Orduda Psikolojik Esneklik: Askeri Psikoloji

Muharebe ve askerlik hizmeti fiziksel ve zihinsel olarak zorlayıcı süreçlerdir. Askerler genellikle savaş stresinden travmatik deneyimlere kadar psikolojik sağlıklarını derinden etkileyebilecek bir dizi zorlukla karşı karşıya kalırlar. Bu yazıda, askeri personelin psikolojik esnekliğini artırma arayışında Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) ile bir yaklaşım ortaya sunuluyor. Bu yazı ayrıca, ACT’ın askeri psikolojiye entegrasyonu ile ordunun kendine özgü ortamını incelemekte ve ACT yaklaşımının askerlerimizi destekleme şeklini yüzeysel olarak araştırmaktadır.

Zihnin Savaş Alanı

Askeri ortam, ister savaş alanında ister karargah görevleri sırasında olsun, askerleri sayısız stres faktörüne maruz bırakır. Bunlar arasında ast-üst ilişkileri, sürekli tehlike tehdidi, sevdiklerinden ayrı kalma ve ölüm kalım kararları verme baskısı örnektir. Bu faktörler, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sağlık sorunlarının askeri personel üzerinde görülmesine neden olabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), savaş gazileri gibi travmatik olaylar yaşamış bireyleri etkileyebilen karmaşık ve zorlu bir durumdur. Neyse ki, umut ve iyileşme sunan etkili terapötik yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlardan biri olan Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT), bireyleri travmalarıyla yüzleşmeleri, duygularını kucaklamaları ve iyileşme yolunda anlamlı adımlar atmaları için güçlendirir. TSSB, travmatik bir olaya veya olaylar dizisine maruz kaldıktan sonra gelişebilen bir psikolojik bozukluktur. Yaygın semptomlar arasında geriye dönüşler, kabuslar, aşırı uyarılma ve duygusal hissizlik yer alır. Savaş gazileri için bu semptomlar özellikle zorlayıcı olabilir ve günlük yaşamlarını, ilişkilerini ve genel refahlarını etkileyebilir.

Dayanıklılık ve Psikolojik Esneklik Geliştirme

Hayat sık sık karşımıza zorluklar, aksilikler ve zihinsel dayanıklılığımızı sınayan olumsuzluklar çıkarır. Bu anlarda, dayanıklılık ve zihinsel sağlamlık müttefiklerimiz haline gelir ve sadece hayatta kalmamıza değil, gelişmemize de yardımcı olur. Psikolojik esnekliğe odaklanmasıyla bilinen Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) yaklaşımı, dayanıklılık ve zihinsel sağlamlık geliştirmek için ilgi çekici bir çerçeve sunar.

Dayanıklılık, zorluklardan geri dönme, uyum sağlama ve zorluklar karşısında daha da güçlenme yeteneğidir. Hayatın fırtınalarını zarafet ve kararlılıkla atlatmamızı sağlayan niteliktir. Öte yandan psikolojik esneklik, zorluklarla başa çıkarken odaklanma ve kararlılığı sürdürme kapasitesidir. İşler zorlaştığında bile yolunuzdan sapmamak ve hedeflerinizin peşinden kararlılıkla gitmekle ilgilidir.

Bilişsel ayrışma istenmeyen düşüncelerden ayrışarak onların varlığına rağmen değer odaklı hareket etmemizi sağlar. Bu beceri, şüphe ve korku ilişkili düşünceler tarafından tüketilmemizi önler. Zorlu anlarda şimdiki an ile esnek temas pratiği yapmak, bilinçli olarak farkında olmamızı sağlar. Dayanıklılığı engelleyebilecek takılıp kalma, donakalma gibi duygusal tepkiselliği azaltır. Duygularımızı, özellikle de rahatsız edici olanları kabul etmek, psikolojik esnekliğin temel taşlarından biridir. İstenmeyen duyguları bastırmak yerine onları kabul etmemizi ve üzerinde çalışmamızı sağlar. Değerlerimizi belirlemek bize net bir yol sunar. Ne için çabaladığımızı bildiğimizde, zorluklar karşısında bile değerlerimize bağlı kalma olasılığımız artar. Değerler, hedeflerden farklıdır. Hedefler ulaşılacak bir noktayı ifade ederken, değerler yaşam boyu süreğendir. ACT’ın kararlı eylemleri psikolojik esnekliğin çıktısıdır. Zorluklarla karşılaşıldığında bile adanmışlık ve anlamlı adımlar atma kararlılığıdır.

