- ÇOCUKLARDA BAŞAĞRISI
Sıklığı nedir ? Başağrısı, erişkinlerde olduğu üzere çocuklarda da ağrıya yol açan durumlar içerisinde en sık görülenidir. Küçük yaştaki çocukların bile başağrısından yakındıkları bilinmektedir. Okul çağı çocuklarında sık görülmekte ve adölesan yaştan itibaren görülme sıklığı artmaktadır. Yedi yaşındaki çocukların %40’ı, 15 yaşındaki çocukların %75’i sık olmayan başağrılarından yakınmaktadır. Tekrarlayan yahut daima olan başağrıları içerisinde migren başta gelmektedir ve çocuklarda görülme sıklığının %3-10 ortasında olduğu gösterilmiştir.
Cinsiyet farkı var mıdır ?
Başağrısı, yaklaşık 7 yaşına kadar kız ve erkeklerde eşit oranda görülürken bu yaştan sonra giderek kızlarda sıklığı artmaktadır. Adölesan devirde kızlarda erkeklere oranla iki kat daha sık görülmektedir.
Çocuğumun başağrısının nedeni nedir ?
Çocuklarını başağrısı nedeni ile doktora getiren ebeveynlerin sordukları birinci şey “Beyninde berbat bir şey olabilir mi ?” sorusudur. Anne-babalar ortasında tekrarlayan yahut daima başağrısı çok sık olmasına karşın, çocuklarının başı ağrıdığında telaş duymakta ve kendileri bu nedenle doktora hiç gitmemiş olsalar bile çocuklarını getirmektedirler. Bu sorunun karşılığı lakin çok yeterli bir hikaye, fizik ve nörolojik muayene, şayet gerekiyorsa, tetkiklerin yapılması ve bazen de izlem sonucu verilebilmektedir. Başağrısı olan bir çocukta öncelikli maksat altta yatan bir durum (ikincil neden) olup olmadığının ortaya konmasıdır, bu durum dışlandıktan sonra altta yatan bir nedene bağlı olmayan (birincil nedenli) başağrıları teşhisi konabilmektedir. Şayet başağrısı yakın vakitlerde başlamışsa, şiddet ve sıklığı giderek artıyorsa, geceleri hastayı uyandırıyorsa, her vakit sabahları oluyorsa, çoklukla kusma ile birlikteyse, şimdiye kadarki en şiddetli başağrısı ise ikincil nedenli başağrısı düşünülmelidir. Bu özellikleri gösteren başağrılarının nedenleri; beyefendisinin kendisinden kaynaklanan olaylar olabileceği gibi (tümör, kanama vb.) diğer sistemleri tutan hastalıklar da (tansiyon yüksekliği, anemi, lösemi, diabet, hormon bozukluğu vb.) olabilir. Bu durumlarda hekiminiz size ek şikayetlere yönelik sorular sorar ve ekseriyetle muayenede olağan olmayan bulgular saptar.
Sıklıkla üst teneffüs yolu enfeksiyonları sırasında da başağrısı olmaktadır lakin enfeksiyonun düzelmesi ile geçmektedir. Birincil başağrıları; migren, tansiyon tipi ve başka özel tipte baş ağrılarıdır. Bunlar içinde en sık görülen migrendir.
Migren belirtileri nelerdir ?
Zonklayıcı tipte, alın-şakak bölgesinde, tek taraflı olan; bulantı, kusma, ışıktan yahut sesten rahatsızlığın eşlik ettiği; günlük olağan hareketler (yürümek, merdiven çıkmak gibi) ile ağrıda artışın olduğu, şiddetli başağrılarında migren akla gelmelidir. Auralı migrende ise bunlara ek olarak beğenilen yanıp sönen ışıklar, cisimlerde büyüyüp küçülme, kırık çizgiler, kol bacaklarda karıncalanma üzere bulgular vardır. Erişkinden farklı olarak çocukluk çağı migreninde; çocuğun uyumak istemesi ve ağrının uyku ile düzelmesi, çift taraflı ve iki saatten daha kısa vadeli olma özellikleri sıklıkla görülür. Çocuklar migren ağrısını “çekiçle vuruyorlar” “kafamda bir şey atıyor” üzere anlatabilir. Tekrar çocuklarda taşıt tutması, bir nedene bağlı olmayan tekrarlayan baş dönmeleri, bir nedene bağlanamayan kusmalar ve karın ağrıları migren ile birlikte olabilir yahut bu belirtiler çocuklarda migrenin öncül belirtisi olabilirler. Açlık, belirli yiyecekler, gürültü, sıcak-soğuk, dert üzere şeyler migren ağrısını tetikleyebilir. Migren hastalarının yaklaşık % 80′ inde ailede migren hikayesi vardır.
