Efüzyonlu otitis medianın ve efüzyonlu otitis media hakkında bilgilenmenin değeri nedir?
Efüzyonlu otitis media, büyük oranda çocukluk çağında (süt çocukluğu ve oyun çocukluğu döneminde) görülen bir hastalıktır. Çocukluk çağında akut otitis mediadan sonra en sık rastlanılan kulak hastalığı efüzyonlu otitis mediadır. En büyük değeri, çocukluk çağında görülen işitme azlığı nedenlerinin birincisi olmasıdır. Çocuklar konuşmayı öğrenmek için işitmeye ihtiyaç duyduklarından, ömrün birinci devirlerinde oluşan bu işitme kaybı konuşmanın da gecikmesine ya da bozulmasına yol açar. İkinci olarak efüzyonlu otitis media sessiz seyreden bir hastalıktır. Bilhassa rutin denetim muayeneleri yapılmayan çocuklarda işitme kaybı ortaya çıkana dek aileyi uyaracak belirtiler siliktir. Hatta işitme kaybı oluştuğunda da bunun “dikkat eksikliği” olarak yorumlanması hayli sıktır. Ailenin efüzyonlu otitis media ile ilgili bilgisinin olması hastalığın fark edilmesini kolaylaştırır. Üçüncü olarak efüzyonlu otitis medianın tedavisinde şu an için yoruma açık pek çok ikilem vardır. Bu nedenle tabip ülkü tedavi planını belirlemekte ailenin – ve anlayacak yaşta ise hastanın- işbirliğine rastgele bir hastalıktan daha çok ihtiyaç duyar. Ayrıyeten efüzyonlu otitis medianın tedavisinde takip kıymetli bir yer meblağ, bu durumda anne-babada oluşabilecek “bir şey yapmadan duruyor olmak” hissi ile ilgili dertler hastalık hakkında bilgilendikçe azalacaktır..
Efüzyonlu otitis medianın belirtileri nelerdir?
Çocukluk çağında efüzyonlu otitis media sessiz bir hastalıktır. Sık görülen belirtileri huzursuzluk, davranış değişikliği, ilerleyen devirlerde işitme azlığı, konuşmada gecikme ve konuşmanın bozulmasıdır. Efüzyonlu otiti olan çocukların bir kısmında soğuk algınlığı geçirdiği devirlerde kulak ağrısı olabilir. İşitme azlığı, seslere duyarsızlık, gerisinden seslenildiğinde karşılık vermeme ve daha büyük çocuklar için televizyonun sesini açma ya da televizyonu yakından izleme formunda kendisini gösterir.
Efüzyonlu otitis media tanısı nasıl konur?
Tanı daha çok rutin muayene sırasında konur. Teşhiste otoskopi ya da otoendoskopi (otoskop ya da endoskop ile ışık düşürülerek kulak zarının incelenmesi) birinci etaptır. Pnömotik otoskop ismi verilen, muayene sırasında kulak zarına müspet ya da negatif basınç uygulamaya imkan veren sistem, tanıya ulaşmayı kolaylaştırır. Otomikroskopi yani kulak zarının mikroskopla incelenmesi de teşhis kıymetini arttırır. Teşhis ve takipte sık kullanılan test, kulak kanalından verilen bir ses dalgasının kulak zarında oluşturduğu titreşimin kağıda dökülmesidir. Bu test İmpedansmetri yada Timpanometri ismiyle anılır. Fakat Timpanometri olağan olduğunda çabucak hep orta kulak havalanmasının olağan olduğunu göstermesine rağmen, kulak zarı hareketlerinin kısıtlılığını gösteren yatık (B tipi) eğrinin her vakit orta kulak boşluğunda bir sıvı varlığını kanıtlamadığı akılda tutulmalıdır.
Kulak (ventilasyon) tüpü nedir? Tüp takılmasının hedefi nedir? Nasıl fonksiyon görür?
