Damar içinde dolaşan kanın, damar duvarına yaptığı basınca tansiyon denir. Hipertansiyon kolay olarak yüksek kan basıncı demektir. Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak yaş kümelerine nazaran tansiyonun olağan kıymetleri değişkenlik göstermektedir. Uzunluk, yaş ve cinsiyete nazaran olağan tansiyon bedellerinin üzerindeki bedellere hipertansiyon denir.
TEK ÖLÇÜM TEŞHİS İÇİN KÂFİ MİDİR?
Tek ölçüm teşhis için kâfi değildir. Çocuğun kan basıncı farklı vakitlerde en az 3 sefer ölçülüp ortalaması alınarak belirlenmelidir. Ortalama bedel istenilen bedelin üzerinde ise hipertansiyon var denilir.
ÇOCUKLARDA HİPERTANSİYONUN SIK GÖRÜLÜR MÜ?
Toplumda yaygın bir kanı olan ‘ÇOCUKLARDA TANSİYON OLMAZ’ niyetinin aksine, çocuklarda % 3 – 5 oranında hipertansiyon görülür. Son yıllarda artan obezite ile birlikte, dünya çapında kıymetli bir sıhhat sorunu olan hipertansiyonun çocuklarda görülme sıklığı giderek artmaktadır.
YENİDOĞAN BEBEKTE HİPERTANSİYON OLUR MU?
Yenidoğan bebeklerde hipertansiyon sıklıkla böbrek damar hastalıklarına, böbreğin yapısal bozukluklarına, aort kapakçığı bozukluklarına, akciğer gelişim bozukluklarına ve ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir.
HANGİ ÇOCUKLARDA TANSİYON ÖLÇÜLMELİDİR?
3 yaşından büyük her çocuğun rutin denetimler sırasında tansiyon ölçümü yapılmalıdır. Ayrıyeten 3 yaşın altındaki çocuklarda da erken doğum, düşük doğum tartısı, yeni doğan ağır bakımda yatış hikayesi, doğuştan kalp hastalığı, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, böbrek hastalığı, idrar yolları anomalisi, ailede genetik böbrek hastalığı, organ nakli, kanser, beyin de basınç artışı üzere hikayeler varsa kesinlikle tekrar ölçüm yapılmalıdır.
ÇOCUKLARDA TANSİYON NASIL ÖLÇÜLMELİDİR?
Çocuğun üst kol etrafının uzunluk ve enine uygun tansiyon aletiyle ölçüm yapılmalıdır. Ölçüm öncesi en az 5 dakika dinlenmiş olmalıdır. Büyük çocuklar oturur, küçük çocuklarda yatar durumda sağ koldan tansiyon ölçümü yapılmalıdır. Birinci ölçümde her iki koldan kan basıncı ölçümü yapılmalıdır. Tansiyon ölçümü üç kere tekrarlanmalı ve ölçümlerin ortalaması alınmalıdır
HİPERTANSİYONUNU OLAN ÇOCUKLARDA NE ÜZERE BELİRTİLER OLUR?
Şikayetlerini söz edemeyecek küçük bebeklerde huzursuzluk, sebepsiz çok ağlama, terleme, sık nefes alma, beslenme zahmeti üzere belirtileri olurken, daha büyük çocuklarda ise baş ağrısı, yüz kızarıklığı, görme sertliğinde azalma, çabuk yorulma, çarpıntı, antrenmanla bacaklarda ağrı, nefes nefese kalma üzere şikayetler hipertansiyon varlığını işaret edebilir.
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA HİPERTANSİYON NEDENLERİ NELERDİR?
-
Böbrek hastalıklarında, doğuştan ya da sonradan olan hastalıklarda, ya da böbreğin atardamarı yahut toplardamarı ile ilgili problemlerde,
-
Kalp ve damar sistemiyle ilgili en çok ana atardamarın doğumsal ya da sonradan olan darlıklarında,
-
Böbrek üstü bezi, tiroid ve paratroid bezinin çalışması ile ilgili olan hormonal rahatsızlıklarda,
-
Beyin kanaması, beyin tümörü, enfeksiyonu yahut travması üzere nörolojik meselelerde,
-
Steroid üzere birtakım ilaçların kullanımı sırasında,
-
Total kan volümünün arttığı, kandaki sodyum ölçüsünün arttığı durumlarda çocuklarda tansiyon yüksekliği görülebilir.
HİPERTANSİYONU OLAN ÇOCUKLARDA YAPILMASI GEREKEN TESTLER NELERDİR?
Çocuğa hipertansiyon teşhisinin konulduğu andan itibaren teşhisin doğrulanması, hipertansiyon nedeninin belirlenmesi, amaç organ hasarı gelişip gelişmediğinin saptanması ve altta yatan risk faktörlerinin varlığının araştırılması gerekiyor. Kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri, kan şekeri, elektrolitler, kan yağları, idrar analizi, idrar kültürü, 24 saatlik kan basıncı izlemi, üriner sistem ultrasonografisi, ekokardiyografi, tiroid ve öteki hormon testlerinin incelenmesi de yapılması gerekenler ortasında bulunuyor.
HİPERTANSİYONUN BEDENE VERDİĞİ ESAS ZİYANLAR NELERDİR?
-
Kalp yetmezliği, kalp büyümesi, kalbi besleyen damarlarda daralma (koroner arter darlığı), kalbi besleyen damarlarda tıkanma (kalp krizi)
-
Beyin kanaması, felç, beyin damarlarında daralma ve tıkanma
-
Böbrek yetmezliği, böbrek işlevlerinde bozulma
-
Görme azalması ve körlük
-
Büyük atardamarlarda genişleme, bu genişlemelerin yırtılması, bu damarlarda tıkanma.
ÇOCUKLARDA HİPERTANSİYON TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?
Tedavi çocuk tabibi, çocuk nefroloji uzmanı ve çocuk kardiyoloji uzmanı ile birlikte planlanlanmalıdır. Çocuklarda hipertansiyon tedavisi çocuğun ve ailenin hipertansiyon konusunda eğitimi, hipertansiyonlu çocuğun ömür biçiminin değiştirilmesi, çok kilolu ve şişman çocuğun zayıflatılması ve ilaç tedavisinden oluşur. Çocuklarda hipertansiyonun tedavisinde birinci basamak diyet (tuz kısıtlaması) ve spor sayesinde ülkü kilonun sağlanmasıdır. Hipertansiyon hastalarında tuz kısıtlaması ile tansiyon hastalarının yaklaşık üçte birinde kan basıncı kıymetlerinde düzelme sağlanabilir. Çocuğun kilo fazlalığı varsa ülkü kilosuna erişip o kiloda kalacak halde diyet yapması, eşlik eden kan yağlarında ya da şekerde yükseklik mevcutsa o vakit ilgili rahatsızlıklara yönelik diyet uygulaması gerekmektedir.
Hipertansiyon, amaç organ hasarına yol açarak önemli belirtiler verip, diyabet, böbrek, kalp ve endokrin hastalıklarıyla birlikte gidiyorsa ilaç tedavisi gerekebiliyor. Damar bozukluğu (darlık gibi) ve tümör varlığında ise cerrahi tedavi tercih ediliyor.
