- Üfürüm Nedir?
Kalp ve damarlardaki kan akışının yol açtığı, tabibin muayene sırasında kalbi dinlerken duyduğu “üfleme” şeklindeki seslerdir. Doğuştan ve sonradan gelişen kalp hastalıklarının çabucak hemen tümünde kan akımının bozulması nedeniyle üfürüm duyulur. Bununla birlikte çocuklarda en sık karşılaşılan üfürümler kan akımında bir bozukluk olmadan duyulan üfürümlerdir. Bu üfürümlere “masum üfürüm”, “normal üfürüm” üzere isimler verilir. “Masum üfürüm” kalpte bir hastalık olmadığını en yeterli tabir eden terim olduğu için sıklıkla kullanılır. Tecrübeli bir doktor birçok vakit duyduğu üfürümün günahsız olup olmadığını ayırt edebilir. Üfürüm suçsuz ise ileri bir tetkik yapılmasına gerek yoktur. Tabip üfürümün niteliği konusunda emin olamadıysa hastayı bir Çocuk Kalp Hastalıkları Uzmanına yönlendirmelidir. Birtakım durumlarda üfürümün suçsuz olup olmadığını muayene ile ayırmak güç olabilir, bu durumlarda uygulanacak ekokardiyografi tanıyı kesinleştirmedeki en emin sistemdir.
- Doğuştan Kalp Hastalıkları
Çocuklarda en sık rastlanan kalp hastalığı kümesini oluşturan “doğuştan kalp hastalıkları”, hamileliğin erken devirlerinde ortaya çıkan, bebek doğduğu andan itibaren kalbinde bulunan yapısal hastalıklardır. Her doğan 1000 bebekten yaklaşık olarak sekizinde doğuştan kalp hastalığı görülür. Anne, baba yahut yakın akrabalarda doğuştan kalp hastalığı varsa doğacak bebekte risk daha yüksektir. Çok çeşitleri olmakla birlikte büyük kısmını kalp odacıklarını ayıran duvarlardaki delikler, kalp kapaklarındaki ve damarlardaki darlıklar oluşturur. Birtakım durumlarda ise kalpteki bir odacığın, kapağın, damarın hiç gelişmemiş olması üzere daha ağır hastalıklar kelam bahsidir. Delikler büyüklükleri, sayıları ve yerleşim yerine nazaran; darlıklar yerleşim yerine ve hafif-orta-ağır darlık olmalarına nazaran birbirlerinden çok farklılık gösterirler.
Ventriküler septal defekt (VSD), atrial septal defekt (ASD) ve duktus arteriozus açıklığı (PDA) bunlardan bazılarıdır. ASD kulakçıklar ortasında, VSD ise karıncıklar ortasında yer alan deliklerdir. PDA aort ile pulmoner arter (akciğer damarı) ortasındaki açıklıktır. PDA kateter yolu ile yahut cerrahi olarak kapatılabilir. Küçük deliklerin klinik olarak izlemi, geniş deliklerin ise kapatılması gerekir. Bunlardan uygun olanları ameliyata gerek kalmadan kateter usulü ile başkaları ise cerrahi olarak kapatılır
- Doğuştan Kalp Hastalıkları Neden Oluşur?
Doğuştan kalp hastalıkları hamileliğin çok erken periyotlarında, organların şimdi oluşmaya başladığı haftalarda oluşur. Büyük kısmında neden bilinmemektedir. Bir kısmının kalıtsal olduğu bilinmekle birlikte çok az hastalıkta genlerle münasebet gösterilmiştir. Birtakım genetik hastalıklarda (Down sendromu, Turner sendromu gibi) doğuştan kalp hastalığı görülme riski yüksektir. Annenin hamileliğin birinci üç ayında bebeğe ziyan verebilecek ilaçlar kullanması, kızamıkçık üzere bir enfeksiyon geçirmesi, radyasyona maruz kalması doğuştan kalp hastalıklarına neden olabilir. Birçok vakit aile hikayesi araştırıldığında doğuştan kalp hastalığına yol açabilecek bir neden bulunamaz. Bu nedenle doğuştan kalp hastalıklarının kalıtsal nedenler ve çevresel faktörlerin tesiriyle ortaya çıktığı genel olarak kabul edilir. Anne karnındaki bebekte kalp hastalığı olup olmadığı gebeliğin 18. haftasından itibaren “fetal ekokardiyografi” dediğimiz yolla araştırılabilir.
- Doğuştan Kalp Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Doğuştan kalp hastalıklarının bir kısmında hiçbir belirti olmaz yahut belirtiler çok hafiftir, ağır kalp hastalıkları ise birinci birkaç ay içinde, hatta birinci birkaç günde belirti verirler. Bebeklerde morarma, beslenme zahmeti, emerken yorulma, süratli soluk alıp verme, nefes darlığı, kilo alamama yahut sık akciğer enfeksiyonu (zatürre, bronşit) geçirme üzere problemler bulunabilir. Daha büyük çocuklarda çabuk yorulma, çarpıntı, göğüs ağrısı ve bayılma görülebilir. Hafif hastalıklarda ise hastada hiçbir belirti yoktur, başka nedenlerden ötürü doktora başvurulduğunda üfürüm duyularak teşhis alırlar.
- Doğuştan Kalp Hastalıklı Çocukların İzlemi
Doğuştan kalp hastalıklarının çok çeşitli oldukları ve hastalığa yönelik özel izlem gerektirebileceği unutulmamalıdır. Kalbin enfeksiyondan (infektif endokardit) korunması için birtakım özel durumlarda çocuğun antibiyotik kullanması gerekir.
Doğuştan kalp hastalıklı çocuklara tüm çocuklarda olduğu üzere yaşına uygun aşıların yapılması gerekir. Buna ek olarak, grip aşısı ve RSV aşısı üzere birtakım aşılar da yapılabilir. Çocukların beslenmesi ekseriyetle sağlıklı çocuklarda olduğu üzeredir ve genel beslenme kurallarını içerir. Kimi özel durumlarda diyet gerekebilir. Çocuklar ekseriyetle olağan eğitimlerine devam ederler. Birtakım hastalarda aktivite kısıtlaması gerekebilir.
Kalp hastalıklı çocukların uygun durumda olduğunun belirlenmesi için nizamlı olarak çocuk kardiyolojisi uzmanı tarafından izlenmesi gerekir. Genel olarak, birinci teşhis aldığı devirde ve ameliyat sonrası daha sık, izleyen yıllarda daha seyrek aralıklarla denetimleri istenir. Çocuğa hastalığına bağlı olarak, izlemi sırasında göğüs sineması, elektrokardiyogram (EKG), ekokardiyografi (EKO) tetkikleri yapılabilir. Ayrıyeten tanıya yardımcı olması, hastanın ameliyat öncesi kıymetlendirilmesi yahut uygun bulunan hastalarda ameliyata gerek kalmadan kateter yolu ile tedavinin sağlanması (deliklerin aygıt ile kapatılması, darlıkların balonla açılması gibi) gayesiyle kalp kateterizasyonu/anjiyografi süreçleri yapılabilir.