Ventilasyon tüpleri teflon, silastik, altın üzere bedenin tepki göstermeyeceği (inert) unsurlardan yapılmış, ortalarında kulağa havanın gireceği bir delik bulunan ve ön ve gerisi daha geniş düzenlenmiş olan küçük (1-2 mm çapında) silindirlerdir. Tüp takılmasının nedeni, kulak zarının çizerek orta kulakta varolan sıvının çekilmesinden 48-72 saat sonra kulak zarının kendi kendini onarması ve kısa vakit içinde efüzyonun tekrar oluşmasıdır.Tüp takılmasını takiben işitme çabucak hastalık öncesi periyoda dönmekte, orta kulakta CO2 ölçüsü azalmakta, O2 ölçüsü artmakta ve CO2 ve O2 seviyeleri olağana dönmekte, ilerleyen periyotlarda orta kulak mukozasında oluşan değişiklikler tümüyle geri dönmekte ve salgı olağanlaşmaktadır. Tüp takılmasının temel maksatları işitmenin olağana dönmesini sağlamak, kalıcı işitme kayıplarından çocuğu korumak ve konuşma meselelerinin ortaya çıkmasını engellemektir. Tüp takılması tedavi edici olmaktan çok gözetici bir teşebbüs olarak düşünülmelidir. Zira izlemi 3 aydan daha fazla uzattığımızda efüzyonların bir kısmı daha da kendi kendine güzelleşecektir. Lakin tüp takılması gerek işitme kaybının uzaması ve buna bağlı muhtemel konuşma meselelerinin gelişmesinin engellenmesini, gerekse efüzyonlu otitis media seyri sırasında nadiren oluşabilen iç kulak tipi kalıcı işitme kayıplarının ortaya çıkmasının ve kulak zarında atrofi (incelme), çökme cebi, kulak zarının tümüyle çökmesi üzere yapısal bozuklukların gelişmesinin engellenmesini amaçlamaktadır. Tüm ülkelerde ventilasyon tüpü yaygın olarak kullanılmaya başladıktan sonra çocukluklarını geçiren erişkinlerde, ventilasyon tüpü takılması yaygınlaşmadan evvelki periyotta çocukluklarını geçiren erişkinlere oranla kulak hastalıkları sıklığında besbelli azalma gözlenmiştir.
Ventilasyon tüpleri nasıl takılır?
Erişkinlerde muayene odasında lokal anestezi ile kolay kolay uygulanan bir süreç olmasına rağmen, çocuklarda genel anestezi ile takılır. Bu halde tüp takılması ameliyathanede ve bir anestezi uzmanı çocuğu uyutmuş ve monitörize etmişken yapılır. Anestezi müddeti yaklaşık 5 ila 10 dakikadır. Dışarıdan rastgele bir kesi yapılmaksızın kulak kanalı açıklığından kulak zarına ulaşılır ve küçük bir kesik ile delik açılır, çoklukla varolan sıvı aspiratör ile çekilir ve ventilasyon tüpü bu deliğe yerleştirilir. İki saat sonra hastaneden çıkılabilir. Üç aylıktan küçük çocuklar ve kalp ve akciğer hastalıkları ya da serebral palsi üzere kronik problemleri olan çocuklar bir gece hastanede kalabilir.
Kulağında tüp olan çocuk ne yapmalıdır?
Çocuklar tüpü hissetmezler ve rastgele bir ağrı duymazlar. Fakat ventilasyon tüpü olan çocuklar yüzme ve banyo sırasında kulaklarını sudan korumalıdırlar. Bunun için vazelinli pamuk ya da kulak tıkaçları kullanılabilir. Perth/Avusturalya ya da Atlantik Kıyısı/A.B.D. üzere yüzmenin halkın hayatının bir modülü olduğu bölgelerde yüzme sırasında kulağı korumak yerine yüzme sonrası antibiyotikli damla kullanmak üzere seçenekler de gündeme gelmektedir.
Tüp ne vakit ve nasıl çıkar?
