Beynimizin ortasında beden sıcaklığını ayarlayan ısı düzenleyicilerinin bulunduğu bir merkez vardır. Bu merkez, dışarıdaki ısıyı algılayarak bedenin sıcaklığını artırır yahut azaltır. Mevsim geçişlerinde sıcaklık, hava basıncı, elektriksel yük, rüzgar ve nem üzere pek çok çevresel faktörde ani değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler insan bedeninin istikrarını bozarak metabolik ve ruhsal bulgulara neden olabilir. Lakin, bu bulgular bireyden şahsa farklılık gösterebilir. Birtakım bireyler bu adaptasyon sürecini hiç fark etmeden geçirebilirken, kimi bireylerde önemli sıkıntılar ortaya çıkabilir. Örneğin, çok gerilimli, heyecanlı ve sonlu şahıslar mevsim geçişlerinde kendilerini fizikî olarak daha güçsüz hisseder. Bunun sonucunda da bedenleri daha çabuk reaksiyon gösterir ve hastalanmaya daha müsait olurlar.
Mevsim geçişlerinde ani değişen sıcaklık ve nem oranı yüzünden ruhsal ve hormonal istikrarlar de bozulabilir. Bu değişimlerle bir arada değişen hava kaideleri ve gündüz uzunluğuna bağlı olarak beslenme ve uyku alışkanlıklarının tekrar gözden geçirilmesi gerekir. Sıcak ve soğuk hava geçişleri yüzünden yaşanan yorgunluk ve gerilim sonucu tiroid bezinde çalışma düzensizlikleri görülebilir.
Havaların bir soğuyup bir ısınması bedenimizi gerilime sokar. Bu durum bağışıklık sistemimizi zayıflatarak birçok hastalığa karşı bedenimizi daha hassas hale getirebilir. Dış ortamla birinci temas eden organlarımız üst teneffüs yolu, deri ve gözdür. Bu periyotta en çok üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına rastlanır. Soğuk hava, toz ve polene bağlı alerjik tepkiler, bağırsak enfeksiyonları üzere fizyolojik meseleler yanısıra, depresyon, uykusuzluk, halsizlik, isteksizlik üzere ruhsal sıkıntılara da yol açabilir. Kilo artışı, bedende çok su tutulması, migren atakları, sindirim bozuklukları, saç dökülmeleri, hormonal dengesizlikler üzere bozukluklar mevsim geçişlerinde sık karşılaşılan şikayetlerdir. Başka yandan, şahıslar kas iskelet sistemine ilişkin ağrılardan da şikayetçi olabilir.
Mevsim geçişleri vücudumuzda olduğu üzere ruhsal dengemizde de değişimlere neden olur. Güneşli saatlerin azalması ve günlerin kısalarak erkenden kararması daha fazla duygulanıma sebep olur. Bu durum şahısların depresyona girmesini kolaylaştırır. Bu yeni ruh hali, birtakım bireylerde daha hafif seyrederken kimilerinde iş ve özel hayatlarında kasvet yaratacak kadar depresif bir hal alabilir.
Beynimizin ortasındaki ısı düzenleyicilerinin bulunduğu merkez bilhassa mevsim geçişlerinde görülen ani hava değişimlerinde zorlanabilir. Kronik hastalığı bulunan şahıslarda ısı denetim merkezi hayli zorlanır ve ısı değişimine karşı daha fazla hassas olurlar. Risk kümesinde olan şahıslar şöyledir: Şeker, hipertansiyon, bağışıklık bozukluğu, kronik kalp, böbrek, tiroid ve akciğer hastalığı olanlar, 65 yaş üstü şahıslar, çocuklar ve gebeler.
Eğer nezle grip üzere bulaşıcı hastalık varsa şahsî maske takma, el yıkama, hapşırırken ağzı elin zıddıyla kapama üzere kolay tedbirler alarak bulaşma riski en aza indirebilir. Keza, daha fazla bulaşmayı engellemek için bulaşıcı hastalığı olan bu bireylere gerek tabipler, gerekse de işyeri/okul yöneticileri tarafından istirahat önerilerek toplumdan izole edilmelidir. Daha çok viral kökenli olan gribal enfeksiyonların ilerleyip sinüzit, orta kulak iltihabı, zatürre, teneffüs yetmezliği üzere daha önemli hastalıklara yol açmasını engellemek için tıbbi yardım alınmalıdır.
Risk kümesindeki şahıslar grip ve zatürre aşısı olmalıdır. Son yıllarda global ısınmaya bağlı iklim değişikliklerinden ülkemizin bulunduğu coğrafyanın da nasibini aldığı görülmektedir. Evvelki yıllardaki üzere mevsim geçişlerinin tarihleri artık net olarak belirlenememektedir. Geçtiğimiz yaz mevsiminde acı deneyimlerle yaşadığımız üzere, beklenmedik devirlerde beklenmedik hava sıcaklıkları, ani bastıran şiddetli yağmur ve sel karşımıza çıkabilmektedir. Dahası, gece gündüz ortasındaki artan ısı farkı, bünyemizi ve bağışıklık sistemimizi hazırlıksız yakalayıp yorgun bırakarak enfeksiyon hastalıklarına daha açık hale getirmektedir. Münasebetiyle, tavsiye edilen grip aşısı yapılma vakti da değişmektedir. Bu nedenle, grip aşısından beklenen koruyuculuğu sağlayabilmek için yetkili ulusal sıhhat konseylerinin her yıl yapacağı aşı zamanlama daveti dikkate alınmalıdır.
Aniden soğuyan havalarda ise beden istikrarının korunabilmesi için ısı düzenleyici merkezin güce gereksinimi vardır. Bu nedenle mevsim geçişlerinde sağlıklı ve tertipli beslenmek, uyumak ve mevsime uygun kıyafetler giymek epey kıymet taşır.
MEVSİM GEÇİŞLERİNİ RAHAT ATLATABİLMEK İÇİN NELER ÖNERİRSİNİZ?
-
Öncelikle beslenme ve uyku tertibine çok dikkat edilmeli
-
Vitamin ve mineral tarafından varlıklı yiyecekler, bilhassa mevsim meyveleri tüketilmeli
-
Bol su içilmeli, sigara ve alkolden uzak durulmalı
-
Eğer kapalı bir yerde bulunulacaksa ortam pak olmalı ve âlâ havalandırılmalı
-
Mevsim ve dış ortam sıcaklığına uygun giyinmeli
-
Günlük hava değişimlerini takip ederek uygun kıyafet ve aksesuar (şapka, yağmurluk, hırka, şemsiye, bere, atkı, gözlük vb.) kullanmalı
-
Strese sebep olan durumlardan kaçınılmalı
-
Havanın pak ve güneşli olduğu saatlerde bol bol hareket etmeli
-
Düzenli spor yapmalı
-
Aşırı yorucu efordan sakınmalı, ağrı olması durumunda efora orta vermeli