Hidro, “su” manasına gelir. Sefali de “kafa” demektir. Bu iki sözün birleşiminden oluşan Hidrosefali, kafatasının içinde su birikmesi manasını taşır. Kafatasının içinde beyin, damarlar ve hudutlar vardır. Beyin, hudut ve damarlar omurilik sıvısı içinde yüzer. Hidrosefali de, bu sıvı ölçüsünün artması halinde oluşur. Su ölçüsünün artışı beyin içindeki basıncın yükselmesine ve hasebiyle beynin ziyan görmesine sebep olur.
SU ARTIŞININ NEDENLERİ
Beyin içindeki sıvı ölçüsünün artmasının 3 temel sebebi vardır:
AŞIRI SU YAPIMI
Beyin içinde suyu salgılayan yapılar vardır. O yapılar içinde tümör varsa bu durumda daha çok su salgılanır. Bu da su birikmesine neden olur.
SU EMİLİMİNDE AZALMA
Beynimizde her gün 650 cc su yapılır. Bu su omurilikten kana karışır. Menenjit üzere birtakım enfeksiyonlarda, beyin kanaması sonrasında ve kimi tümörlerin varlığında suyun kana karışmasını sağlayan masraflarda tıkanıklık görülür. Tıkanma sonucunda su birikir.
BEYİN ODACIKLARINDA TIKANMA
Beyin içindeki su beynin içindeki çeşitli odacıklar ortasından geçerek kana karışır. Odacıkların birinde bir tıkanma kelam konusu olduğunda su birikir. Odacıklarda oluşan bir tümör, geçirilmiş bir enfeksiyon ya da kanama bu tıkanmaya neden olabilir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Hidrosefali her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Fakat gençlerde çok az görülür. Yüklü olarak çocuklarda ve 60 yaş üzeri yaşlılarda rastlanır. Çocukluk çağında görülen Hidrosefali’nin pek birçoklarında teşhis doğum öncesinde, doğumda ya da yenidoğan devrinde konur. Yaşlılarda görülen hidrosefalinin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat yaşla birlikte beynin küçülmesi ve kılcal damarlarda oluşan tıkanıklığın artması üzere sebepler üzerinde durulmaktadır.
Çocukluk çağında ve yetişkin devirde görülen Hidrosefali belirtiler açısından farklılıklar gösterir.
BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA HİDROSEFALİ
En sık olarak 0-2 aylık bebeklerde görülür. Beyinde tümör, menenjit üzere enfeksiyonlar, anne karnında geçirilen beyin kanamaları sebepleri ortasındadır. Bebeğin beynindeki su kanalının yapısal olarak tıkalı olması da sık görülen sebeplerdendir. Bebeğin Hidrosefali olması anne karnında bile anlaşılabilir. Durumu ağır görülürse anne karnında ameliyat mümkündür. Lakin ekseriyetle bebek doğduktan sonra takibi yapılır. Kesin teşhis konduktan sonra ameliyatı planlanır. Kimi durumlarda bebek doğar doğmaz Hidrosefali olup olmadığı anlaşılmaz. Lakin ilerleyen aylar içinde su birikmesine bağlı olarak başının öteki çocuklara nazaran daha büyük olduğu gözlenir. Başın büyümesi çocukluk çağı Hidrosefali’nin en kıymetli belirtisidir. MR ve beyin ultrasonografi tetkikleriyle Hidrosefali’nin sebebine bakılır. Bebekte tümör varsa ameliyatla çıkarılır. Öbür sebeplerle Hidrosefali olduysa şant ameliyatı yapılır.
ERİŞKİN YAŞTA HİDROSEFALİ
Normal basınçlı hidrosefali olarak tanımlanan bu Hidrosefali’de beyin omurilik sıvısının emiliminin azalması sonrasında beyin odacıklarının genişler. Bilhassa 60 yaş üzeri şahıslarda kıymetli belirtilerle kendini gösterir.
- Yürüme bozukluğu
- Dengesizlik
- Konuşma bozukluğu
- Unutkanlık
- İdrar kaçırma en sık rastlanan belirtilerdir.
Şikayetler gündelik hayatı etkilemediği sürece uzman tarafından takip edilir. Fakat şikayetler arttığı takdirde şant ameliyatı önerilir.
TEDAVİ ŞANT AMELİYATI
Hidrosefalinin ilaçla tedavisi mümkün değildir. Bu nedenle tümör dışı nedenlerle Hidrosefali oluşmuşsa şant ameliyatı yapılır. Genel anestezi altında yapılan bu ameliyatta kafatasına küçük bir delik açılarak kateterin ucu beyin içindeki, beyin omurilik sıvısının bulunduğu bölgeye yerleştirilir. Akabinde cilt altından bir tünel açılarak kateterin başka ucu, sıvının emilebileceği karın boşluğuna aktarılır.
Çocuklarda yapılan şant ameliyatı sonrası zorluklar yaşanmaktadır. Kateterin enfekte olması, kısalması, kopması üzere meseleler görülür. Çocuk büyüdükçe tekrar ameliyat yapılması gerekir. Bu sebeple 10-15 sefer ameliyat olmak durumunda kalan çocuklar vardır. Lakin erişkin yaşa geldikten sonra her şey stabil hale gelir. Şantta tıkanıklık ya da enfeksiyon olmadığı sürece yeni bir ameliyat gerekli olmaz.
Ameliyat olan hastalar ekseriyetle ömür uzunluğu şanta muhtaçlık duyar. Bu nedenle çıkarılması tavsiye edilmez. Şant kişinin olağan yaşantısını sürdürmesine yardımcı olur.
