Dil ve ağız içi kanseri tedavisi mümkün müdür?
Evet. Temel tedavisi cerrahi olan bu hastalıkta bilhassa erken evrelerde sıhhate kavuşma ihtimali epey yüksektir. Daha ileri evrelerde sağ kalım oranları hastalığın yayılımına nazaran düşebilmektedir.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisini kimler üstlenir?
Ülkemizde ve dünyanın pek çok yerinde ağız içi ve boğaz kanserlerinin tedavisini Kulak Burun Boğaz (özellikle baş-boyun cerrahisinde deneyimli) tabipleri, radyoterapi (ışın tedavisi) uzmanları, medikal onkologlar (kemoterapi uygulayan hekimler) birçok sefer birlikte üstlenmektedirler.
Bunun yanı sıra tedavi sırasında yahut sonrasında oluşabilecek problemlerle başa çıkmak için hemşireler, diş tabipleri, beslenme uzmanları, psikiyatri uzmanları, konuşma ve yutma tedavisi uzmanları ve algoloji (ağrı tedavisi) uzmanları devreye girebilmektedir.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisi nasıl planlanır?
Hastalık fark edildikten, biyopsi ile teşhis konduktan, ayrıntılı muayeneler ve MR, BT, PET üzere görüntüleme formülleri ile evreleme yapıldıktan sonra tedavi planlaması basamağına geçilir.
Tedavinin biçimi ve kullanılacak yollar, hastanın da tercihleri göz önünde bulundurularak bilhassa daha ileri evre tümörlerde radyasyon onkolojisi, medikal onkolog üzere başka uzmanlık alanlarından doktorların iştirakiyle kararlaştırılır.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisi hangi sistemler ile yapılır?
Ağız içi ve boğaz bölgesinin kanserlerinin tedavisinde temel formüller;
- Cerrahi Tedavi
- Radyoterapi
- Kemoterapi
- Hedefe yönelik tedavidir.
Bu metotlar, hastalığın evresi, hastanın tıbbi durumu yahut tercihlerine nazaran tek başına yahut birlikte kullanılır.
Dil ve ağız içi kanseri ameliyatı nasıl yapılır?
Tümörler kelam konusu olduğunda cerrahi tedaviyle kast edilen, tümörün etrafında bir ölçü sağlıklı dokuyla birlikte çıkartılması, yani bedenden uzaklaştırılmasıdır.
Tümörün, etrafındaki bir ölçü sağlıklı doku ile çıkartılmasındaki maksat, geride tümör dokusunun bırakılmadığından emin olmaktır. Bu, çok erken evre bir lisan kanseri için boyun cildine hiç kesi yapılmaksızın, ağız içinden tümör içeren bölgenin (dilin yan kısmı, yanağın bir kısmı, yumuşak damağın bir kısmı yahut küçük lisan gibi…) çıkartılması iken, alt çene kemiğine ulaşmış, onu işgal etmiş bir tümörde lisanın ona komşu ağız tabanı dokularının ve alt çene kemiğinin yeteri kadar bir kısmının çıkartılması ve sonrasında tamir için diğer bölgelerden kemik ve dokular kullanılması manasına gelebilmektedir.
Tümörlü bölgenin çıkartılması sırasında geride tümör bırakma ihtimalini en aza indirmek için birden fazla defa tümör çıkartıldıktan sonra geride kalan dokuların çıkartılan alana komşu kısımlarından denetim emelli biyopsiler alınır. Alınan örnekler ameliyat sırasında ameliyathanede evvel dondurulduktan ve ince ince kesitler alındıktan sonra patoloji uzmanı hekimler tarafından mikroskop altında incelenerek geride kalan dokuların tümör barındırmadığından emin olunmaya çalışılır. Bu sürece donmuş ‘frozen’ inceleme ismi verilir.
Cerrahinin çok kıymetli bir evresi olan frozen incelemesi sonucu negatif (tümörsüz, temiz) çıktığında ameliyat alanının tamirine başlanır. Lakin patolog denetim maksatlı yollanan kesimlerde frozen inceleme ile tümör saptarsa o bölgede doku çıkartma süreci devam ettirilir, ta ki yeni denetim biyopsileri pak olarak raporlanana kadar.
Ağız ve boğaz kanserlerinde cerrahi tedavi kelam konusu olduğunda çabucak her vakit uzunluğundaki lenf bezelerinin planlı ve sistematik bir biçimde çıkartılması da yapılacak işin değerli bir kesimini oluşturmaktadır. Bu sürece ‘boyun diseksiyonu’ ismi verilir.
