Burun tıkanıklığı, nefes almada zorluk çekme insanlığın en eski şikayetlerinden biridir. Kimileri için bu çok değerli olmasa bile bazıları bu şikayetlerden ötürü çok zorluk çeker.
Doktorlar burun tıkanıklarının nedenlerini dört kısımda inceler ve bunlar ortasında bazen misal noktalarda olabilmektedir. Bilhassa şikayetlerine birden fazla şeyin neden olduğu hastalarda bu ortak noktalar artmaktadır.
YAPISAL NEDENLER Bu sınıf içinde burnun ve ince bir kıkırdaktan oluşan ve burnu iki farklı kısma ayıran burun septumunun bozuklukları incelenir. Bu bozukluklar ekseriyetle insanın hayatında geçirdiği rastgele bir kaza sonucu oluşmaktadır. Kaza çocukluk çağında olmuş olabileceği üzere unutulmuş bile olabilir. Yeni doğan bebeklerin yüzde yedisinde doğum esnasında burun zedelenmesi olabilmektedir. Şu bir gerçektir ki insan, hayatı boyunca en az bir kez burnunu bir yere çarpar. Bu nedenlerden ötürü burun deformiteleri ve septum deviasyonları çok sık görülen nedenlerdir. Şayet bunlar soluk almayı güçleştirirse cerrahi olarak düzeltilebilir. Çocuklarda en sık rastlanan burun tıkanıklığı nedeni geniz etinin büyümesidir. Bu bademciğe benzeyen ve damağın gerisinde burnun ardında yer alan bir dokudur. Bu sorunu olan çocuklar geceleri sesli nefes alırlar, hatta horlarlar. Bunun yanı sıra bu çocuklar daima olarak ağızlarından nefes alırlar, yüzlerinde bir mutsuzluk tabiri vardır. Hatta dişlerinde de bozukluklar kelam konusu olabilir. Geniz etini almaya yönelik cerrahi teşebbüsler önerilebilir. Bu kategori içinde yer alan öbür nedenler ortasında burun tümörleri ve yabancı cisimler de vardır. Çocuklar küçük parçacıkları burunlarına sokma eğilimindedir. Bunlar düğme, çengelli iğne, oyuncak kesimleri, bezelye ve nohut olabilir. Tek taraflı berbat kokulu akıntı hissettiğinizde dikkatli olun. Zira bu yabancı cisim tarafından tıkalı bir burnun uyarısı olabilir. Bu durumda kesinlikle bir doktora başvurulmalıdır.
ENFEKSİYON Olağan bir insan yılda ortalama bir iki sefer soğuk algınlığı geçirebilir. Bu gençlerde daha fazla, bağışıklık sistemi gelişmiş yaşlı bireylerde ise daha azdır. Soğuk algınlığı virüsler tarafından oluşturulan bir hastalıktır. Kimi virüsler hava yoluyla geçerken çoğunlukla el burun yoluyla bulaşır. Virüs bir defa buruna yerleşince bedende bulunan histamin isminde bir kimyasal hususun salgılanmasına neden olur. Bu husus sonucunda buruna giden kan ölçüsünde bariz bir artış gözlenir. Sonuç olarak burun zarları şişer. Öteki taraftan burun zarlarından sıvı salgılanması da artar. Antihistaminikler ve dekonjestanlar bu şikayetlerin azaltılması için kullanılabilir. Ama soğuk algınlığı vakit içinde kendi kendine geçer. Virüs enfeksiyonları sırasında burnun ve sinüslerin bakteri enfeksiyonlarına olan direnci azalır. Bu da soğuk algınlığı sırasında neden sıklıkla burun ve sinüs enfeksiyonu görüldüğünü açıklar. Burun akıntısı berrak görünümünden sarı yahut yeşile dönerse bu bakteriyel enfeksiyonu gösterir ve kesinlikle doktora başvurulmalıdır. Ani sinüs enfeksiyonlarında burunda tıkanıklık, Koyu bir akıntı, hangi sinüsün etkilendiğine bağlı olarak yanaklarda ve üst dişlerde, gözler ortasında ve gerisinde yahut üzerinde ağrı ve hassasiyet bulunur. Kronik sinüs enfeksiyonları ağrı yapabilirde yapmayabilir de. Ama burun tıkanıklığı ve burun akıntısı daima vardır. Kimi hastalarda sinüslerden polip denilen yapılar gelişir. Hastalık aşağı hava yollarına da yayılarak kronik öksürük, bronşit ve astıma neden olabilir. Akut sinüzit ekseriyetle antibiyotik tedavisine yanıt verir, kronik sinüzit için ise çoklukla cerrahi tedavi önerilir.
