İş gücü kaybına en çok neden olan hastalık: Bel ağrısı
Bel ağrısı kişinin toplumsal hayatını kıymetli ölçüde etkileyen ve hayat kalitesini düşüren en değerli sıhhat sıkıntıları ortasında yer alıyor. Bel fıtığı erken teşhis edilir ve uygun tedavi uygulanırsa, kronikleşmesi ya da geri dönüşü olmayan hasarlara yol açması önlenerek tam güzelleşme sağlanabiliyor. Bel ağrısına süreksiz kramp ve tutulma sonrası en çok eşlik eden ve en çok huzursuz edici hastalık olan bel fıtığına (lomber disk hernisi) kapalı bir teknik olan epiduroskopi süreci ile müdahaleden bahsedelim: Epiduroskopi nedir? Epiduroskopi 1990’lı yılların başında geliştirilmiş bir teşhis ve tedavi metodudur. Endoskopi monitörü ve ona bağlı bir fiber optik kamera ile epiduroskopi kateter setinden oluşan teknik ekipmanla süreç uygulanabilmektedir.
Epidural alan (mesafe) nerededir? Omurganın gerisinde, üstten aşağıya uzanan omurilik ve sonların yer aldığı bir kanal bulunmaktadır. Bu kanal içindeki omurilik ve sonların etrafı dura ismi verilen güçlü bir zarla çevrilmiştir. Bu güçlü zarın dış kısmı epidural alan olarak isimlendirilir. Epiduroskopiyle epidural uzaklıktaki hudut kökleri, bu kökleri çevreleyen yağ dokusunun etrafında bir sorun olup olmadığı ve hudut kökleri etrafındaki yapışıklıklar görülebilir.
Hangi hastalar epiduroskopi için uygundur? Epiduroskopi süreci, mikro cerrahi ile ameliyat gerektirmeyecek hastalarda ve yürümeyle oturma üzere günlük aktiviteleri kısıtlanan, ağrılarından şikayetçi hastalara uygulanabilir. Yol, çoğunlukla fizik tedavi uygulamaları ve ilaç tedavilerinden yarar görmeyen hastalar için geliştirilmiştir. Ayrıyeten bel bölgesinde birden fazla aralıkta yaygın ve bilhassa küçük ve orta büyüklükteki bel fıtıkları olan hastalarda muvaffakiyetle uygulanabilmektedir.
Bel ağrısında epiduroskopinin yeri nedir? Epiduroskopinin, sorunu belirlemek ve tedavi etmek üzere iki temel emeli vardır. Kronik siyatik ağrısının (kalçadan bacağa yayılan ağrı) giderilmesi epidural alandaki yapışıklıkların rahatlatılması prensibine dayanır. Yapışıklıklar disk hastalığı için yapılan dekompresif ameliyat sonrası (bel fıtığı, bel kayması ve dar kanal ameliyatları) alt bel hudut köklerinin etrafında ya da cerrahi olmaksızın inflamatuar siyatalji sonrasında oluşabilirler. Epidural yapışıklık çoklukla intravenöz gadolinyum kullanarak yapılan gelişmiş MR taraması ile tespit edilebilir. Epidurogramda kontrastın sistemsiz yayıldığı görülebilir. Epiduroskopi kateteri aracılığı ile ödemli hudut kökleri etrafına depo-steroid ve lokal anestezik karışımları enjekte edilerek hem inflamasyona neden olan ağrı mediatörleri hudut kökü etrafından uzaklaştırılır hem de uygun ekipmanın olması halinde mekanik yolla ya da laser atışları ile protrüzyon-ekstrüzyon derecesindeki fıtıklara müdahale edilebilir.
