ÇOCUKLARDA TİK BOZUKLUKLARI
Tikler, olağan davranışlara benzeyen, ani ve tekrarlayıcı hareket, davranış ve seslerdir. Tek bir tik nadiren bir saniyeden uzun sürebilir. Ekseriyetle birkaç kere bazen peşpeşe görülebilir. Sıklıkları ve belirginlikleri değişkendir. Ertelenmeleri ve bastırılmaları süreksiz mühletler için mümkündür. Tik öncesinde hissedilen kimi hisler tik sonrasında hafifler. Hareket tikleri anlık, yalın hareketlerden (göz kırpma, kaydırma gibi), daha karmaşık, görünüşte gayeli davranışlara (“ayıp” el-kol haraketleri gibi) kadar bir değişkenlik gösterirler. Ses tikleri ise boğaz temizleme üzere sıradan bir davranıştan manalı sözcük, küfür ya da cümleler üzere bir yelpazede yer alabilir.
Tik bozuklukları süreksiz yahut kalıcı tik bozuklukları biçiminde görülür. Süreksiz tik bozuklukları daha çok çocukluk çağlarında görülür. Geçmeyen yahut tedavi ile yardım edilmeyen durumlar daha çok kalıcı olmaktadır. Bilhassa karmaşık tikler görülenlerde kalıcı olma ihtimali daha yüksektir. Kalıcı tik bozukluklarında daha çok tek bir tik yer alır. Sık olarak baş-boyun-yüz bölgelerinde görülür.
Tikler istem dışı olmasına karşın vakit zaman denetim edilebilir. Bilhassa düşünce verici durumlarda (sınav öncesi, gerilim verici hayat olayları gibi) artabilir. Vakit zaman kendiliğinde tiklerin kaybolduğu da olabilir. Bilhassa ateşli hastalıklar tikleri artırabilir. Ateşli hastalıklar tikleri birinci sefer ortaya çıkarıcı bir neden olabilir.
Tik birtakım hadiselerde ailesel olabilir. Anne, baba yahut yakın akrabalarında tik kıssası olabilir. Süreksiz tiklerin aile bireylerinde görüldüğü yaşlarda çıkma mümkünlüğü vardır. Tüm tiklerin ortaya çıkış yaşları, tedavileri ve seyirleri bilinmesine karşın neden olduğu (fizyopatolojisi) hala bilinmemektedir.
Tedavi
Tik bozuklukları daha çok gerilim verici olaylar ile çıktığından ve denetim edilemediğinden bilhassa tasa giderici ilaçlar yararlı olmaktadır. Küçük çocuklarda görülen süreksiz tik bozukluklarında allerji ilacı olarak kullanılan birtakım ilaçlar yararlı olabilir.
Tikler istemsiz/istemdışı geliştiğinden etrafındakiler bu hususta uyarılmalıdır. Tikler “inadına” yapılan bir davranış olarak kabul edilmemelidir. Bu rahatsızlığın genetik bir nedenden çıktığını ve bu nedenle bu davranışların çıkabileceğini kabul etmek aileleri rahatlatır. Öğretmenlerin bu hastalık hakkında bilgilendirilmeleri çocuğun sınıfta yersiz reaksiyonlarla müsabakasını önleyerek sınıftaki durumunu düzeltir.
SIK GÖRÜLEN TİKLER VE SINIFLANDIRMA
1-Basit Tikler (1-2 saniyeden kısa sürerler)
a.Hareket Tikleri
Göz kırpma, burnunu kıvırma, dudak yalama, ani baş atımları, omuz silkme, parmaklarıyla oynama yahut tıklatma, ayaklarını sallama, vurma, sekme, ayak bileğinden germe
b.Basit Ses Tikleri
Öksürme, burun çekme, boğaz temizleme, ıslık çalma, hayvan yahut kuş sesleri
2-Karmaşık Tikler (Daha karmaşık “anlamlı” ve 2 saniyeden uzun sürelidir)
a.Karmaşık Hareket Tikleri
El yahut yüzün “anlamlı” hareketleri yahut yavaş bir baş hareketi, “şaşırmış” ya da “anlamamış” üzere bakma, eşyalara yahut insanlara dokunma, parmaklarıyla “sayı sayar gibi” yapma, “bir ileri iki geri” adımlama, çömelme, eğilme ve bükülme hareketleri
b.Karmaşık Ses Tikleri
Heceler yahut sözler söyleme, küfürlü yahut berbat sesler tekrarlama, söz tekrarları, karşıdan yapılan hareketleri tekrar etme
