Geniz eti nedir?
Geniz bölgesi (nazofarinks), üst teneffüs yolunun burundan sonra gelen, burunun çabucak gerisinde yer alan alanıdır. Bu bölge soluk alıp verme sırasında daima olarak hava yolu ile karşılaşılan mikroorganizmalarla temas halindedir. Genizde mukozanın çabucak altında, mikroorganizmalarla uğraş eden bağışıklık sistemi (lenfoid) dokuları mevcuttur. Pasif sigara içiciliği, yani anne babanın çocuğun yanında sigara içmesi, alerji ve bilhassa mikroorganizmaların tekrarlayan temaslarına maruz kalma yani enfeksiyonlar sonucunda bu lenfoid oluşumlar büyür. Bu duruma geniz eti büyümesi (adenoid hipertrofi, adenoid vejetasyon) ismi verilir. Geniz eti 4-7 yaş civarında azamî büyüklüğüne erişir ve bu yaştan sonra ekseriyetle küçülmeye başlar. Kreşe ya da anaokuluna giden çocuklar, enfeksiyonlarla daha sık karşılaştıklarından geniz etine ikincil meseleler yaşama olasılıkları da artmaktadır.
Geniz eti nasıl probleme yol açar?
Geniz eti değişik nedenlerle problemler yaratabilir. Birincisi, çok büyük olduğunda burundan soluk borusu istikametine mekanik olarak teneffüsü güçleştirir. Bu durum basit horlama ya da ağız açık uyumadan tıkayıcı uyku apnesi adı verilen uykuda teneffüs durması ve ona bağlı metabolik problemlere kadar değişik sonuçlar doğurabilir. İkinci olarak; tıkayıcı özelliğinden farklı olarak, geniz eti tekrarlayan enfeksiyonlar nedeniyle mikroorganizmalar tarafından istila edilebilir. Bu durumda geniz eti bir kollayıcı bağışıklık dokusu olmaktan çıkarak mikroorganizmalar için bir rezervuar vazifesi görür, onların büyümesine ortam hazırlar. Bu durum, geniz etinin yerleştiği bölge, üst teneffüs ve sindirim sitemi organları açısından bir kavşak olduğundan, tekrarlayan enfeksiyonlara neden olur. Hava yolu tıkanıklığının uzun sürmesi sonucu ise çocuklarda uzun ve ince yüz yapısı, yüksek damak, üst çenenin öne gerçek büyümesi, ağızın daima açık olması hali, bozuk dişler ve göz altlarında çöküklükler ile karakterize “adenoid yüz” denilen tipik bir yüz tabiri ortaya çıkar.
Yukarıda sayılan iki ana neden sonrası çocuklarda; tıkayıcı uyku apnesi, üst teneffüs yolu direnç sendromu, horlama, burun tıkanıklığı ve buna bağlı ağız solunumu, dikkat dağınıklığı ve buna bağlı ders muvaffakiyetinde azalma, huzursuzluk ve asabiyet, gece altına işeme, yutma ve konuşma bozukluğu, tat ve koku almada azalma, orta kulakta sıvı toplanması, işitmede azalma, anormal yüz ve diş gelişimi, büyüme ve gelişme geriliği, pulmoner hipertansiyon, tekrarlayan orta kulak iltihabı, sinüzit, bademcik iltihabı, akciğer iltihabı üzere sorunlarla karşılaşılır.
Geniz eti tanısı nasıl koyulur?
Burun içerisinden poliklinik kurallarında yapılan endoskopik muayene ile teşhis çarçabuk koyulur. Bu süreç için özel bir hazırlık gerekmez. Acı ya da ağrı verici bir süreç değildir. Daha eski yıllarda radyolojik görüntüleme ile (film çekilerek) ya da parmakla muayene ile teşhis koyulmaya çalışılırdı. Endoskop ile muayene sayesinde dokunun niteliği de gözlenir ve bunun tümör, enfeksiyon, kist ve gibisi lezyonlardan ayırıcı tanısı yapılabilir.
Geniz eti ameliyatı ne vakit /hangi yaşta yapılmalıdır?
Geniz etinin hava yolunu tıkayacak seviyede büyük olduğunun belirlendiği her durumda yani gerçek endikasyon koyulduğunda her yaşta ameliyat yapılabilir. Evvelce anestezinin komplikasyonlarından daha fazla çekinildiği için 3 yaş sonrası kriter olarak kullanılmakta idi. Bugün daha çağdaş anestetik unsurlarla daha küçük çocuklarda da daha inançlı cerrahi yapılabilmektedir.
Ameliyatın riskleri, ameliyat sırasında ve sonrasında oluşabilecek problemler nelerdir?
Her ne kadar çağdaş anestetik ilaçlar ve ekipmanlar, inançlı anestezi imkanı oluştursa da, anesteziye ikincil nedenlerle vefat riski sağlıklı bireylerde ikiyüzbinde 1 olarak bildirilmektedir. Çalışılan alan orta kulak boşluğunu genize bağlayan Östaki tüpünün ağzına yakın olduğundan, bu tüpün ziyan görmesi muhtemeldir. Bu durumda kalıcı orta kulak sorunları ortaya çıkabilir. Ameliyat sonrası tekrar nadiren de olsa, kanama ve genizde yapışıklıklar olabilir.
Ameliyat sonrası hastayı neler beklemektedir?
Geniz eti ameliyatı, birden fazla defa bademcik ile birlikte, hemen bütün dünyada çocukluk periyodunun en sık yapılan cerrahi işlemidir. Ameliyatın kendisi 15 dakika kadar sürer. Ameliyathanede ahenge ve uyanma dahil ortalama müddet 60 dakika kadardır. Anesteziden uyanma sonrası yaklaşık 5-6 saat müddetin akabinde, hastalar çoklukla taburcu edilebilir. Hastalar çoklukla birebir gün çok sıcak ve katı olmamak kaydıyla bir çok şeyi yiyebilirler. Bireyler ameliyat yarasından fazla anestezi verilmesi için kullanılan endotrakeal entübasyon tüpünden ötürü 2-3 gün boyunca, genizden çok boğazlarında ağrı duyarlar. Açık yara olması nedeniyle çocukların 5-7 gün mühletle okula gitmemeleri uygun olur.
