Nodül tıpta, ekseriyetle yuvarlak formlu büyümeleri tabir eden bir tabirdir. Nodül terimi, 1-2 mm’den 7-8 cm’ye kadar ulaşabilen yumrular için kullanılan bir tabirdir. Tiroid nodülünün tıptaki değeri, kanser barındırma ihtimalidir. Bu oran %5 civarındadır.
Muayene sırasında saptanan yahut hasta tarafından fark edilen nodüller tümör barındırma ihtimali açısından kıymetlendirilir. Bu durumda en faydalı iki araç ultrasonla nodülün iç özelliklerinin incelenmesi ve iğne biyopsisi ile içinden alınan hücre yahut doku örneklerinin patolojik incelemesidir.
Bu incelemelerle tümör saptandığında yahut tümör kuşkusu oluştuğunda hastaya ameliyat önerilebilir.
Nodüller ayrıyeten tiroid bezinden bağımsız tiroid hormonları salgılayabilir, büyüklüğü nedeniyle kozmetik sorun oluşturabilir yahut yemek borusu ile soluk borusuna baskı yaparak yutma zahmeti, takılma, teneffüs derdi üzere meselelere yol açabilirler. Kanser tanısı ya da kuşkusu dışında, üstte kelam edilen bu durumlarda da tiroid ameliyatı kararı verilebilmektedir.
Bu husustaki sorularınızı doktorunuzla yüzyüze konuşmak daha yanlışsız olabilir.
Tiroid nodüllerinin sebepleri nelerdir?
İyot eksikliği, bütün dünyada tiroid nodüllerinin temel sebebidir. İyot eksikliği kimi vakit pek çok nodül içeren tiroid büyümesine sebep olur. Bu durum nodüllü guatr ya da multinodüler guatr olarak isimlendirilir. Bu nodüller kimi vakit sıvı içerikli olup kistik nodül ismini alırlar.
Tiroid adenomu ismi verilen tiroid dokusu büyümeleri de kendini nodül halinde gösterebilir. Bunlar bazen fazla hormon salgılayarak hipertiroidiye (tiroid bezinin fazla çalışması) de sebep olabilirler. Bu durumda otonom nodül ismini alırlar.
Tirodit ismi verilen tiroid bezinin mikropsuz iltihabı da nodül gibisi görünüme yol açabilir. Buradaki yapılar çoklukla psudo nodül (yalancı nodül) olarak isimlendirilir.
Tiroid bezinde kanser odağı da kendini nodül formunda gösterebilir. Bilhassa geçmişte boyun bölgesine radyasyon verilen, ailesinde tiroid kanseri bulunan, yaşı 20’nin altında ya da 60’ın üzerinde olan, birlikte ses kısıklığı, boynun yan kısımlarda sertlikler ve şişlikler üzere ek belirtileri olan şahıslarda nodülün kanser barındırma riski daha fazladır.
Tiroid nodülü kimlerde daha sık görülür?
Tiroid nodülü genel olarak bayanlarda ve ileri yaşlarda daha sık görülür. Ülkemizde karadeniz kıyıları, iç anadolu, doğu anadolu bölgesi üzere bölgelerde tiroid nodüllerine yahut tiroidin nodüllü ya da nodülsüz büyümesini söz eden guatr hastalığına daha sık rastlanır. Bunun sebebi o bölgelerde iyot açısından yoksul beslenme alışkanlığı yahut karadeniz bölgesinde karalahananın çok tüketilmesi ya da genetik faktörlerin tesiri olabilir. Burada kelam edilen iri nodüllerdir. Lakin günümüzde gelişmiş ultrason aygıtlarıyla toplumun değerli bir kısmında 1cm’in altında, hatta birkaç milimetre çapında tiroid nodülleri saptanabilmektedir.
Tiroid nodülü belirtileri nelerdir?
Tiroid nodülleri kâfi büyüklüğe ulaştıklarında, boynun ön kısmında tiroid bezi içerisinde, kimi vakit gözle görülebilen ya da elle hissedilen yumru formunda büyümeler oluştururlar. Bu nodüller bazen boynun orta kısmında, bazen sağ yahut solunda, hatta kimi vakit iman tahtası diye bilinen göğüs kemiğinin gerisinden aşağı uzanarak göğüs boşluğunda büyüyebilirler.
Ufakken rastgele belirti vermeyen nodüller, büyüdükçe elle hissedilebilir, gözle görülebilir hale gelebilir. Kimi vakit da yemek borusu ve soluk borusuna baskı uygulayarak yutmayı, soluk alıp vermeyi engelleyip nefes darlığı üzere önemli problemlere bile yol açabilir.
Nodül şayet kanser barındırıyorsa, kanserin büyümesine ve etraf yapıları etkilemesine bağlı ses kısıklığı, uzunluğunun yan kısımlarında lenf bezelerinde büyüme hatta nefes darlığı üzere belirtilere de yol açabilir. Fakat bu belirtiler, ilerlemiş tiroid kanseri durumlarında kelam konusu olmaktadır ve bu belirtilerin olmaması, nodülün kanser barındırmadığı manasına gelmemektedir.
