser tedavisi olan hastaların bu hastalığı büsbütün atlatma ihtimalleri, hiç de yabana atılamayacak seviyededir.
Adenoid kistik kanser nasıl tedavi edilir?
Adenoid kistik kanser, tükürük bezlerinin en sık görülen makûs huylu tümörlerinden biridir ve temel tedavisi cerrahidir. Tükürük bezi kitlesi şikayeti ile tabibe başvuran hastadan iğne biyopsisi ile alınan ve patologlar tarafından incelenen hücre ve doku örneklerinde adenokistik kanser kuşkusu oluşabilir. Lakin iğne biyopsisi her vakit kesin teşhisi vermeyebilir. Bu durumda yapılması gereken, tümörün uzandığı yerlerden büsbütün çıkartılması ve kesin teşhis için patoloji laboratuvarına yollanması olacaktır. Adenoid kistik kanserin kesin tanısı, ameliyatla çıkartılan kitlenin patolojik incelemesi ile konur. Tümör çıkartılırken, yüz sonu üzere kıymetli yapılar da korunulmaya çalışılır. Adenoid kistik kanser tanısı konulduğunda ameliyata ilaveten radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanmasını da gerekli görülebilir.
Akciğer üzere uzak organlara da sıçrama riski barındıran bu tümör, teşhis edildiğinde PET BT, akciğer BT üzere tetkiklerle metastaz varlığı araştırılması birçok sefer uygulanan bir sistemdir. Metastaz saptanması durumunda ona yönelik cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi üzere tedaviler gündeme gelebilir.
Ameliyat öncesinde uzunluğunda metastaz (sıçrama) açısından kuşkulu lenf bezeleri varsa, boyun disseksiyonu ismi verilen lenf bezelerinin temizlenmesi süreci de cerrahın tercihine bağlı olarak uygulanabilir. Adenoid kistik kanser tanısı, ameliyat sonrası patolojik incelemelerde konulmuşsa, ikinci bir sefer ameliyat ile tıpkı taraf boyun lenf bezelerinin temizlenmesi süreci gerekli olabilir.
Adenoid kistik kanser, parotis (kulak önü tükürük bezi), submandibuler (çene altı tükürük bezi), sublingual (dil altı tükürük bezi) bezlerden kaynaklanabileceği üzere burun içi, sinüsler, damak, yanak, gırtlak hatta soluk borusu üzere bölgelerde de ortaya çıkabilir. Ortaya çıktığı bölgeye bakılmaksızın temel tedavi ameliyatla çıkartılmasıdır. Nüks (hastalığın geri gelmesi) kelam konusu olduğunda yapılabilirse tekrar ameliyatla çıkartılma yoluna gidilir.
Asinik hücreli kanser tedavisi nasıl yapılır?
Kötü huylu (malign) tükürük bezi tümörlerinin yaklaşık %10’unu oluşturan asinik hücreli kanserlerin %90’ı parotis tükürük bezinde gelişir. Tarifi icabı low grade (düşük dereceli – düşük riskli) olan bu tümör, çocuklar ve gençlerde görülebileceği üzere daha ileri yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir. Tümör etrafındaki sağlıklı dokulardan oluşan bir emniyet sonuyla çıkartıldığında birden fazla kere kâfi tedavi sağlanmış olur. Radyoterapi, boyun disseksiyonu (boyun lenf bezelerinin cerrahi olarak çıkartılması) üzere ek tedavileri çoklukla gerekli görülmez.
Çoğu sefer hasta, nüks (hastalığın geri gelmesi) olmaksızın olağan ömrünü yaşayacaktır.
Tükürük bezi tümörü ameliyatını ertelemenin sakıncaları nelerdir?
Tükürük bezi tümörleri teşhis edildiğinde, ekseriyetle fazla bekletilmeden ameliyatla tedavi edilir. Bu, uygun huylu tümörlerde de makûs huylu tümörlerde de birebirdir. Tedavinin geciktirilmesi, tümörün büyümesine yol açacaktır. Bu da, yapılacak cerrahiyi hasta ve cerrah açısından güçleştirebilir, çıkabilecek aksiliklerin ihtimalini arttırabilir.