Başağrısının nedenini bulmak için hangi tetkikleri yaptırmak gerekir ?
Mutlaka yapılması gereken tetkik yoktur. Hikaye ve muayene sonucunda gerekiyorsa tetkikler yapılmalıdır. Beyin tomografisi, beyin manyetik rezonans görüntüleme, elektroensefalografi ikincil neden şüphelenilen hastalarda yapılmalıdır. Küçük yaşlardaki çocuklara (genelde önerilen 3 yaş altı) beyin görüntüleme prosedürü yapılması kuraldır. Ailenin çocuğunun başağrısı için çok tasa etmesi de bu tetkiklerin yapılması için bir neden olabilir. Klinik olarak ateş, öksürük, burun akıntısı üzere ani başlayan yahut alevlenen sinüzit bulguları olmayan hastalarda sinüzit sinemasının çekilmesine gerek yoktur. Göz sıkıntılar, genel olarak yakın görmede problemler, göz tansiyonu üzere durumlar devamlı yahut tekrarlayıcı baş ağrılarına neden olabilir. Başağrısı olan çocuklarda göz muayenesi kural olmamakla birlikte çocuklarda göz ve görme problemleri her vakit kolay fark edilemeyeceğinden, başağrısı nedeni ile hastaneye götürülmesi göz muayenesinden geçmesi için bir fırsat olarak kıymetlendirilebilir.
Çocuğumun baş ağrıları ruhsal olabilir mi ?
Bu sorunun karşılığını hem erişkinlerde hem de çocuklarda altta yatan ikincil nedene bağlı başağrısı olmadığından emin olunduktan sonra ve izlem sonucu vermek gerekir. Yalnızca ruhsal nedene bağlı başağrıları (depresyon, dert bozukluğu üzere nedenler sonucu) olabilir. Sıklıkla görülen ise birincil başağrıları olanlarda ek olarak bu tip rahatsızlıkların yahut kimi kişilik özelliklerinin varlığıdır. Çocuklarda okul problemleri, aile meseleleri başağrıları ile birlikte görülebilir. Bunlardan hangisinin başağrısına neden olduğu fakat uzman tabipler tarafından belirlenebilir. Bu mevzuda çocuk psikiyatristleri, aile, çocuk ve öğretmen işbirliği gerekli olabilir.
Çocuğumun başağrısının tanısı için doktora yardımcı olacak ne yapabilirim ?
Uzman tabip tarafından görülerek altta yatan bir nedene bağlı olmayan (birincil nedenli) başağrısı düşünülen çocukda, buna neden olan durum (migren, tansiyon başağrısı gibi) söylenebilir yahut izlem sonucu ortaya konabilir. Kimi hastalarda farklı tiplerdeki birincil başağrıları birlikte olabilir. Çocuğunuzun başağrısı olduğunda yazacağınız bilgiler (başağrısı güncesi) teşhiste, izlemde, tedavinin değerlendirilmesinde son derece değerlidir. Güncede tarih, ağrıyı başlatan şey, ağrının geliş vakti, tipi, nerede olduğu, şiddeti, müddeti, nasıl geçtiği ve okulunu, ders yahut aktivitelerini engelleyip engellemediği, ağrı kesici kullanıp kullanmadığı üzere bilgiler yer almalıdır. Ağrıyı başlatan nedenlerin belirlenmesi son derece değerlidir. Başağrısı olduğu vakit çocuğunuza kendini nasıl hissettiğini anlatan fotoğraf çizmesini de isteyebilirsiniz. Bu bilgileri de pahalandıran hekiminiz size neler yapmanız gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