Tiroid nodülü nasıl tespit edilir?
Büyük tiroid nodülleri birden fazla defa, hastanın elini boynunun ön kısmında gezdirmesi ile yahut ayna karşısında boynunu incelemesi ile fark edilir. Fakat 1 – 1.5 cm’in altındaki nodüllerin bu formda fark edilmesi epey güçtür.
Ultrason ayrıyeten, boyun orta ve yan kısımlarda bulunan lenf bezelerinin durumu hakkında da bilgi vermektedir.
Kimi vakit nodüllerin özellikleri ve uzanımlarını pahalandırmak için ultrasona ek olarak MR (manyetik rezonans) ya da BT (bilgisayarlı tomografi) görüntüleme metotlarına de başvurulur.
Tiroid kanseri olabileceğinden şüphelenilen hastalarda kontrastlı (halk ortasında ilaçlı, boyalı diye bilinen) BT süreci, ileride hastanın tedavisine katıkıda buluabilecek radyoaktif iyot tedavisinin gecikmesine, ertelenmesine sebep olabilmektedir. Bunun nedeni, tomografide kullanılan kontrast unsurların ağır iyot içermesidir. MR incelemede kullanılan kontrast unsur, iyot içermeyen, büsbütün farklı bir unsur olması sebebiyle bu türlü bir sakınca kelam konusu değildir. Ultrason sürecinde zati kontrast husus verilmesi kelam konusu değildir.
Tiroid nodülü tespit edildiğinde hangi testler yapılmalıdır?
Tiroid, kanda düzeyi rahatlıkla ölçülebilen hormonlar salgılar. TSH (tiroid stimulan – uyarıcı hormon) , FT4 (Serbest T4) ve FT3 (Serbest T3) tiroid bezinin işlevlerini incelemek için en yaygın kullanılan kan testleridir. Tiroid bezinin her tıp rahatsızlığında birinci etapta başvurulan bu testler, tiroid kanseri varlığı hakkında pek fazla bilgi vermez.
Tiroid nodülü değerlendirmesinde mutlak uygulanması gereken testler, tiroid ultrasonu ve gerekli görülürse ince iğne biyopsisidir. Doktor tiroid bezi iltihabı düşünüyorsa Anti-Tiroglobülin, Anti-TPO üzere kan testlerini ve diğer kimi kan testlerini isteyebilir. Tiroidin meduller kanseri ismi verilen ve nispeten daha az görülen tümöründen şüphelenildiğinde kanda kalsitonin ismi verilen hormonun seviyelerine bakılması gerekebilir. Ayrıyeten nodüllerin uzanımını ve boynun öbür bölgelerini kıymetlendirmek için BT, MR üzere radyolojik teşhis yollarına de başvurabilir.
Tiroid sintigrafisi ismi verilen görüntüleme usulünde bedene radyoaktif bir husus verilmekte ve tiroid bezi tarafından bu unsurun ne ölçüde tutulduğu incelenerek bir görsel çıktı alınmaktadır. Geçmişte çok yaygın olarak kullanılan bu sistem, günümüzde yerini büyük ölçüde ultrasona bırakmıştır. Lakin hipertiroidi (tiroid bezinin fazla hormon salgılaması) üzere durumlarda değerlendirmenin bir kesimi olarak kullanılmaktadır.
Soğuk nodül nedir?
Sintigrafinin tiroid bezinin değerlendirilmesinde temel tetkik olduğu periyotlardan kalan bu terim, sintigrafide radyoaktif maddeyi tutmayan nodülü belirtmektedir. Geçmişte soğuk nodüllerin kanser barındırdığı fikri yaygındı. Lakin günümüzde nodülün kanser barındırma riski temel olarak ultrason ve iğne biyopsisi süreçleri ile değerlendirilmekte ve ameliyat kararını vermede en çok bu iki tetkik yardımcı olmaktadır.
Sıcak nodül nedir?
Çevre tiroid dokusuna kıyasla daha fazla radyoaktif unsur tutan nodüllere de sıcak nodül ismi verilir. Hasta hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması, TSH kıymetinin olağandan düşük olması) varsa ve sintigrafide sıcak nodül tespit edilirse çok hormon üretiminin bu sıcak nodülden kaynaklandığı düşünülebilir.
Hangi tiroid nodüllerinin kanser içerme riski daha fazladır?
Nodülün berbat huylu olduğunu düşündüren özellikler;
- Elle muayenesinde çok sert olması,
- Tiroid etrafındaki boyun kasları, gırtlak üzere yapılara uzanarak işgal etmesi,
- Nodülle birlikte ses teli felcinin bulunması,
- Nodülle birlikte uzunluğunda kuşkulu, sert lenf bezelerinin varlığıdır.