Bu süreç, uzunluğundaki lenf bezelerinde görünür tümör varlığında, boynun tedavisi gayeli yapılabileceği üzere birden fazla defa muayene ve ultrason, BT, MR üzere görüntüleme incelemelerinde metastatik tümör saptanmadığı durumlarda ilerde gelişebilecek boyun metastazlarına karşı esirgeyici olarak da yapılabilir.
Boyundaki lenf bezeleri birden yediye kadar sayılarla isimlendirilen bölgelere sınıflanır. Boyun diseksiyonu ameliyatlarında metastaz barındırma ihtimali en yüksek olan bölgeler temizlenir. Ağıziçi ve boğaz bölgelerinde yerleşen kanserler için boynun 1A – 1B, 2A – 2B ve 3. bölgeleri, genel olarak temizlenen bölgeleridir. Lakin cerrahın tercihi yahut uzunluğunda metastazın varlığına nazaran 4. ve 5A – 5B bölgeleri de diseksiyon ameliyatında temizlenebilir.
Dil kanseri ameliyatları sırasında kimi vakit trakeotomi ismi verilen sürece de başvurulur. Boynun ön kısmından bir delik açılması ile trakea’ya (soluk borusu) bir tüp yerleştirilir ve anestezi sırasında hastanın soluk alması sağlanır. Böylelikle, ameliyat sırasında ve ameliyat sonrasındaki günlerde, hastanın hava yolu garantiye alınmış ve cerrahi sırasında yapılacak süreçleri güçleştirecek ağız içinden soluk borusuna uzanan bir tüpten kaçınılmış olur. Bu açılan delik; hasta güzelleşmeye başladıktan, ameliyat alanındaki ödem (şişlik) azaldıktan sonra birçok defa bir hafta – on gün içerisinde kapatılır ve hasta tekrardan olağan bir halde nefes almaya ve rahatlıkla ses çıkartıp konuşmaya başlar.
Hasta, bütün bu sürecin sonunda ağız yoluyla beslenebilir, nefes alabilir ve rahat konuşabilir hale geldikten sonra taburculuk gündeme gelir.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisinde radyoterapinin yeri nedir?
Radyoterapi temel olarak, her gün aşikâr bir müddetliğine radyasyon veren bir aygıta girerek uygulanan bir tedavi metodudur. Toplam müddet radyoterapiyi uygulayacak radyoterapi uzmanı tarafından hesaplanır ve ekseriyetle 25 – 35 iş günü ortası bir süreyi kapsar.
Bu, dışarıdan ışın verilen radyoterapi çeşididir. Bu tedavi dışında ‘brakiterapi’ ismi verilen bir tedavi yolu daha vardır. Brakiterapi temel olarak, radyoaktif unsur içeren ve ‘implant’ olarak isimlendirilen ufak tüplerin -özellikle cerrahi yahut klasik radyoterapi tedavileri tamamlandıktan sonra hala tümör varlığını sürdürüyorsa- tümör ve etrafına muhakkak bir müddetliğine yerleştirilmesi ile yapılır. Brakiterapi ülkemizde çok yaygın olarak uygulanmayan bir tedavi sistemidir.
Radyoterapi kimi vakit, tonsil (bademcik) ve lisan kökü (dilin 1/3 art kısmı) üzere bölgelerdeki kanserlerde, ameliyatsız bir tedavi alternatifi olarak kullanılabilmektedir. Fakat lisan kanserlerinde radyoterapinin ameliyata bir seçenek oluşturacak biçimde tek başına kullanımı pek kelam konusu değildir.
Radyoterapi temel olarak, ileri evre lisan kanserlerinde cerrahi tedavinin bir tamamlayıcısı olarak ya da kimi nedenlerle cerrahinin uygulanamadığı durumlarda hastalığı geriletebilmek için, birçok defa de kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır.
Bir kere daha açıklamak gerekirse, lisanın ve ağız tabanının ön kısmında, dudakta yerleşmiş kanserlerde tek başına radyoterapi hastanın, hastalığını geride bırakması için kâfi olmayacaktır. Lakin, ileri evre tümörlerde (dildeki tümörün boyutu 4 cm’den büyükse, uzunluğunda birden fazla lenf bezesinde tümör varsa, vb.) hastalığın tekrar etmesini önlemede hakikaten faydası vardır.
Radyoterapi uygulanacak alan, verilecek doz, hastanın kaç seans radyoterapi alacağı, radyoterapi uzmanı hekimleri tarafından hastalığın birinci bulunduğu yer, evresi, yayılımı ve hastaya mahsus kimi faktörler göz önünde bulundurularak kararlaştırılır.
