Orta kulak enfeksiyonları kulak zarının ardında yer alan orta kulak boşluğunda oluşan iltihaplardır. Nedeni çoklukla virüsler ya da bakterilerdir. Sıklıkla yakın vakitte geçirilmiş bir soğuk algınlığı yahut alerjik bir sorun nedeni ile orta kulak havalanmasını sağlayan östaki kanalı işlevinin bozulmasını takiben meydana gelir. Tek ya da her iki kulak tıpkı anda etkilenebilir. Küçük çocuklarda orta kulak anatomik gelişimini tam olarak tamamlamamış olduğundan östaki kanalı işlevlerindeki ve anatomisindeki farklılıkların tesiri ile kulak enfeksiyonu daha sık görülür. Bilhassa;
- Beş yaşının altındaki çocuklarda,
- Erkeklerde
- Biberonla beslenen bebeklerde,
- Yuvaya giden çocuklarda,
- İyi havalanmayan kalabalık ortamlarda bulunan ve sigara dumanına maruz kalan çocuklarda orta kulak enfeksiyonları daha sık görülür.
- Orta kulak enfeksiyonları daha az sıklıkta olmakla birlikte, ergenlik çağında ve erişkinlerde de görülmektedir. Çocuklarda en sık görünen orta kulak iltihapları seröz / efüzyonlu otitis media ve akut otitis mediadır.
- Seröz Orta Kulak İltihabı (Seröz Otitis Media, Efüzyonlu Otitis Media)
- Normal olarak her yutkunmada kısa bir mühlet açılarak orta kulak basıncını ayarlayan östaki borusu işlevlerinin viral enfeksiyonlar, alerjik tepkiler üzere nedenlerle bozulması en kıymetli sebeptir. Sonuçta orta kulak havalanamaz ve kulak salgılarının birikmesi ve havanın dokularca emilmesi ile oluşan negatif basınçla dokulardan sıvı çekilmesi sonucu orta kulak sıvı ile dolar (seröz otit) uzun süren negatif basınca bağlı olarak mukoza salgısının yoğunlaşması sonucunda ise daha kronik bir tablo olan sekretuar otitis media oluşur. Kulak zarı bu sıvı yüzünden gerektiği üzere titreyemez ve çocukta işitme kaybı oluşur. Bu hafif işitme kaybı çocuğun davranışlarında çeşitli değişmelere yol açar: Bu sorunun kronikleşmesi ise çocuğun zihinsel gelişiminde ve konuşmaya başlamasında gecikmeye yol açabilir. İşitme kaybı olan çocukta gözlemlenen en önemli bulgular şunlardır;
- Televizyonun sesini çok açar ya da televizyonun çok yakınına oturur.
- Söylenenlere, tam işitemediği için çabucak karşılık vermez yahut hiç aldırış etmez.
- Okulda öğretmenin söylediklerine ilgisi azalır, derslerinde başarısızlık başlar. Okuldaki tembel çocuklarda orta kulak sıvısı ve işitme kaybı kesinlikle araştırılmalıdır
- Özellikle “s” “z” üzere sessiz harflerin uygun duyulamamasına bağlı olarak konuşma bozuklukları meydana gelebilir.
SERÖZ OTİTİN SEBEPLERİ
- Geniz etinin büyüyerek genizi doldurması (adenoid vejetasyon)
- Burun ve sinüs enfeksiyonları
- Akut orta kulak iltihapları
- Alerji, bağışıklık sistemi yetmezliği
- Daha az olarak östaki kanalı işlevini etkileyen tümörlerdir
SERÖZ OTİTİN TANISI
Seröz otit sessiz bir hastalık olup ekseriyetle ateş, kusma, ağrı üzere bariz şikayetlerle ortaya çıkmaz. Tanısı sıklıkla geniz etine bağlı şikayetler nedeni ile yapılan muayenelerde ya da işitme kaybından şüphelenilmesi sonucunda muayenede konur.
