Doğuştan damar yumağı olarak tabir edilebilen AVM (Arteriovenöz Malformasyon ), bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında beyinde ortaya çıkan damarsal bir bozukluktur. Birtakım şahıslarda ömür uzunluğu rastgele bir meşakkate sebep olmazken, kimilerinde ise beyin kanaması, sara nöbeti, baş ağrısı ya da kimi nörolojik işlev kayıpları ortaya çıkabilir. Bunlardan en ciddisi beyin kanaması riskidir.
Bu kanama çok ufak, bir mercimek tanesi kadar olup baş ağrısı olarak geçip gidebildiği üzere bir anda çok büyük bir kanama meydana gelip vefata de sebep olabilir. AVM’nin ne kadar büyüklükte bir kanama yapacağını varsayım etmek mümkün değildir, bu yüzden AVM’ler büyük kıymet arz eden bir sıhhat sorunudur.
AVM’si olan bir hastanın beyin kanaması geçirme riski her yıl yaklaşık yüzde dörttür. Genel manada, tüm ömrü boyunca kanama geçirme ihtimalinin hesaplaması için, 105 sayısından hastanın yaşını çıkarmak gerekir. Örneğin; 25 yaşındaki birinin tedavi olmadığı takdirde ömür uzunluğu kanama geçirme riski 105-25= 80 şeklide hesaplanır. Sonuç olarak bu kişinin ömür uzunluğu kanama geçirme riski yüzde seksendir. Bu yüzden de bilhassa genç yaştakilerde AVM görüldüğü vakit, kesinlikle tedavisi yapılmalıdır.
AVM’NİN BELİRTİLERİ
AVM’si olan şahıslarda baş ağrısı, baş dönmesi, uyuşma, sara nöbeti üzere belirtiler görülebilir. Ayrıyeten bir anda kusma, bayılma meydana gelebilir. Bunların dışında örneğin sinüzit üzere bir rahatsızlıktan ötürü tetkik istendiğinde de tesadüfen kişinin AVM’si olduğu anlaşılabilir. Hiç belirti vermediği hasta kümeleri da vardır.
Öte yandan AVM’si olan hastaların yüzde 10-20’sinde sara nöbetleri görülür. Bu durumda hastanın nöbetleri engelleyici ilaçlar kullanması gerekir. Nöbetlerin de ne vakit, hangi koşullarda geleceği evvelce aşikâr değildir.
AVM’NİN TEDAVİSİ
AVM tedavisi için üç tıbbi usul bulunmaktadır; Ameliyatla AVM’yi çıkartıp almak, damardan kateterle girip AVM’yi tıkayıcı bir husus enjekte ederek olası kanamayı önlemek yahut Gamma Knife Radyocerrahisi uygulamak…
Hasta için bu üç usulden hangisi kullanılacağına karar verilirken; hastanın yaşı, hastada meydana gelen klinik bulgular, AVM’nin yeri, büyüklüğü, damarsal özellikleri (Besleyici damarların ve AVM’den kanı gönderen toplardamarların yapısı) üzere birçok faktöre bakılır. Bunların sonucunda hastaya kendisi için hangi formül yahut prosedürlerin uygun olduğu söylenir. Her hastaya tedavide mevcut şıkları kesinlikle iletmek gerekir. Sistemlerin avantaj ve dezavantajları açıklanır. Tabip, hastaya, ona en uygun ve en gerçek yolun hangisi olduğu konusunda kendi fikrini de iletir. Bütün bu bilgiler ışığında hekim, hastasıyla bir arada tedaviyi planlar.
Ameliyatta, beyinden içeri girilip damar yumağının bulunduğu bölgeden çıkarılması kelam bahsidir. Bu giriş sırasında etraftaki beyin dokusuna yahut sağlıklı bir damara ziyan verme ve fonksiyonunu bozma kaynaklı riskler (Felç olma, kör olma vb. gibi) gerçekleşebilir. Bu yüzden her AVM ameliyatla tedavi edilemez.
Radyocerrahi yapıldıktan sonra AVM’nin büsbütün ortadan kaybolması için üç sene geçmesi gerekir. Hasta tertipli takip edilmelidir, AVM büsbütün kaybolana kadar kanama riski vardır. Üç yıl içinde damar yumağı ağır ağır küçüldükçe risk de azalacak ve sonunda yok olacaktır. AVM küçükse ve ameliyatla kolay kolay ulaşılabilecek bir yerdeyse, ameliyatın riskleri hasta için daha az görünüyorsa, ameliyat tercih edilir. Böylelikle ameliyat sonrası (Eğer hepsi çıkarılabilmişse) kanama riski de bitmiş olur. Lakin yeniden de daha kolay bir rahatsızlık yahut şikayet için başvuran ancak AVM teşhis edilen bir hastaya ansızın ameliyat denildiğinde, hastalar doğal olarak bunu istememekte, ameliyatsız formülleri tercih etmektedir.