Kahraman Yetiştirme

Askerlik fiziksel güç ve disiplinden daha fazlasını gerektirir; psikolojik esneklik, uyum yeteneği ve adanmışlık gerektirir. Askeri psikoloji dünyasında, elit kahramanların seçimi ve eğitimi çok önemlidir.

Askerlik için doğru bireylerin belirlenmesi muazzam bir görevdir. Sadece fiziksel uygunluğun değil, aynı zamanda askeri yaşamın zorlukları için gerekli olan psikolojik esneklik, uyum ve değerlerin de analiz edilmesini içerir. Seçildikten sonra askeri personel, kritik becerileri ve görevlerini başarıyla yerine getirmek için gereken adanmışlığı geliştirmek için sıkı bir psikolojik esneklik eğitiminden geçmelidir.

ACT ilkeleri, özellikle bilişsel ayrışma ve kabul, askeri psikologlara adayların tarafsız, objektif değerlendirmelerini yapmalarında rehberlik eder. Askerlik hizmeti için gerekli psikolojik esnekliğe ve uyum yeteneğine sahip bireyleri belirleme konusunda onlara güç verir. Değerlerin keşfedilmesinin seçim sürecine dahil edilmesi, adayların ordunun temel değerleriyle uyumlu olmasını sağlayarak güçlü bir görev ve amaç duygusunu teşvik eder. ACT yaklaşımı, adayların psikolojik esnekliklerinin değerlendirilmesine yardımcı olarak, zorlu ve genellikle öngörülemeyen askeri ortamda başarılı olabilecek kişilerin belirlenmesini sağlar.

Şimdiki an ile temas uygulamalarının eğitim programlarına entegre edilmesi, askeri personelin yüksek stresli durumlarda bile yeni becerilere odaklanma, öğrenme ve bunları etkili bir şekilde uygulama becerisini artırır. Kabul ilkesi, eğitim gören personeli askeri eğitimin fiziksel ve zihinsel zorluklarını benimsemeye teşvik ederek gelişimi sağlar, stres ve hayal kırıklığını azaltır. Değerleri keşfeden askeri eğitim programları, personeli çabalarını daha yüksek bir amaca, yoldaşlarına ve göreve bağlayarak mükemmelleşmeye motive eder.

Güçlü Liderler ve Uyumlu Ekipler Oluşturmak

Liderlik ve ekip dinamikleri askeri başarının bel kemiğidir. Silahlı kuvvetlerin zorlu ve yüksek riskli dünyasında, etkili liderler ve uyumlu ekipler zafer ve yenilgi arasındaki fark olabilir. Ordudaki komutanlar sadece etkili liderler değildir; onlar akıl hocaları, karar vericiler ve ilham kaynaklarıdır. Güçlü liderlik, görev başarısı ve birliklerin refahı için hayati önem taşır. Uyumlu ekipler askeri operasyonların kalbidir. Ekip çalışması, güven ve etkili iletişim, karmaşık görevlerin yerine getirilmesi ve herkesin güvenliğinin sağlanması için gereklidir.

Bilişsel ayrışma ve değerlerin netleştirilmesi gibi ACT ilkeleri, askeri liderlerin adil ve objektif kararlar almasına yardımcı olur. Bu, kişisel önyargıların etkisini en aza indirir ve etik liderliği teşvik eder. ACT yaklaşımı kabulü vurgulayarak liderlerin duygularını etkili bir şekilde anlamalarını ve yönetmelerini sağlar. Bu beceri, ekipler içinde güven ve uyum oluşturmak için çok önemlidir. Öte yandan, değerlerini keşfeden ve bunlarla uyum içerisinde olan liderler, bireysel çabaları ortak bir amaca bağlayarak ekiplerine ilham verir ve onları motive eder.

