Okul Çağı Çocuklarda Kardiyolojik Yakınmalar

Değerli Ebeveynler,

Okul çağı çocuklarda gözlenen birtakım yakınma ve bulgular kalp hastalığının göstergesi olabilir. Çocuk Kardiyoloji uzmanı olarak bu mevzuda paylaşacağımız bilgilerin sizleri aydınlatmasını diliyoruz.

1. Gece terlemesi; Okul çağı çocukların (özellikle 6-10 yaş erkek çocuklar) günlük aktiviteleri fazladır ve bu nedenle gün içerisindeki metabolizmaları çok süratlidir. Lakin gece uykuya daldıktan sonra 2-3 saat daha metabolizma süratli seyreder ve bu sırada çok terleme görülebilir. Daha sonraki saatlerde metabolizma yavaşladığı için bu terleme tekrarlamaz. Sağlıklı çocuklarda bu durum olağandır. Ancak terleme tüm gece boyunca devam ediyorsa gerek kalp gerek se kalp dışı sebepler araştırılmalıdır.

2. Çabuk yorulma: Ergenliğe giriş devrinde çocukların uzunluğu süratle uzamaya başlar (yaklaşık olarak yılda 10-15 cm). Uzayan boya bilhassa deveran sisteminin adaptasyonu vakit ister. Bu nedenle 8-10 yaşta çok rahat yapabildiği günlük aktiviteleri (merdiven çıkmak, koşmak gibi) yapmakta zorlanmaya başlar yahut çabuk yorulur. Bu sağlıklı bir durumdur. Lakin çocuk ilkokula başladığından beri çabuk yorulduğunu tabir ediyorsa (özellikle vücut eğitimi dersinde), spor sırasında yahut sonrasında çarpıntı, göğüs ağrısı, göğüste sıkışma-baygınlık hissi üzere gibi yakınmaları oluyorsa kalp hastalığı-ritim bozukluğu açısından incelenmelidir.

3. Büyüme-gelişme geriliği, kilo alamama: Kimi doğumsal kalp hastalıkları erişkin yaşa kadar bile bulgu vermeyebilir yahut tabip tarafından kardiyak bir bulgu (üfürüm gibi) tanımlanmamış olabilir. Bu tip kalp hastalıklarında çocuğun uzunluk kısalığı, kilo alamama yahut çabuk yorulma üzere yakınmaları kardiyolojik inceleme bakımından kıymetlidir.

4. Göğüs ağrısı: Çocuk ve ergenlerde göğüs ağrısı sık rastlanan bir yakınmadır. Lakin bu ağrı çoğunlukla kalp dışı nedenlerden kaynaklanır. Ağrı eforla ilgisizse ve çocuğa daha evvel hiç kardiyolojik muayene yapılmamışsa denetim maksatlı rutin kardiyolojik tetkikler (EKG, ekokardiyografi, gerekirse kimi kan testleri) yapılmalıdır. Lakin ağrı bilhassa efor sırasında oluyorsa, doğuştan-sonradan olan kalp kası hastalıkları ve doğuştan koroner damar anomalileri üzere hastalıkları kıymetlendirmek için rutin kardiyolojik tetkiklere ek olarak efor testi yapılmalıdır.

5. Çarpıntı; Çarpıntı yakınması göğüs ağrısı ile birlikte yahut tek başına olabilir. Dinlenme sırasında yahut spor yaparken ortaya çıkabilir. Hangi durumda olursa olsun, rutin kardiyolojik tetkikler dışında 24 saat boyunca EKG izleminin yapıldığı Holter (ritim) testi ve gerekirse efor testi ile değerlendirilmelidir.

6. Bradikardi (yavaş nabız): Bilhassa yüzücü çocuklarda nabız 60/dk civarında seyredebilir. Bununla birlikte kimi değerli ritim bozukluklarını gözden kaçırmamak için en azından bir defa EKG ile çocuğun kardiyak ritim denetimi yapılmalıdır.

7. Bayılma: Bayılma, nörolojik ve metabolik nedenlerle olabildiği üzere doğuştan-sonradan olan kalp ve kalp kası hastalıkları yahut ritim bozukluklarına bağlı da olabilir. Bilhassa ergenlik devrinde aç karnına yahut ayakta sabit dururken olan baş dönmesi, göz kararması, bulantı üzere yakınmalar bayılmaya kadar ilerleyebilir. Bu üzere durumlarda rutin kardiyolojik tetkikler yapılır ve kalple ilgili bir bulguya rastlanmazsa, kimi tekliflerimizle bu yakınmalar engellenebilir. Spor sırasında yahut sonrasında ortaya yıkan bayılma ise ritim bozuklukları  bakımından çok değerlidir ve Holter (ritim), efor testleri ve gerekirse daha ileri ritim testleri ile incelenmelidir.

8. Akut romatizmal ateş: Ülkemizde okul çağı çocuklarda sık rastlanan bir hastalıktır. Beta hemolitik streptokoklara (beta mikrobu) bağlı gelişen boğaz enfeksiyonu sonrası, ailesel olarak genetik hassasiyeti olan çocuklarda, eklem yahut kalp romatizmasına neden olmaktadır. Eklem romatizmasının klinik bulguları basitçe teşhis koydurur. Fakat çocuğun tekraren geçirdiği boğaz enfeksiyonları, tekrarlayan kalp romatizması ataklarına yol açabilir ve ağır kapak hasarına ilerleyebilir. Bu süreçte klinik bir bulgu yahut yakınma gözlenmeyebilir (sessiz kardit). Bu nedenle bilhassa 5-10 yaş ortası çocuklara daha evvel hiç yapılmamışsa, rutin kardiyolojik inceleme önerilmelidir.

9. EKG’ de uzun QT bulgusu: Okul çağındaki her çocuğun bir defa EKG’si görülmelidir. EKG üzerinde yaptığımız ölçümler,  çocuğun bilhassa spor yaparken yahut travma üzere ağrılı bir gerilime maruz kaldığında ortaya çıkabilecek önemli ritim bozukluğu riski olup olmadığı konusunda yardımcı olacaktır.

10. Sporun kıymeti: Günümüzde çocuklarımız çoğunlukla servisle okula gitmekte ve çocuk olarak harcamaları gereken günlük kalori yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle de günlük aktivitelerde çabuk yorulma ve obezite sorunları ile sıklıkla karşılaşmaktayız. Sağlıklı ergen- erişkin olabilmek ve sporla birlikte yaşama alışkanlığı kazanmak için önerilen haftada en az 3 defa 45 dk’ lık spor çocuklarımızın birebir vakitte okul başarısına yansıyacaktır.