Radyoterapi, tümör hücrelerine olduğu kadar etrafındaki sağlıklı hücre ve dokulara da ziyan vermektedir. Bu ziyan, tedavi sırasında ve sonrasında yan tesirler olabilmektedir. Radyoterapinin yol açtığı sorunlar kimi vakit daha önemli meseleler olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu yan tesirler ve tehlikeli komplikasyonlar (tedavi biçiminin yol açtığı olumsuz sonuçlar) günümüzde kullanılan yüksek teknoloji eseri radyoterapi aygıtlarıyla epey azalmıştır. Lakin yan tesirlerin büsbütün ortadan kalkması mümkün değildir.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisinde kemoterapinin yeri nedir?
Kemoterapi temel olarak ilaç verilerek yapılan tedavi manasına gelir. Baş boyun bölgesindeki pek çok tümörde olduğu üzere, ağız içi ve lisan kanserlerinde de cerrahiye ve bilhassa radyoterapiye yardımcı olarak kullanılmaktadır. Birden fazla defa temel amaç, radyoterapinin aktifliğinin arttırılmasıdır.
Kemoterapi, kimi yan tesirlere ve dertlere yol açabilecek bir tedavi usulüdür. Gelecekte yalnızca tümör hücresini gaye alan, öbür hücre ve dokulara ziyanı olmayan akıllı ilaçların geliştirilmesiyle muhtemelen daha ağır bir kullanım alanı olacaktır.
Daha fazla bilgi almak için medikal onkoloji uzmanınıza danışabilirsiniz.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisinde gayeye yönelik tedavinin yeri nedir?
Hedefe yönelik tedavi, kanser hücrelerini amaç alırken sağlıklı hücrelere çok az ziyan veren kimi ilaç ve unsurların kullanıldığı tedavi metodudur. Bütün kanser çeşitlerinde olduğu üzere lisan ve ağız içi kanserlerinde de bu tedavi gelecek vaat etmektedir. Amaca yönelik tedavi ilaçları klasik kemoterapi ilaçlarından farklı halde tesir eder ve onların yetersiz kaldığı kimi durumlarda tesirli olabilir.
Bu ilaçların yan tesirleri kemoterapi ilaçlarından daha farklı ve çoklukla daha hafiftir.
Daha fazla bilgi almak için medikal onkoloji uzmanınıza danışabilirsiniz.
Dil ve ağız içi kanseri tedavisinde hangi tekniklerin kullanılacağına nasıl karar verilir?
Ağız içi ve lisan kanserlerinde bütün dünyada kabul edilen temel tedavi metodu cerrahidir. Günümüzde öbür tedavi metotları cerrahiye yardımcı olarak yer bulmaktadır. Çeşitli sebeplerden ötürü cerrahi yapılamayacak durumlarda öteki tedavi sistemleri cerrahinin yerini alabilir.
Hasta için hangi çeşit tedavinin uygun olacağına karar verirken kulak burun boğaz ve baş boyun cerrahının; görüntüleme süreçlerini yapan radyolog ve nükleer tıp uzmanın, sonradan gerekebilecek radyoterapiyi uygulayacak radyoterapistin, kemoterapi uygulayacak medikal onkologun, ameliyat boyunca anesteziyi verecek anestezistin, hastanın dahili taraftan uzun ameliyatı ve ameliyat sonrası süreci atlatıp atlatamayacağını kıymetlendiren dahiliye uzmanının, kardiyologun, göğüs hastalıkları uzmanının ve biyopsi ile ameliyatta çıkartılan dokuların inceleyecek olan patoloji uzmanının kanaatlerini de göz önünde bulundurur.
Bu çeşit tümörlerin tedavi edildiği birden fazla merkezde hastalar hakkındaki tedavi kararı, üstte sayılan uzmanları içeren tümör kurullarında verilmektedir. Bazen hastanın durumu, tümör kurullarında tedavi öncesi ve tedavi süreci boyunca birden fazla defa gündeme gelmekte ve değerlendirilebilmektedir.
Dil ve ağız içi kanseri ameliyatının basamakları nedir?
Ağız içi ve lisan kanseri ameliyatını üç evrede incelemek gerçek olacaktır:
- Eğer yapılacaksa boyun lenf bezelerinin temizlenmesi ameliyatı, ‘boyun diseksiyonu’.
- Ağız içinde ve lisandaki tümörün etrafındaki sağlıklı dokuları da içeren ‘emniyet sınırı’ ile çıkartılması
- Rekonstrüksiyon (ağız içinde oluşan boşluğun onarımı) ve ciltteki kesilerin kapatılması.
Boyun lenf bölgelerinden hangilerinin temizleneceği kararı, radyolojik incelemeler ışığında ve cerrahın tercihi ile verilir. Birden fazla defa ağız içi – lisan bölgesi tümörlerinin birinci metastaz yaptığı lenf nodlarının bulunduğu bölge 1-2-3’ü kapsar. Bazen bunlara bölge 4 ve 5 de eklenir.