Şimdiki an ile temas ve kabul ilkeleri ekipler içindeki iletişimi geliştirir. Ekip üyeleri aktif dinleme, kendilerini açıkça ifade etme ve değişen koşullara uyum sağlama konusunda daha donanımlı hale gelir. ACT’ın dayanıklılık, uyum sağlama ve değer odaklı eyleme odaklanması ekip dinamiklerini güçlendirir. Ekip üyeleri stresle daha iyi başa çıkabilir, zorlukların üstesinden gelebilir ve misyonlarına bağlı kalabilirler. ACT, duyguların kabulünü ve değer odaklılığı teşvik ederek ekipler içinde güven ve uyumu artırır. Bu, birimlerin yüksek baskı durumlarında en az hata ile çalışmasını sağlar.

Askeri Psikolojide Psikolojik Operasyonlar

Askeri operasyonların karmaşık ortamında zafer çoğu zaman sadece fiziksel güce değil, aynı zamanda kalplerin ve zihinlerin stratejik hakimiyetine de bağlıdır. Askeri psikolojinin ikna ve etkileme gücünü kullanan önemli bir bileşeni olan Psikolojik Operasyonlar (PSYOPs) bu noktada devreye girer.

Psikolojik operasyonlar bireylerin ve grupların algılarını, tutumlarını ve davranışlarını etkilemek için psikolojik taktiklerin kullanılmasını içerir. Bu operasyonlar stratejik avantajlar elde etmeyi, çatışmaları en aza indirmeyi ve fiziksel güce başvurmadan hedeflere ulaşmayı amaçlar. Etkili psikolojik operasyonlar; düşman savaşçıları teslim olmaları, yerel halkı askeri çabaları desteklemeleri ve hatta uluslararası anlatıları şekillendirmeleri için etkileyebilir. Zihinleri ve davranışları değiştirme yeteneği modern savaşta güçlü bir silahtır.

Bilişsel ayrışma, psikolojik operasyonu yönetenler üzerinde önyargıların ve varsayımların etkisini azaltarak hedef kitlede yankı uyandıran mesajlar oluşturulmasına olanak tanır. Şimdiki an ile esnek temas uygulamaları, yöneticilerin hedef kitlenin davranış ve tutumlarındaki değişikliklere anlık yanıt vererek taktiklerini gerçek zamanlı olarak uyarlamalarını sağlar. Kabul ilkeleri psikolojik operasyon uzmanlarının özellikle yüksek stresli durumlarda dayanıklılıklarını korumalarına yardımcı olur. Değerlerin keşfedilmesi, hedef kitlenin değerleriyle uyumlu mesajlar oluşturmak için çok önemlidir, bu da onları daha ikna edici ve etkili hale getirir. Kararlı eylem, psikolojik operasyon uzmanlarının engeller veya aksiliklerle karşılaştıklarında bile operasyonlarını kararlılık ve amaçla yürütmelerini sağlar.

Gazi ve Emeklilerde Psikolojik Esneklik

Savaş alanından sivil hayata geçiş, hem görünen hem de görünmeyen zorluklarla dolu bir yolculuk olabilir. Gaziler ve emekliler için savaşın yaraları genellikle fiziksel alanın çok ötesine uzanır; psikolojik sağlıklarını ve genel refahlarını etkiler.

Gaziler ve emekliler sivil hayata döndüklerinde genellikle benzersiz bir dizi zorlukla karşılaşırlar. Bunlar arasında yeni bir rutine uyum sağlama, iş bulma, fiziksel yaralanmalarla başa çıkma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve depresyon gibi psikolojik sağlık sorunlarıyla mücadele etme sayılabilir. Gazilerin ve emeklilerin psikolojik sağlıklarının önündeki önemli engellerden biri, askeri kültürde psikolojik hastalıkları çevreleyen damgalamadır. Birçok gazi ve emekli, zayıf veya yük olarak algılanma korkusuyla yardım istemekten çekinmektedir.