Tümör makus huyluysa, bu büyüme ve yayılma daha süratli olacaktır ve tahminen de tedavi edilebilir bir tümör, tedavisi olanaksız hale gelebilecektir. Ayrıyeten bilimsel çalışmalar, uzun müddettir var olan pleomorfik adenom üzere düzgün huylu tümörlerin makus huyluya dönüşebileceğini göstermiştir.
Parotis bezi tümörü ameliyatı nasıl yapılır?
Parotis tümörleri için yapılan ameliyatlara ‘parotidektomi’ yani parotis bezinin çıkartılması ismi verilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve birçok defa kısmi yani, yüz sonunun üzerinde kalan yüzeyel tükürük bezi dokusunun tümörle birlikte çıkartılması (superfisiyel parotidektomi – yüzeyel parotidektomi) biçiminde uygulanır. Bu ameliyatlar kulak kepçesinin çabucak önünden başlayan ve kulak göğsünün altından geriye gerçek dönüp sonra uzunluğuna uzanan 6-7 cm’lik, çoklukla cilt pilileri (katlantıları) içinde kaldığı için sıkıntı fark edilen bir kesi yoluyla yapılırlar.
Parotis bezi derin lob tümörü ameliyatı nasıl yapılır?
Parotis derin lobu, parotis tükürük bezinin yüz hududunun derininde kalan kısmı için kullanılan bir tabirdir. Bu bölgede gelişen tümörlerin cerrahi tedavisi, yüzeyel lob tümörlerine kıyasla daha zordur.
Yapılması gereken; evvel parotis bezinin yüzeyel lobunu çıkartmak, yüz sonunu ve kısımlarını ortaya koymak, daha sonra hudut gövdesini ve kollarını koruyarak onların altındaki tümörü çıkartmaktır. Bu ameliyata total parotidektomi (parotis bezinin tamamının çıkartılması) ismi verilir. Total ismi verilmesine karşın geride bir ölçü sağlıklı tükürük bezi dokusunun kalması olağandır.
Bu ameliyat da yüzeyel parotidektomiye benzeri bir kesi yoluyla yapılır. Total parotidektomi ameliyatında yüz hududunun korunması önemli bir cerrahi tecrübe gerektirir.
Tükürük bezimin yarısı ya da tamamı alındığında gelecekteki hayatımda bir sorun yaşar mıyım?
Ağzımızın içine çeşitli kanallarla açılan altı tane büyük ve sayısız mikroskobik tükürük bezi bulunmaktadır. Bunlardan bir adedinin alınmış olması, tükürük ölçüsünde bir azalma ya da ağız kuruluğuna yol açmaz.
Tükürük bezi tümörlerinde boyun disseksiyonu hangi durumlarda gereklidir?
Boyun disseksiyonu ismi verilen süreç, yüz, baş ve boyun bölgelerine yerleşmiş pek çok makus huylu tümörde standart halini almış bir tedavi sistemidir. Örneğin gırtlağın, lisanın, tonsilin (bademciğin) makus huylu tümörlerinin çıkartılmasına ek olarak birçok kere uygulanmaktadır. Benzeri biçimde makûs huylu tükürük bezi tümörlerinde de tümörün çıkartılmasının yanı sıra uzunluğundaki lenf bezelerinin temizlenmesi manasına gelen boyun disseksiyonu, cerrahın tercihine nazaran uygulanmaktadır.
Boyun disseksiyonu, uzunluğunda muayene yahut radyolojik incelemeler ile bulunan lenf bezesi metastazı durumunda yapılabileceği üzere, birçok kere görünürde metastaz yokken ileride oluşabilecek metastazlara karşı önlem emeliyle da yapılabilmektedir. Bu ameliyatta tümörün bulunduğu yere nazaran sıçrama ihtimali en yüksek olan boyun bölgelerindeki lenf bezeleri, etraftaki damar, hudut üzere hayati yapılar korunarak çıkartılır ve patolojik inceleme için patoloji laboratuvarlarına yollanır.
Pleomorfik adenom ya da Warthin tümörü üzere düzgün huylu tümörlerde boyun disseksiyonu ameliyatının yeri yoktur.
Boyun disseksiyonu, çoğunlukla tümör cerrahisi ile birlikte yapılan, başka bir ameliyattır.
