Ağızda konuşmaya ve yemek yemeye pürüz olacak kadar şiddetli ağrıya yol açan ve orta ara tekrarlayan yaralar pek çok sağlıklı beşerde görülebilmektedir. En sık rastlanan tekrarlayan ağız yaraları uçuk ve afttır (aftöz ülser). Ağız içinde görüldüğünde birbirinden ayırt etmek epeyce güç olan bu iki lezyonun nedeni ve tedavileri külliyen farklı olduğundan ayırımı kıymetlidir.
UÇUK
Sıklıkla alt ya da üst dudakta, deri mukoza birleşim sınırında görülen içi sıvı dolu kabarcıklara kendini gösteren bir hastalıktır. Ağız içi mukozalarda, diş etinde ya da sert damakta da görülebilirse de enderdir. Uçuk ekseriyetle ağrılıdır ve ağrı lezyonun ortaya çıkışından birkaç gün evvel ortaya çıkar. Bu kabarcıklar saatler içinde patlayarak kabuklanır. 7-10 günde güzelleşir.
NEDENİ: Uçuk bir herpes simpleks virüsünün etkin duruma geçmesi ile meydana gelir. Bu virüs, daha evvel bu enfeksiyonu geçiren hastalarda sessiz bir halde bekler ve gerilim, ateş, travma, fizik yorgunluk, hormonal değişiklikler ve güneş ışığına maruz kalma üzere durumlarda etkin hale geçer. Tekrarlayan lezyonlar birebir yerde yerleşme eğilimindedir.
Uçuk patladıktan büsbütün iyileşene kadar ki müddet enfeksiyonun yayılımı için en riskli devirdir. Virüs gözlere, cinsel organlara ve başka insanlara da bulaşabilir.
ÖNLEME TEKLİFLERİ:
Bir lezyon görüldüğünde ağız içi, burun içi, cinsel bölge üzere mukoza içeren bölgeler enfeksiyona karşı korunmalıdır.
Uçuğu sıkıştırıp patlatmayın.
Birine dokunurken ya da göz yahut cinsel bölgenize dokunmadan evvel ellerinizi dikkatlice yıkayın.
Tüm ikazlara karşın herpes virüsün uçuk olmadan da ulaşabileceği unutulmamalıdır.
TEDAVİ:
Genellikle şikayetlere yönelik tedavi kafidir. Lezyonlar çıkmadan evvel başlanacak formda anti viral merhem kullanılabilir. İkincil enfeksiyon oluşumuna neden olmamak için lezyon üzerindeki kabukların kaldırılmaması uygun olur, ağrıyı azaltmak için antiseptik ve ağrı kesici tesirli sprey kullanılabilir.
AFT
Aftlar lisanda, yumuşak damakta, dudak ve yanakların iç kısımlarında görülen 2-5 mm çaplı küçük, yüzeysel ülserlerdir. Epey ağrılıdırlar iyileşmeleri 7-10 gün civarında sürer.
NEDENİ:
Nedenleri hakkındaki kesin bir bilgi olmamakla bir arada lokal travma, asitli yiyecekler (domates, turunçgiller, vs.) gibisi mukozayı tahriş edici hususlara maruz kalma üzere durumlarda lokal bağışıklık karşılığında değişikliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Tek ya da çok sayıda olabilir.
Nedeni bakteri ya da virüs olmadığı için bölgesel yayılımı ya da bir diğerine bulaşması kelam konusu değildir.
TEDAVİ:
Neden olduğu ağrı, yemek yemede zahmet üzere şikayetlere yönelik tedavi uygulanır. Enfeksiyondan müdafaa gerekir. Haricen kullanılan kortikosterid pomatların yararlı olduğu gösterilmiştir. Ağrı kesici ilaçlar, antiseptik ve ağrı kesici gargaralardan faydalanılır. Günümüzde kesin tedavisi bulunamamıştır.
DİĞER YARALAR
İki haftadan uzun süren güzelleşmeyen ağız yaralarında kesinlikle tabip denetimi gerekir.