ACT’ın psikolojik esnekliğe dayanan altı temel ilkesi, gazilerin ve emeklilerin psikolojik sağlığını ve refahını artırmaya yönelik derin içgörüler sunar. Bilişsel ayrışma ilkesi gazilerin ve emeklilerin kendilerini sıkıntı veren düşüncelerin kancalarından kurtulmalarına yardımcı olarak psikolojik sağlık sorunlarına daha objektif yaklaşmalarını sağlar. Bilinçli farkındalık uygulamaları gazilerin ve emeklilerin şu an ile temasta kalmalarını ve düşünce ve duygularıyla tam olarak ilgilenmelerini sağlar. Bu da anksiyete, depresyon ve TSSB semptomlarının kancasından kurtulmalarına yardımcı olabilir. Kişinin duygusal deneyimlerini kabul etmesini sağlamak gazilerin ve emeklilerin psikolojik sağlığı açısından çok önemlidir. Gazileri ve emeklileri, iyileşme sürecinde önemli bir adım olan duygularını yargılamadan kabul etmeye teşvik eder. Temel değerlerin belirlenmesi ve bunlarla uyum sağlanması gazilere ve emeklilere bir amaç ve yön duygusu sağlar. Onları psikolojik sağlıklarına ve esenliklerine katkıda bulunacak davranışlarda bulunmaya motive eder. Gazi ve emeklilerin psikolojik esnekliği bağlamında kararlı eylem, psikolojik sağlık zorlukları karşısında bile anlamlı bir yaşam için adımlar atmaya adanmışlıktır.

• Gaziler ve emekliler, askerlik hizmetleriyle ilişkili sıkıntı verici düşünce ve anıları yönetmek için teknikler öğrenerek TSSB ve anksiyetenin etkisini azaltabilirler.

• Şimdiki an ile temas, gazilerin ve emeklilerin depresyon semptomlarının kancasından kurtulmalarına, aşırı uyarılmayı azaltmalarına ve genel duygusal düzenlemeyi iyileştirmelerine yardımcı olabilir.

• Gaziler ve emekliler duygularını kucaklamaya teşvik edilerek psikolojik esneklikleri artırılabilir ve psikolojik sağlık sorunları için yardım istemekle ilgili damgalama azaltılabilir.

• Değerlerin keşfedilmesi, gazilerin ve emeklilerin hizmet sonrası hedeflerini ve isteklerini belirlemelerine yardımcı olarak iyileşme ve sivil hayata yeniden entegrasyon için motivasyon sağlayabilir.

• Gaziler ve emekliler, psikolojik sorunların zorluklarını aşarken bile hedeflerine doğru anlamlı adımlar atmaları konusunda desteklenir.

Sözün Özü

Öncelikle, bugün 6 Şubat depreminin üzerinden tam 7 ay geçmiş bulunmakta. Deprem anında Hatay Antakya’da askerlik görevimi yapmaktaydım. Bu depremde yaşamını yitiren ve silah arkadaşım olan 39 Hatay İl Jandarma Komutanlığı personelini ve hayatını ve sevdiklerini kaybetmiş binlerce insanı saygıyla anıyorum.

Sonuç olarak, askeri psikoloji dünyasında, psikolojik esnekliği teşvik etmek çok önemlidir. Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT), askeri personelin savaş stresi ve travma da dahil olmak üzere karşılaştıkları benzersiz zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olacak değerli bir yaklaşım sunmaktadır. ACT, psikolojik esnekliği, bilinçli farkındalığı ve değer odaklı eylemi teşvik ederek, personelin psikolojik esnekliklerini geliştirmelerini ve görevlerine güç ve amaçla devam etmelerini sağlayabilir. ACT’ın askeri eğitim ve psikolojik sağlık destek programlarında uygulanması, silahlı kuvvetlerimizin genel refahına ve etkinliğine katkıda bulunabilir.