Epiduroskopi sürecinin basamakları nelerdir? Epiduroskopi süreci, lokal anestezi altında, gerek halinde intravenöz sedasyon eşliğinde, yüzü aşağı konumda, enfeksiyonu en aza indirmek için bir ameliyathanede ve C-kollu floroskopi kullanılarak yapılır. Lokal anestezik, süreç alanını uyuşturmak için sakral hiatus ve etrafına enjekte edilir. Küçük bir iğne epidural boşluğa sakral (kuyruk) hiatustan sokulur. Bu iğnenin içinden daha sonra ince bir metal kılavuz tel geçirilir. Küçük iğne kılavuz tel epidural boşlukta bırakarak çekilir. Sakral membran bir kılıf kanülü kabul edecek seviyeye gelene kadar kılavuz tel üzerinden bir dizi dilatörler geçirilir. Kılıf yerleştirildikten sonra, kılavuz tel kaldırılır. Bir fiberoptik epiduroskopa bağlı yönlendirilebilir bir kateter, epidural alana girene kadar kılıfının merkezinden sokulur. Yönlendirilebilir kateterin yolu, kılıf üzerindeki bir yan ilişki noktasına bağlı bir salin yıkama sistemi kullanılarak genişletilir. Fiberoptik epiduroskop, X-ışını rehberliğinde üst yanlışsız, epidural yapışıklıkların MR ile saptandığı alana ulaşıncaya kadar ilerletilir.Doğru bölgeye ulaşılınca, epidural yapışıklıklar yavaşça epiduroskopun ucu kullanılarak açılır. Daha sonra, depo steroid ve lokal anestezik rastgele iltihaplı hudut kökleri etrafına enjekte edilebilir. Teşebbüs yerine tek bir dikiş atılarak süreç sona erdirilir.
Epiduroskopi kim tarafından, nerede ve ne halde yapılır? Bu prosedürün eğitimini almış ve kâfi deneyime sahip beyin ve hudut cerrahisi uzmanları ile girişimsel ağrı tedavileri uygulayan algologlar tarafından yapılabilir. Süreç ameliyathanede lokal anestezi altında yapılır. Süreç yaklaşık 45 dakika sürer. Kuyruk sokumu bölgesindeki açıklıktan ince bir kamera sistemi içeren kanüllü fiberoptik kateter vasıtasıyla omurilik kanalı içerisine girilerek lomber bölgedeki hudut kökü bası yapan fıtıklaşmalar ve/veya granülasyon denilen bedenin güzelleşme dokusu içerisindeki yapışıklıklar lazer atışlarıyla ya da mekanik yolla açılır ve uzaklığa ilaç uygulaması yapılabilir. Gaye hastaların ağrısını 6 ay-1 yıl ortasında azaltmak ya da kesmektir. Bu periyot zarfında ağrısı geçen hastanın idmanlarla bel kaslarını kuvvetlendirmesine imkan da sağlanabilecektir. Süreç skopi yani taşınabilir röntgen aygıtı eşliğinde başlatılır, teşebbüs sonrasında ise kamera vasıtası ile tedavi edilecek alana ulaşılır ve prosedür tamamlanır. Teşebbüs yerine tek bir dikiş atılır. Hastanın taburculuğu tıpkı gün yapılir. Sonraki gün işine dönebilen hastanın 1 hafta sonrası dikişi alınarak büsbütün olağan yaşama dönmesi sağlanır.
Epiduroskopinin kontrendike olduğu durumlar ve komplikasyonları nelerdir? Epiduroskopi seçili olaylarda her ne kadar açık cerrahiye nazaran çok daha inançlı bir prosedür olsa da kimi durumlarda kontrendikedir ve komplikasyona neden olabilir: Epiduroskopi değişmiş koagülasyon varlığında (coumadin kullanımı, karaciğer yahut hematolojik hastalık) tavsiye edilmez. Yaşlılar, salin yıkama sistemi nedeniyle oluşan intra serebral basınç artışını âlâ tolere edemezler. Direkt hudut kökü hasarı, epiduroskopi sırasında mümkündür, lakin hasta uyanık tutularak ve operatörü ile kelamlı bağlantı kurmasıyla en aza indirgenir. Epiduroskop tarafından bazen dura zarında küçük bir delik oluşturulabilir. Bu çoklukla birkaç gün içinde düzelen post dural ponksiyon (spinal) baş ağrısına neden olur, lakin hadiselerin az bir kısmında birkaç hafta boyunca sorun olmaya devam edebilir. Spinal baş ağrıları deliği kapatmak için epidural kan yaması yapılarak tedavi edilir. Makula kanamaları ya da gözün iç katmanlarına kanama, süreç sırasında çok ölçüde salin yıkaması kullanıldığı vakit meydana gelebilir. Çok salin, gözlerde kanamaya yol açan ani ve süratli baş içi basıncı artışına neden olur. Bu durum, süreç sırasında kullanılan yıkamanın hacmini sınırlayarak önlenebilir.
