Yardım edin sinüslerim beni öldürüyor! Bunu daha evvel hiç söylediniz mi?. Şayet yanıtınız hayır ise siz çok şanslısınız demektir. Zira her yıl milyonlarca lira sinüs sorunları için harcanmaktadır (Burunda dolgunluk, baş ağrısı ve burun akıntısı).
HERKESİN SİNÜSÜ VAR MIDIR?
Evet, yeni doğmuş bir bebeğin bile çok küçük olsa dahi sinüsleri vardır. Başlangıçta bezelye büyüklüğünde olan bu boşluklar burnun içinden yüz ve kafatası kemiklerinin içine gerçek genişleyen boşluklardır. Çocukluk ve genç erişkinlik çağında büyümeye ve genişlemeye devam eder. Hava cepleridirler. Burnun iç yüzünü kaplayan zarın birebiri tarafından kaplanmaktadırlar ve bir kurşun kalem başı büyüklüğünde açıklarla burun boşluğuna bağlanırlar.
SİNÜSLER NE İŞE FAYDA?
Sinüsler olağan salgı (mukus) oluşturan burun, sisteminin bir kesimidir. Olağan olarak burun ve sinüsler günde yaklaşık olarak yarım litre mukus salgılar. Üretilen mukus burun örtüsü (mukoza) üzerinde hareket ederek toz parçacıklarını, bakterileri ve öbür havayla taşınan partikülleri süpürür ve yıkarlar. Daha sonra bu mukus geriye boğaza süzülür ve yutulur. İçindeki parçacıklar ve bakteriler mide asidi tarafından parçalanır. Birçok insan bunun farkında değildir zira olağan bir beden işlevidir.
BURUN GERİSİNE AKINTl NE DEMEKTİR?
Burun içi; hava kirliliği tarafından, allerjiye neden olan hususlar tarafından, dumanla yahut virüsler tarafından rahatsız edildiğinde olağandan çok fazla mukus üretir. Bu burun zarlarındaki allerjik maddeyi yıkayıp uzaklaştırmak gayesiyle bol ölçüde üretilmiş, berrak su üzere bir salgıdır. Burun gerisine hakikat su üzere bir salgı oluşur. Geriye akıntının en kıymetli nedeni bu olaydır. Bir öbür tipte ise mukus yapışkan ve kıvamlıdır. Bu, hava yollarının çok kuru olduğu ve zarların gereğince sıvı salgılıyamadığı durumlarda görülür. Bakteriler tarafından oluşturulan enfeksiyonlarda da yapışkan ve kıvamlı mukus gözlenir tıpkı vakitte cerahatten ötürü mukusun rengi sarı yahut yeşil olabilir.
SİNÜS NEDİR?
“-it” eki tıpta enfeksiyon yahut enflamasyonu tabir eder. Bu nedenle sinüzit, sinüslerin enfeksiyonu yahut enflamasyonudur. Tipik bir akut sinüzit hadisesi soğuk algınlığı yahut allerjik bir atak sonucunda fazla ölçüde mukus salgılanması ile ortaya çıkar. Zarlar o kadar çok şişebilir ki sinüslerin küçük açıklıkları kapanır. Hava ve mukus burun ile sinüsler ortasında rahat hareket edemezse mukus sinüsler içinde birikir ve basıncın artmasına neden olur. Hangi sinüsün etkilendiğine bağlı olarak yüzde yahut alında üzerine basmakla oluşan, gözler ortasında yahut gerisinde, yanaklarda ve üst dişlerde ağrıya meydana gelir. Çıkışı kapalı ve mukus dolu bir sinüs bakterilerin üremesi için çok uygun bir ortamdır. Soğuk algınlığı olağandan fazla sürerse ve sümüğün rengi yeşil-sarıya dönerse yahut garip bir tat oluşursa mümkün bakteriyel enfeksiyon gelişmiştir. Akut sinüzit olgularında yüzdeki ve alındaki ağrı çok makus olabilir. Sinüs çıkışının uzun mühlet kapandığı durumlarda kronik sinüzit gelişir. Baş ağrısı az görülür lakin akıntı ve makus koku devam eder. Enflamasyonun çok aşırı olması sonucunda polip ismi verilen oluşumlar gelişir. Kimi sinüzit olguları üst dişteki enfeksiyonun sinüse geçmesi sonucunda oluşur.
SİNÜZİT TEHLİKELİ MİDİR?
Sinüzit olgularının büyük çoğunluğu tıbbi tedaviye yanıt verir ve tehlikeli değildir. Bununla birlikte sinüs içindeki bir enfeksiyon hem göze hem de beyne çok yakındır. Enfeksiyonun göze yahut beyefendisine yayılması çok azdır. Enfeksiyonlu sinüslerden akan mukus akciğerler için sağlıklı değildir. Böylelikle sinüzit; bronşit, kronik öksürük yahut astımı ya azdırır yada bunların ortaya çıkmasına neden olur.
SİNÜZİT BAŞ AĞRISI NEDİR?