B kademesi tamamlandıktan sonra ameliyathaneye çağırılmış olan patoloji uzmanı birden fazla defa geride kalan dokulardan alınan denetim biyopsilerini özel aygıtlar ile dondurduktan sonra özel boyalar ile boyayarak mikroskop altında inceler ve tümör içerdiği anlaşılan yahut şüphelenilen bölge varsa cerraha bildirir. Bu durumda cerrah tümörün tamamını aldığına emin olana kadar çıkartma sürecine devam eder. Patolog tarafından cerrahi sonlar negatif (temiz) olarak bildirildiğinde, tümörün büsbütün çıkarıldığına kanaat getirilir ve rekonstrüksiyon basamağına geçilir.
Ameliyatın mühleti, üstteki üç kademenin hepsinin uygulanıp uygulanmamasına, rekonstrüksiyonda yakın yahut uzak bölgelerden ameliyat alanına taşınacak dokuların kullanılıp kullanılmamasına nazaran değişiklik gösterecektir. Ekseriyetle 1-2 saatten 6-7 saate kadar bir süreyi kapsar.
Dil ve ağız içi kanseri ameliyatının hangi bölgeleri kapsayacağına nasıl karar verilir?
Ağız içinde ve uzunluğunda ne kadar bir bölgenin çıkartılacağı kararı, cerrahın ameliyat öncesi yaptığı muayene, aldığı biyopsilerin sonuçları ve görüntüleme süreçleri göz önünde bulundurularak verilir. Bunların hepsi bu kararda büyük ehemmiyet taşımaktadır. Örneğin; muayeneler ve raydolojik incelemeler alt çene kemiğinin bir bölgede tümör tarafından işgal edildiğini gösteriyorsa çene kemiğinin bu bölgesinin de çıkartılması, geride tümör kalma ihtimalini en aza indireceğinden hakikat bir karardır.
Ameliyat sırasında kanserin büsbütün çıkartıldığından nasıl emin olunur?
Tümörün ve boyun lenf bezelerinin çıkartılma evresi tamamlandıktan sonra patoloji uzmanı ameliyathaneye çağırılır ve cerrahın tümörün çıkartıldığı alana komşu bölgelerden aldığı denetim biyopsileri teslim edilir. Patolog, birden fazla kere ameliyathanede bulunan aygıtlarla bu dokuları dondurur, özel boyalar ile boyar ve mikrokopik inceleme ile tümör hücreleri içerip içermediğine bakar. Şayet tümör dokusuna rastlanırsa yahut kuşkulu hücreler görünürse, çıkartma süreci o alanda tümörsüz dokulara ulaşana kadar devam eder.
Ameliyatla çıkartılan dokuların yeri nasıl doldurulur?
Tümör çıkartıldıktan ve patoloji uzmanı alınan denetim biyopsilerini negatif (temiz) olarak rapor ettikten sonra rekonstrüksiyon (onarım) basamağına geçilir.
Ağız içerisinde ve lisanda çıkartılan doku ölçüsü az ise diliin kalan kısmı ve öteki ağız içi dokular başka bir takımın yardımı olmaksızın tamir için kâfi olacaktır. Lakin daha çok doku çıkartıldığında rekonstrüksiyon için daha kapsamlı tahlillere muhtaçlık doğmaktadır. Bu, etraf bölgelerden (boyun, göğüs duvarı cildi, vb..) doku taşıma olabileceği üzere, bilhassa çene kemiğinin de çıkarıldığı durumlarda uzak bölgelerden (ön kol, diz, uyluk, kalça, kürek kemiği gibi) alınan dokuların kullanılması süreci olabilir. Muhtaçlığa nazaran taşınan dokular cilt, kas ve kemik içerebilir.
Özellikle uzak bölgelerden doku taşıma sürecinde taşınan dokuyu besleyecek damarlar dokuyla birlikte ameliyat alanına taşınır ve boyun bölgesindeki damarlara bağlanır. Bu süreç mikroskop altında ve bu mevzularda tecrübeli bir grup tarafından yapılır. Birçok sefer boyun ve ağız içinde tümör çıkartma sürecini uygulayan grup ile rekonstrüksiyon yapan takım farklı şahıslardan oluşur.
HPV müspet kanser tedavisi farklı mıdır?
HPV (Human Papilloma Virus) bağlı ağız-yutak-boğaz kanserleri HPV’yle bağlı olmayanlara kıyasla biraz daha güzel seyretmekte ve tedavilere daha âlâ karşılık verdiği bilinmektedir. Bilhassa lisan kökü, tonsil (bademcik) kanserleri oluşumunda HPV’nin rolü daha fazladır ve bazılarınca bu bölge kanserlerinde cerrahi yerine radyoterapi ve kemoterapinin birlikte kullanıldığı tedaviler ön planda önerilmektedir.