Ventilasyon tüpleri ortalama 6-8 ay sonra kulak zarından atılarak kulak kanalına düşerler. Tüp takılmasından sonra aylık ya da iki aylık aralıklarla yapılan takipler sırasında tüpün atıldığı görülür ve çoklukla doktor tarafından kulak kanalından alınır. Bazen bizatihi kulak kanalından düşer. Tüp takıldıktan iki yıl sonra hala kulak zarında kalan tüpler tabip tarafından alınır. Bu süreç şayet çocuğun yaşı küçükse anestezi ile ameliyathanede, büyükse muayene odasında gerçekleştirilir.
Tüp atıldıktan sonra hastalık tekrar eder mi?
Edebilir. Bir defa ventilasyon tüpü takılması çocukların % 90′ı için tedavi edici olur ve şayet daha sonra orta kulakta sıvı görülse bile ilaç tedavisi ile düzgünleşir. Lakin çocukların % 10′unda tekrar tüp uygulamak gerekli olur. Birinci tüp takıldığında iki yaşın altında olan çocuklar için bu oran % 25′e yükselmektedir. İkinci kere tüp uygulamanın gerekli olduğu çocuklar sıklıkla sekiz yaşına dek tekrarlayan tüp takılması teşebbüslerine ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle bu çocuklara ikinci defa kulak zarında kalma müddeti daha uzun olan “T tüp” takılabilir.
üzyonlu orta kulak iltihabı seröz yahut mukoid bir sıvının orta kulakta 3 aydan daha uzun mühlet alamsıdır.gelişmiş ülkelerde çocuklarda en kıymetli işitme kaybı nedenidir ve 2-5 yaş ortası pik yapmaktadır.Normal kulakta orta kulak mokuzası devamlı sıvı salgılar ve bu sıvı östaki tüpü aracılığıyla genizeatılır. Bu sıvınınfazla salgılanması yahut atılmasındaki rastgele bir sorun bu sıvının orta kulakta birikmesine yolçarak effüzyonlu orta kulak iltihabına yolaçar.
Geçirilen akut orta kulak iltihabı hemsıvı salınımını artırarak hemde boşalımını azaltarak effüzyona yol açar. Östaki tüpündeki rastgele nedenle ortaya çıkan işlev bozukluğuda (genizeti) effüzyona yoö açabilmektedir.Effüzyonlu orta kulak iltihabı şikayet yaratmayıp tesadüfen muayene sırasında görülebilir. En kıymetli şikayet işitme kaybıdır.İleri yaştaki çocuklar işitme kaybından şikayetci olsada ekseriyetle ebeveynler, öğretmenler ve bakıcılar birinci olarak farkına varırlar. Küçük çocuklarda tek belirti konuşmanın gecikmesi yahut davranış bozukluğu olabilir. Bir başka bulgu kulakta tıkanma hissidir, bu durumda küçük çocuklarda kulakları ile oynama belirtisi olur. Muayenede hareketi azalmış mat gri ve sarı renkli kulak zarı izlenir. Bazende hava-sıvı düzeyi yahut küçük hava kabarcıkları görülebilir.
Tedavide ,ilk basamak ilaç tedavisidir. Bu emelle antibiyotikler, kortizon. dekonjestanlar,antihistamnikler kullanılır. İlaç tedavisi sonrası hastanın muayenesi ve timpanometrisi yapılarak tedaviye karşılık gözlemlenir. Ayrıyeten buna neden olan genizeti üzere öteki sorunlar araştırılır. Tedaviye cevap yok ise cerrahi tedavi düşünülmelidir.Cerrahi tedavi olarak şayet neden olan genizeti varsa bunun alınması ve kulağın havalanmasını sağlayacak tüplerin kulak zarına takılmasıdır. Bu tüpler kısa vadeli tüpler(Grommet) 12 aya kadar zarda kalırlar, uzun periyodik tüpler (T-tüp) birkaç yıl kalırlar.
