Burun kanamaları hastalarımızı kaygı ettiren ve sık karşılaştığımız bir klinik tablodur. Çoklukla iki halde görüler: genç ve çocuklarda sık tekrarlayan ve az ölçüde olan kanamalar; bu kanamalar çoğunlukla burnun 1 cm. gerisinden köken almaktadırlar. Bu bölge kan damarlarının çok ağır olduğu bir bölgedir. Çocuklarda burun kanamalarının en sık sebebi burun karıştırmadır. Çocuklar burunlarını karıştırarak bu kılcal damarlardan çok ağır olan bölgeyi zedelemekte ve tekrarlayan burun kanamalarına neden olmaktadırlar. Kuru havalarda ve üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçirenlerde de burun kanamaları sık görülmektedir.
İleri yaştaki hastalarımızda ise şiddetli ve zaten durmayan, çoğunlukla da burnun art bölgelerinden kaynaklanan ve sıklıkla hastaneye yatırma zaruriliği duyduğumuz önemli kanamaları görmekteyiz. Bu kanamalar daha çok tansiyon hastalarında ve hastalarımızın kullandığı aspirin, heparin,kumadin, plavix üzere kan sulandırıcı ilaç kullanımlarında ortaya çıkmakta ve önemli seyirli olmaktadır.
Burun kanamalarının bölgesel nedenleri ortasında; buruna darbe alınması, burun kırıkları, yüz ve kafatası kırıkları, burun karıştırma, buruna sıkılan kortizonlu ilaçlar, kokain kullanımı sayılabilir. Ayrıyeten burundaki kıkırdak ve kemik eğriliklerinden ötürü da dar alandan hava süratli akarak burunu kurutur, kabuklanmalar olur ve burun kanaması izlenebilir. Sıklıkla hepimizin gözlemlediği üzere geçirilen üst teneffüs yolu enfeksiyonları, nezle, grip, sinüzit üzere enfeksiyonlarla da sıklıkla burun kanamaları olabilmektedir. Burun, burun boşlukları ve genizin düzgün ve berbat huylu tümörleri de ağır burun kanamalarına neden olmaktadır. Ergenlik çağında erkek çocuklarda görülen damar tümörleri de şiddetli kanama yapabilmektedir.
Gelelim burun kanamalarının tüm bedenimizi ilgilendiren nedenlerine: pıhtılaşma meseleleri, hemofili, von Willebrand üzere pıhtılaşma hastalıkları, K vitamini eksikliği, ilaç yahut hastalıklara bağlı kanda pıhtılaşmayı sağlayan hücrelerin (trombositler) azalmasına neden olan durumlar, karaciğer hastalıkları ve alkol alımı burun kanamalarına yol açmaktadır. Toplumumuzda yanlış öğretiler sonucu birçok kişi aklına estiği vakit aspirin kullanmaktadır. Aspirin ve gibisi kan sulandırıcı ilaçların tabip tavsiyesi olmadan kullanılması sonucu yalnızca burunda değil birçok alanda durdurulamayan kanamalar olmakta ve hastalarımız bundan ziyan görmektedir. Aspirin kanama vaktini 1 hafta uzatmakta ve bu müddette tedavide pıhtılaşma sorunları yaşanmaktadır. Teklifimiz kan sulandırıcı ilaçların bir teşhise dayanması, tedavi müddetinin ilgili tabip tarafından belirlenmesi ve kanama-pıhtılaşma parametrelerinin sistemli denetim edilmesidir. İleri yaşlarda tekrar sıklıkla kanamaya neden olarak tansiyon yüksekliği (hipertansiyon) ve damar sertliği olarak kaydedilmektedir. Bu ortada bir anekdot olarak tansiyonu yüksek hastanın burun kanaması olmasının güzel bir durum olduğu böylelikle beyin kanaması olmadığı yanlışsız olmayan bir inanıştır. Burun kanaması olmadan da hipertansif hastalarda beyin kanaması izlenmektedir. Hastalarımızı çok korkutan kanamalarda bile ölçüler bir su bardağından daha azdır. Bedenimizde toplam 5 litre dolaşan kanın varlığı hatırlandığında durum daha uygun kavranacaktır.
Hastalarımız hastaneye gelmeden karşılaştıkları burun kanamasında ne yapmalıdırlar?
İsterseniz öncelikle neler yapılmamalı bunlardan başlayalım; Baş geriye atılmamalı, buruna pamuk üzere meskende yakında ne varsa sokuşturulmamalı. Bu, yalnızca burun kanamasının önden değil genizden gelmesini sağlar, kanamayı durdurmaz. Kafayı ıslatmak, uzunluğuna buz koymak pek de işe yarayacak tedbirlerden değildir. Doğrusu ise evvel soğuk bir suyla burunu fazla sümkürmeden temizlemek ve bir elin 2 parmağı ile burun kanatlarından şiddetlice bastırmaktır. 5 dakika bastırdıktan sonra şayet hala kanıyorsa tekrar burun içini soğuk suyla temizlemek, pıhtıları uzaklaştırmak ve tekrar 2 parmakla burun kanatlarını bastırarak kanamayı durdurmak gerekir. Bu süreç birkaç sefer tekrarlanabilir. Bu yolla burun kanamalarının % 90’ı durmaktadır. Durmayan kanamalar içinse KBB uzmanına başvurulmalıdır.