ALLERJİ Saman nezlesi allerjik rinite verilen isimdir. Allerji ; yabancı bir cisim, polen, mesken tozu akarı, hayvan atıkları yahut konut tozundaki birtakım parçacıklara karşı oluşan çok enflamasyon cevabıdır. Bazen besinler de rol oynamaktadır. Polenler ilkbaharda yahut sonbahar da sorun yaratırlar. Bunun yanında konut tozu bütün bir yıl boyunca rahatsız edebilir. Bunun ülkü tedavisi şikayetlere neden olan şeylerden uzak durmaktır. Fakat birçok vakit bu pratik değildir. Allerjik hastalarda, soğuk algınlığında olduğu üzere, bedende histamin salgılanmasına neden olan parçacıklar sonucunca burun tıkanıklığı ve akıntısı oluşur. Antihistaminik ilaçlar histaminin tesirini önleyerek şikayetleri ortadan kaldırılabilir. Dekonjestanlar genişlemiş kan damarlarnı büzerek burnun açılmasını sağlarlar. Antihistaminiklerin büyük çoğunluğu uykuya meyli artırırken dekonjestanlar tam bunun aksi olarak uyarıcı tesir gösterir. Bu nedenle bu ilaçları bir ortada kullanmak en yanlışsız seçim olacaktır.
UYARI Antihistaminik kullanırken uykuya meyili olanların araba kullanmaları yahut tehlikeli işlerde çalışmaları çok sakıncalıdır. Dekonjestanlar kalp suratını ve kan basıncını artırdıkları için yüksek tansiyonu, kalbin ritim bozukluğu, glokomu ve idrara çıkmada zorluğu olan hastalarda kullanılmamalıdır. Gebeler alacakları rastgele bir ilaç için kesinlikle tabiplerine başvurmalıdırlar. Kortikosteroidler (Kortizon) birçok allerjik hastada bariz bir halde faaldir fakat bilinen yan tesirlerinden ötürü kesinlikle tabip kontrolunda kullanılmalıdır. Bunun yanında bu ilaçlar burun spreyi olarak kullanıldıklarında da etkilidirler ve bu kullanım formu daha inançlıdır. Allerji iğneleri en spesifik tedavi formülüdür ve yüksek seviyede muvaffakiyete sahiptir. Bazan hastanın hangi unsurlara karlı allerjik oluşunu anlamak için kan ve deri testleri yapılır. Tabip tedavinin başlangıç şemasını belirleyecektir. Bunlar genelde enjeksiyonlar formunda olacaktır. Bu tedavi beşerdeki antikorları bloke ederek allerjik tepkinin önlenmesi yoluyla tesir gösterir. Birçok hasta ilaçların yan tesirlerinden ötürü enjeksiyonu tercih eder. Allerjisi olan hastaların sinüs enfeksiyonu olma eğilimleri daha da artmışdır.
VAZOMOTOR RİNİT Rinit burunun ve burun zarlarının enflamasyonu demektir. Vazomotor kan damarları ile ilgili demektir. Burun zarları çok ölçüde genişleme ve daralma yeteneğine sahip atar damar, toplar damar ve kılcal damarlara sahiptir. Olağanda bu damarların yarısı açık yarısı kapalıdır. Ama kişi ağır idman yapıyorsa uyarıcı tesirli hormonların (adrenalin) salgılanması artar. Adrenalin damarların büzülmesine neden olur. Bunun sonucunda zarlar büzülür, hava yolu açılır ve kişi daha rahat nefes alır. Bunun tam aksisi allerjik atakta yahut kişi soğuğa maruz kalınca gelişir. Kan damarları genişler ve burun tıkanır. Allerji ve enfeksiyonlara ek olarak kimi öteki nedenler de burun damarlarının genişlemesine sebep olarak vazomotor rinite yol açar. Bunlar ortasında gerilim, tiroid foksiyonlarında yetersizlik, hamilelik, kimi tansiyon ilaçları, doğum denetim hapları ve dekonjestan ilaçların çok yahut uzun kullanılması sayılabilir. Bütün bu nedenlerin başlangıcında burun tıkanıklığı süreksiz ve geri dönebilir niteliktedir. Yani neden ortadan kaldırılırsa hastalık düzelecektir. Bunun yanında şayet gereğince uzun sürerse bu sefer de kan damarları elastikiyetini kaybedecek ve olay geri dönülmez bir duruma dönüşür. Varisleşmiş damarlara benzerler. Hasta sırt üstü yattığında yahut bir tarafına döndüğünde aşağı kısımları kanla dolar.