Soğuk algınlığı sırasında yahut burun örtüsü şiştiği ve burnun aktığı vakitte yahut burun sümükle dolu olduğunda yüzde, yanaklarda, alında yahut göz etrafında ortaya çıkan baş ağrısı muhtemelen sinüzit ağrısıdır. Sinüs enfeksiyonu buna neden olur. Bir diğer tıp sinüs baş ağrısı ise uçak inmek üzere alçaldığı vakit ortaya çıkar. Bu bilhassa soğuk algınlığınız yahut etkin allerjiniz varsa bariz olur (buna “Vakum Baş Ağrısı” denilir). Maalesef sinüs baş ağrısıyla karıştırılabilecek birçok öbür neden vardır. Örnek olarak migren ve öbür damar kaynaklı baş ağrıları yahut gerginlik baş ağrısı hem alın ve göz etrafında ağrı oluşturması hem de burun akıntısına da neden olabilmelerinden ötürü sinüzit ile karıştırabilirler. Lakin bu tip baş ağrıları hekim müdahalesi olmadan kısa müddette gelip geçerler. Tabip müdahalesi olmadan uzun süren ve lakin antibiyotik tedavisiyle düzeltilebilen sinüzitten farklıdırlar. Bununla birlikte ortada sırada gelen, bulantı ve kusmaya neden olan baş ağrısı daha fazla migren baş ağrısıdır. Şiddetli, sık ve uzun süren baş ağrılarının tanısı için kesinlikle doktora baş vurulmalıdır.
KİMLER SİNÜS SORUNUYLA KARŞILAŞIRLAR?
Gerçekte herkes sinüs enfeksiyonu geçirebilir fakat kimi kümeler daha hassastırlar.
Allerjisi olanlar : Bir allerji atağı soğuk algınlığı üzere mukozanın şişmesine, sinüs kanallarının kapanmasına, mukus akımının engellenmesine ve bakteri enfeksiyonuna neden olur. Güzel nefes almayı ve mukus akışını engelleyecek yapısal burun bozuklukları olanlar : Örnek olarak kırık bir burun yahut septum deviasyonu (septum burun delikleri ortasında burnu sağ ve sol olmak üzere ikiye bölen kıkırdak bir yapıdır. Bunun bir tarafa gerçek eğilmesine deviasyon denir.) >Sık sık enfeksiyona maruz kalanlar: Okul öğretmenleri ve sıhhat çalışanı hassastır. Sigara içenler: Tütün dumanı, nikotin doğal direnç düzeneğini bozarlar.
HEKİM SİNÜSLERİM İÇİN NE YAPACAKTIR?
Doktorunuz size soluk alıp vermeniz, burun akıntınızın rengi ve kokusu ve hangi olayların (günün hangi saatinde yahut hangi mevsiminde ) bu bulgulara neden olduğu ile ilgili sorular soracaktır. Baş ağrınızı tanım etmeye hazır olun; Ne vakit ve hangi sıklıkta olduğu, ne kadar sürdüğü, bulantı, kusma, görme bozukluğu, yahut burun tıkanıklığı ile alakalı olup olmadığı. Kulak Burun Boğaz uzmanı bilhassa mukozanın görünüşüne ve salgının niteliğine dikkat ederek kulağınızı, burnunuzu, ağzınızı, dişlerinizi, ve boğazınızı muayene edecektir. Burnunuzdaki hassasiyeti inceleyecektir. Birtakım durumlarda sinüslerinizin röntgen sineması gerekli olabilir. Tedavi hekiminizin koyduğu teşhis ile temaslı olacaktır. Enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi yahut cerrahi müdahale bazen de her ikisi birden gerekebilir. Akut sinüzit çoğunlukla antibiyotik tedavisine karşılık verirken kronik için çoklukla cerrahi müdahale gerekmektedir. Son yıllarda uygulanan İşlevsel Endoskopik Sinüs Cerrahisi (FESS) bu hastalıkların tahlilinde uygulanan kolay bir tekniktir. Sonuçlar epeyce başarılıdır. Şayet bulgular allerji, migren yahut sinüzite benzeyen bir diğer nedenden ötürü ise hekiminiz alternatif bir tedavi planı uygulayacaktır.
SİNÜSLERİM İÇİN BEN NE YAPABİLİRİM?
Allerjiniz varsa bunu denetim edin. Soğuk algınlığı olduğunuz vakit buharla nemlendirici kullanın. Yatağınızın baş tarafı daha yükseltilmiş bir biçimde uyuyun. Dekonjestanlar kullanılabilir lakin içlerindeki kimyasal unsurlar adrenalin üzere tesir gösterebileceğinden yüksek tansiyonu olanlarda riskli olabilir. Birebir vakitte bunlar uykusuzluğa neden olan uyarıcıdırlar. Kullanmadan evvel hekiminize baş vurun. Burnunuzu tahriş eden kirleticilerden, bilhassa sigara dumanından uzak durun. İstikrarlı beslenin, nizamlı idman yapın. Enfeksiyonu olduğunu bildiğiniz beşerlerle ilgilerinizi sınırlamaya çalışın bu olmuyorsa bir ekip tedbirler alın (el yıkamak, ortak havlu ve önlük kullanmamak). Birçok reçetesiz sinüs ilacı satılmaktadır fakat uygun bir teşhis koyulmadan bunları kullanmak hakikat değildir. En yeterlisi sizi muayene eden ve sizin şikayetlerinizi bilen hekiminizin verdiği ilaçları kullanmaktır.