Kulak zarı matlaşmış, kalınlaşmış ve üzerinde damarlanma artmıştır. Sorunun mühletine bağlı olarak zarda çekilmeler, orta kulak yapılarına yanlışsız yapışmalar, koyu renk değişiklikleri olabilir. Hasatlık sıklıkla iki kulağı birden tesirler. Tek taraflı seröz otitlerde ise işitme kaybı fark edilemeyebilir. Bu hastalarda istikrar merkezinin etkilenmesine bağlı olarak dengesizlik, sportif aktivitelerde zorlanma, yürümede zorlanma üzere bulgular görülebilir. Tanıya yardımcı test olarak orta kulak basıncı ölçümü, işitme reflekslerinin ölçümü ve ahenk sağlayabilen çocuklarda işitme testleri yapılır. İşitme kaybı iletim tipidir. Nadiren orta kulaktaki mikroorganizmaların salgıladıkları hususlara bağlı hudut tipi kayıp gelişebilir.
TEDAVİ
İlaç tedavisi:
Başlangıçta antibiyotik tedavisi uygulanır. Beraberinde mukoza şişliğini azaltan, mukus kıvamını incelten ilaçlar kullanılabilir. Alerji tanısı olan hastalarda anti alerjik tedavi eklenmelidir. Sakız çiğnemek ve balon şişirmek üzere aktiviteler östaki kanalının işlevine büyük oranda yardımcı olabilir. Bu açıdan Otovent denilen burundan hava vererek balon şişirmeye yarayan kolay sistemler çok daha yararlı olabilmektedir.
Bilhassa seröz otit ile bir arada sık tekrarlayan akut otit atakları olan ve kreşe gitmekte olan çocukların 1 ay kadar bu ortama gönderilmemesi uygun olabilir. Biberonla beslenen çocuklarda beslenmenin yarı oturur konumda yapılması tavsiye edilmelidir.
Hastalığın sonbahar, kış devirlerinde artan viral enfeksiyonlara paralel olarak sık görülmesi göz önüne alınarak tedavi planlamasında değişiklikler yapılabilir.
Altı sekiz haftada uygulanan tedavilerin başarılı olmaması birebir vakitte 20-25 dB üzerinde işitme kaybı olması durumunda cerrahi tedavi tercih edilir. Kulak zarında incelme, çökme, cepleşme var ise, hudut tipi kayıp oluşmuşsa ya da istikrar bozukluğu başlamışsa direkt cerrahi tedavi seçilebilir.
Cerrahi tedavi:
Cerrahi tedavide kulak zarına havalandırma tüpü takılır, takiben işitme kaybı çabucak düzgünleşir. Ek olarak geniz eti ve gereği varsa bademcikler alınabilir. Havalandırma tüpü, çocuklara genel anestezi altında uygulanır, kulak zarında ekseriyetle 8-12 ay kalır ve sonra zaten düşer ya da hekim tarafından alınır ( 15 ay sonrasında düşmeyen grommed tüpler). Genelde tüpün alınması için ekstra bir cerrahi müdahele ye gerek kalmadan ofis kurallarında olmaktadır. Bu tedavilerle hastaların büyük kısmı tam olarak güzelleşir. Nadiren tekrarlayan tüp uygulamaları ya da kalıcı tüp tatbiki gerekebilmektedir ( T tüp). Bilhassa tekrarlayan seröz otit şikayeti olan çocuklarda alerji, immün sistem işlevleri değerlendirilmelidir.
Kulak zarına tüp takılmış çocukların suyun pak olduğu bölgelerde bir metreden fazla dalış yapmadıkları sürece denize girmelerinde ekseriyetle sakınca yoktur, lakin bilhassa yüzme havuzlarında ve sabunlu su ile duş ya da banyo yaparken vazelinli pamuk ya da uygun bir kulak tıkacı ile dış kulak yolu kapatılarak suyun tüpten orta kulağa girmesi önlenmelidir.
