Tinnitus nedir?
Tinnitus en sık “kulak çınlaması” olarak söz edilir. Dışarıdan rastgele bir ses uyaranı olmadan kulakta hissedilen ses olarak tanımlanabilir. Bireyin hissettiği ses şiddetli ya da hafif, tiz sesli ya da pes sesli, tek ya da çift kulakta olabilir. Sesin özelliğine göre uğultu, vınlama, gürültü, cızırtı, vızıltı olarak da hastalar tarafından tanım edilebilir. Her üç ila on bireyden birinin hayatının muhakkak bir periyodunda tinnitustan yakındığı bilinmektedir.
Tinnitus nedenleri nelerdir?
Tinnitus başlı başına bir hastalık değil, birçok değişik neden tarafından oluşturulabilen bir belirtidir. İşitme sisteminin rastgele bir yerindeki bir sorunun göstergesi olabilir. İşitme sisteminin kısımları dış, orta ve iç kulak; işitme sonu, beyin sapı ve beyin olarak tanımlanabilir. Nedeni dış kulak kanalında koyulaşmış kulak salgısı (kulak kiri, buşon) üzere kolay, ya da işitme sonunun tümörleri gibi karmaşık olabilir. Kimi klinik durumlarda kulak çınlaması sıklıkla görülür. Bunlar ortasında işitme kayıpları, kulak – burun – geniz – sinüs hastalıkları, kalp damar hastalıkları, iç kulak ve beyin tümörleri, tiroid bezi hastalıkları, hormonal değişiklikler ve Meniere gibi hastalıklar sayılabilir.
Bazı bireyler işitme kayıpları olduğunu birinci olarak kulak çınlamaları ile fark edebilir. İşitme kayıplarının daha sık görüldüğü yaşlılarda tinnitus görülme sıklığı da daha fazladır. Birçok ilacın gerek iç kulak üzerine olan tesirleri, gerekse kalp damar sistemine olarak tesirlerine ikincil olarak kulak çınlaması yaptığı bilinmektedir. Yaşlılarda ilaç kulanım oranları da daha fazla olduğundan, bu durum da tinnitus sıklığını arttırmaktadır.
Belirli bir düzeyin üzerinde gürültüye uzun mühlet maruz kalınması (gürültülü işyerlerinde uzun müddet çalışma gibi) ya da çok yüksek sese bir seferde birdenbire maruz kalınması (silah atılması ya da patlama gibi) işitme kaybına yol açabilir. Bu durumun nedeni gürültünün iç kulaktaki duyu hücrelerine ziyan vermesidir. Gürültüye bağlı işitme kaybı olan bireylerde tinnitus sık görülen bir belirtidir.
Bireylerin yalnızca kendisinin fark ettiği tinnitusun yanı sıra, az hastalarda bireyin hissettiği ses diğerleri tarafından da duyulabilir. Bu duruma objektif tinnitus adı verilir. Nedenleri ekseriyetle kas ya da damar hastalıkları ile bağlantılıdır.
Her ne kadar üstte yalnızca birkaç örneğini anlattığımız onlarca değişik tinnitus nedeni olsa da, birden fazla hastada tinnitusa yol açan bir neden bulunamaz. Tinnitusun şiddeti, mühleti, tizliği ya da pesliğine nazaran önemli bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda rastgele bir fikir elde edilemez. Tinnitus nadiren ömrü tehdit eden bir nedenden kaynaklanır.
Tinnitus bireylerin hayat kalitesini azaltabilir. Çok fazla önemsenmesi bireyde tükenmişliğe, depresyona, telaşa ve panik atağa yol açabilir. Tinnitusu olan kimi bireyler işitmede, yaptıkları işe konsantre olmada ve uyumada zahmet çekebilir.
Kulak çınlaması olan bir birey ne yapmalıdır?
Kulak çınlaması olan bir bireyin öncelikle bir Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanına muayene olması uygun olacaktır. Bu sayede kulak kiri, dış kulak yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, kulak zarının delik olması üzere yalnızca muayene ile çarçabuk tanısı koyulabilecek birtakım tinnitus nedenlerinin bulunup bulunmadığı acilen tespit edilmiş olur. Hekiminizin size soracağı genel sıhhatiniz, kullandığınız ilaçlar ve alışkanlıklarınız ile ilgili sorular da birçok tinnitus nedeni hakkında fikir verici olacaktır. Tam bir kulak burun boğaz ve baş boyun muayenesinin yapılması ile burun, geniz, sinüsler, ağız, yutak, gırtlak bölgesinden kaynaklanabilecek mümkün nedenlerin tamamı gözden geçirilebilir. Muayenenin akabinde muhtaçlık duyulması halinde yapılabilecek işitme ile ilgili testler de tinnitusun nedeni hakkında yol gösterici olacaktır.
Kulak çınlaması tedavi edilebilir mi?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere tinnitus tek başına bir hastalık değildir. Birçok değişik nedenden oluşabilen bir ortak belirtidir. Hastaların birçoklarında makul bir neden tespit edilebilir. Bu sayede, bu nedenin tedavisi (dış kulak yolu iltihabında yapılacak ilaçla tedavi ya da kronik orta kulak iltihabında yapılacak cerrahi tedavi gibi) ile tinnitus da tedavi edilmiş olacaktır. Rastgele bir tinnitus nedeni bulunmayan bireylerde aşağıdaki usullerin yalnız başına ya da birden fazla prosedürün birlikte kullanımı ile birçok birey kulak çınlamaları ile daha âlâ baş edebilmektedir.
İlaçlar: İç kulağın kanlanmasını arttıran, kas spazmlarını azaltan, bireyin belli bir sorun üzerine algısını değiştiren, korku ve depresyonu azaltmaya yarayan çok değişik kümelerden ilaçların gerçek doz ve müddette kullanımı tinnitus ile baş etmede yararlı olabilmektedir.
İşitme aygıtları: İşitme kaybı ile birlikte olan kulak çınlamalarının tedavisinde kıymetli yarar sağlarlar.
Kulaklıkla kullanılan ses kaynakları: Tinnitus sesini baskılayan ya da değiştiren birtakım seslerin kulaklıkla dinlenmesi kulak çınlamasının rahatlamasını sağlayabilmektedir.
Uzaktan dinlenebilen ses kaynakları: Değişik sesler ya da ses üreten aygıtlar yahut programlar tinnitus sesini baskılama ya da daha kolay kabullenmeyi sağlayabilir. Bu sayede rahatlama ve daha kolay uykuya dalma sağlanabilir.
Bu yaklaşımlar tinnitus için kullanılan temel formüller olmakla birlikte bitkisel tedaviler, manyetik dalga uygulaması, lazer uygulaması, biyogeribildirim, tinnitus sesinin eşleştirilmesi ve adaptasyonu, ömür biçimi değişiklikleri üzere çok değişik usuller de tinnitus tedavisinde alternatif olarak kullanılabilir.