Tükürük bezi tümörlerinde radyoterapi hangi durumlarda gereklidir?
Bu süreç çabucak her vakit makûs huylu tümörler için uygulanmaktadır. Tükürük bezi kanserleri de temel olarak cerrahi usullerle tedavi edilmekle birlikte, tedavinin tesirini arttırmak için radyoterapi süreci de uygulanabilmektedir. Çok nadiren, intaçı uygun huylu tümörlerin tedavisinde de radyoterapi kendine yer bulabilmektedir.
Parotis bezi ameliyatının riskleri nelerdir?
Parotis bezi, yüz kaslarının hareketinden sorumlu olan fasiyal hudut (yüz siniri) üzere değerli bir yapıyı içinde barındırır. Parotis bezi ameliyatı diyince tabipler ve birden fazla sefer hastaların aklına birinci gelen risk de bu sonla ilgili ortaya çıkabilecek problemlerdir. Parotis bezi ile ilgili bütün ameliyatları planlarken birinci akla gelen bu sonu ve kısımlarını korumaktır. Yüz sonu ile ortaya çıkabilecek sıkıntılar; yüzde güçsüzlük, mimik hareketleri, gülümseme sırasında ortaya çıkan asimetridir. Bu meseleler nadiren görülmektedir ve birçok kere ilerleyen haftalar içinde de düzelir.
Ameliyat alanında kan birikmesi sonucu yüzde ve uzunluğunda şişme, ameliyattan sonraki birkaç gün içerisinde ortaya çıkabilir. Ameliyatı yapan doktorun müdahalesi ile bu durum da birden fazla defa kalıcı sorun oluşturmaksızın geçecektir.
Enfeksiyon, bütün ameliyatlar için olabildiği üzere parotis ameliyatında da nadiren ortaya çıkabilir. Birçok defa antibiyotik tedavisi ile hasar bırakmaksızın düzelecektir.
Ameliyat sonrası uygulanan sargılı pansumana bağlı ağrı, alında ve kulak kepçesinde şişmeler, kimi vakit hastaya rahatsızlık verebilmektedir. Sargılı pansuman sonlandırıldığında bu şikayetler de birçok düzelecektir.
Parotis bezi ameliyatlarında kullanılan hudut monitörizasyonu nedir ve neden kıymetlidir?
Vücudun pek çok bölgesine cerrahi bir süreç uygulandığında, o bölgede bulunan birtakım hudut, damar, kanal üzere kıymetli yapıların korunması gündeme gelebilmektedir. Baş ve boyun bölgesindeki ameliyatlarda, daha dar bir saha içerisinde bu yapılara rastlanma ihtimali daha fazladır. Örneğin; tiroid ameliyatlarında gırtlak ve ses telinin hareketlerini sağlayan hudutlar ehemmiyet kazanır.
Parotis bezi ameliyatı kelam konusu olduğunda bu bezin içinden geçen yüz sonunun korunması büyük ehemmiyet kazanır. Hudut monitörü ismi verilen aygıt, bu basamakta devreye girmektedir.
Sinir monitörü ismi verilen aygıt kullanılarak uygulanan fasiyal hudut monitörizasyonu sürecinde temel ideoloji, tükürük bezi dokusu içerisinde, hududun ve kollarının fark edilmeden cerrahi aletler ile ziyan görme ihtimalinin azaltılmasıdır. Bunu sağlamak için, ağız ve göz kenarı kaslarına elektrod ismi verilen çok minik, steril iğneler yerleştirilir ve stimulator probu ismi verilen ikinci bir kesim ile sona asla ziyan vermeyecek düşük şiddette akım kullanarak, içine elektrod yerleştirilen kaslarda elektriksel aktivite olup olmadığına bakılır. Hudut uyarıldığında, aygıt hem özel bir ses çıkartır hem de ekranda hangi kasta elektriksel aktivite olduğunu gösteren bir grafik ortaya çıkar.
Parotis bezi ameliyatı ne kadar sürer?
Parotis bezi ameliyatı çabucak her vakit genel anestezi altında yapılan bir ameliyattır. Tümörün bulunduğu yer, cinsi ve uzanımına bağlı olarak bu ameliyat 1.5 saat ile 3-4 saat ortasında bir vakit alabilir.