Burun kanamalı hasta hastaneye geldiğinde bizler neler yapıyoruz?
Tanı koymak her vakit kolay değildir. Zira hastalarımızın şikayetleri bu hastalığa spesifik olmamaktadır. Öncelikle hastalarımızdan detaylı bir kıssa alınmalı, beslenme biçimleri, hayat üslupları, beden kitle indeksleri (ağırlık/boy2), sigara, alkol,çay, kahve alışkanlıkları, mideye dokunan ilaç kullanımları, akşam yemeği ile yatış ortası müddet, çikolata, kuruyemişler, acı, sirke, acılı soslar, yağlı, şekerli beslenme alışkanlıkları, gerilim ve gerilimle baş edebilme durumları ve hatta dar kemer ve giysi kullanımları sorgulanmalıdır. Hastalarımızın daha evvelki mide hastalıkları, bu hastalıklara yönelik kullandıkları ilaçlar ve geçirdikleri cerrahi operasyonlar da tekrar bilmemiz gereken noktalardır.
Öncelikle hasta sakinleştirilmeli, elindeki kanlı havlu ve gibisi bezler atılmalı, yüzü silinerek gerekirse ek ilaçlar yapılarak ağır derdi giderilmelidir. Müdahale edilirken bir yandan da kanamanın yeri, şiddeti, sıklığı ve kanama ölçüsü hakkında bilgi alınmalıdır. Hastalarımızın kanama öncesi genel durumları, kullandıkları ilaçlar, yakın vakitte geçirilen enfeksiyonlar, sigara, alkol alışkanlıkları, ameliyatlar ve pıhtılaşma ile ilgili hastalıklarının varlığı sorgulanmalıdır. Hastanın tansiyonu ölçülür, başı öne gerçek eğilir. Soğuk suyla burun temizlenerek pıhtılar uzaklaştırılır. Uyuşturuculu ve damarları büzücü ilaçların emdirildiği pamuk tamponlar buruna yerleştirilerek kanama denetim altına alınır. Kanama odağı belirlenir. Burun ve geniz uygun ışıklı endoskoplarla incelenir. Bu ortada tansiyon yüksekse düşürülür ve kanama ölçüsünü anlamak ve pıhtılaşma durumunu tespit etmek için kan testleri yapılır. Daha sonra hala kanama devam ediyorsa burunda kanayan damarlar kimyasal yahut elektiriksel yollara yakılır (koteriziasyon). Hasta kan sulandırıcı bir ilaç kullanmakta ise yakma süreci kanamayı daha çok artıracağından yapılamaz. Gerekirse çeşitli tampon malzemeleri de kanama denetiminde kullanılabilir. Artık günümüzde bizatihi eriyen ve kanamayı azaltıcı unsurlar içeren kalın kağıt gibisi (spongostan, surgicel) malzemeleri tercih ediyoruz. Bu gereçlerle durmayan inatçı kanamalarda son yıllarda ön ve art burun kanamalarında içi şişebilen ve kanayan damara bası uygulayan balonları kullanmaktayız. Bu balonları ekseriyetle burunun art kısmındaki kanamalarda tercih etmekteyiz. Evvelce olduğu üzere burun içine metrelerce bez tampon kullanımını tercih etmemekteyiz. Zira bu tamponları çıkarırken de burun kanamaları olmakta ve burun içi dokular ziyan görmektedir. Burun kanamalarının sebebi üst teneffüs yolu enfeksiyonu, burun karıştırma üzere kolay nedenlerden kaynaklanıyorsa çoğunlukla burunu nemlendirici spreyler, burun mukozasını güzelleştirecek kremler, gerekirse antibiyotikleri hastalarımıza önermekteyiz. Burun damarlarını büzücü sprey ve kremler ise uzun periyodik kullanılmamalıdır.
Hangi hastaları hastaneye yatırmak zorunda kalıyoruz?
Burnun art kısmından olan kanamalar, kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar, tekrarlayan kanamaları olan hastalar, hipertansiyonu olan hastalar, burundan nefes almayı engelleyici balon, tampon vs. üzere malzeme olan yaşlı kalp, akciğer ve teneffüs sorunları olan hastalar kesinlikle hastaneye yatırılarak yakın izlemde tutulmalı ve gerekli testler yapılarak uygun ilaçlar verilmelidir. Tabi bu anlatılanlara karşın kanaması devam eden hastalar da olmaktadır. Bu çok küçük yüzdeyi oluşturan hastalarımızda ameliyathanede gerekli müdahaleler yapılarak kanayan damar bağlanmakta yahut o damarı tıkayıcı süreçlere ihtiyaç duyulmaktadır. Hastanın kanaması burun eğriliğinden kaynaklanıyorsa bu eğrilik ameliyatla kesinlikle düzeltilmedir. Sonuç olarak, burun kanamaları önemsenmesi gereken bir sonuçtur. Bu sonucun nedeni kesinlikle araştırılmalı ve varsa altta yatabilecek daha önemli hastalıklar ortaya çıkartılarak tedavi edilmelidir.