Ayrıca nodül;
- Gençlerde,
- İleri yaştakilerde,
- Geçmişte diğer sebeple boyun bölgesine radyasyon almış bireylerde,
- Ailesinde tiroid kanseri bulunanlarda
saptandığında kanser içermesi açısından daha riskli olduğu kabul edilir.
Ultrasonda da makûs huylu nodüller, birden fazla kere tecrübeli bir radyoloğun fark edeceği bir görünüm stantlar. Bu durumda çoklukla iğne biyopsisi gündeme gelmekte ve nodül içinden alınan hücre örnekleri, patoloji uzmanı doktorlar tarafından kıymetlendirilerek ameliyat gerekliliği kararı verilmektedir.
Tiroid nodülüne ince iğne aspirasyon biyopsisi nasıl yapılır?
Tiroid nodüllerinden iğne ile hücre örneği alma süreci, iğne biyopsisi olarak isimlendirilmektedir. Nodülün çok iri olduğu ve elle rahatlıkla hissedilebildiği durumlar dışında bu süreç ultrason rehberliğinde yapılmaktadır.
Biyopsi süreci için hasta şayet kan sulandırıcı ilaç alıyorsa, birkaç gün evvelden kesmesi istenir. Özel bir ön hazırlık gerekmemektedir. Kullanılan iğne kan almak için kullanılan iğnelerden daha ince olduğundan çok az rahatsızlık vermektedir. Ayrıyeten birçok doktor, hastanın çekebileceği ezayı azaltmak için biyopsi öncesi lokal anestezi enjeksiyonu da uygulamaktadır.
Tiroid bezinde birden fazla nodülün bulunduğu durumlarda iri olan yahut ultrasonda tümör barındırdığına dair kuşkular gösteren nodüller, örnek alınmak üzere seçilmektedir.
Ultrason ayrıyeten iğnenin ucunun tam nodülün içinde olup olmadığını da göstermekte ve örneğin yanlışsız yerden alındığını teyid etmektedir.
Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsinin besbelli bir komplikasyonu yoktur. Kısa süren bir kanama, hafif bir şişlik yahut ağrı kısa müddetli olarak görülebilir. Ayrıyeten bu süreç, tümör yayılımına da yol açmamaktadır.
Hangi tiroid nodülleri ameliyat edilmelidir?
Tiroid nodülleri aşağıdaki 4 sebeple ameliyat edilmektedir:
- Kanser içermesi yahut kanser içerdiğine dair kuşku bulunması,
- Çok iri olup yemek borusu ve soluk borusu üzere organlara baskı yapması,
- Tiroid hormonu salgılayarak hipertiroidiye (zehirli guatr) yol açması
- Çok iri olup boyun ön kısmında dışarıdan görünen, hastaya rahatsızlık veren kabarıklık oluşturması.
Tiroid nodülüne ince iğne aspirasyon biyopsisi nasıl yapılır?
Amerika’nın Bethesda kentinde 2007 yılında yapılan bir bilimsel toplantıyla iğne biyopsisi sonuçlarının patologlar tarafından rapor edilmesine yönelik kimi standartlar geliştirilmiştir. Günümüzde birden fazla patolog tarafından iğne biyopsisi sonuçları bu standartlara nazaran raporlanmaktadır.
İğne biyopsisi sonrası takip neden gereklidir ve ne manaya gelmektedir?
İğne biyopsisi sonrasında alınan hücre örneklerinin patologlar tarafından incelenmesi sonucunda kanser varlığı saptanmışsa yahut kuşku oluşmuşsa, çabucak her vakit önerilen tedavi, tiroid bezinin nodül içeren yarısının yahut tamamının çıkartılması ve inceleme emeliyle patoloji laboratuvarına yollanmasıdır.
Ancak tümör varlığı kuşkusu rapor edilmediyse hastalara 6 ay ya da 1 yıl sonra ultrason ve gerekli görüldüğü takdirde iğne biyopsisi tekrarı önerilmektedir. Kimi vakit çok sayıda nodül bulunması, nodüllerin iri olması, yemek borusuna, soluk borusuna bası yaparak kimi kasvetlere yol açması, boynun önündeki şişlik imgesinin hastaya rahatsızlık vermesi üzere sebeplerle hastanın ve cerrahın ortak kararıyla takip yerine ameliyat kararı da alınabilmektedir.
İğne biyopsisi ultrason eşliğinde bile yapılsa her vakit %100 kesin sonuç vermeyebilir. Kanser odağı, iğne biyopsisi alınan yerden farklı bir bölgede bulunabilmesi nedeniyle yanlışsız teşhis konamayabilir. Bu sebeple, kanser varlığını gözden kaçırmamak için 6 ay ya da bir sene sonunda hasta, iğne biyopsisinin tekrarı gayesiyle çağırılmaktadır.