Febril konvulsiyon (FK)lar çocukluk çağında en sık karşılaşılan konvulziv bozukluktur. Ekseriyetle üç ay ile beş yaş ortasında rastgele bir intrakraniyel enfeksiyon bulgusu olmaksızın, ateşle alakalı olarak ortaya çıkan konvulsiyonlardır. Beş yaşından küçük çocukların %2-5’inde görülür. Daha evvel afebril nöbet geçirmiş olanlar bu kümede ele alınmazlar. FK’lerin dokuz ayın altında ve beş yaşından sonra görülmesi seyrektir. Ateş kolaylaştırıcı bir faktördür. En sık 14-18. aylar ortasında görülür. Erkek çocuklarda daha sıktır. Patofizyoloji: FK görülen çocuklarda ateşe karşı konvulziv eşiğin düşük olduğu düşünülmektedir. Çinko eksikliği, beyinde sıvı-elektrolit istikrarındaki immatürite, melatonin salınımındaki sirkadien ritimin bozulması, enkefalinerjik sistemin rolü, eşiği düşüren faktörler ortasında sayılmaktadır. Klinik Özellikler: Enfeksiyonlardan birinci sıraları otitis media ve tonsilit alır.
Ateşin yüksekliği ve birinci derece akrabalarda FK hikayesinin oluşu birinci FK tarafından kıymetli risk faktörleridir. Küçük çocuklarda human herpes virüs-tip 6’nın birinci FK’lerin etyolojisinde sık karşılaşılan bir casus olduğu ve enfeksiyonun reaktivasyonuyla yineleyen FK’lerin ortaya çıkabildiği bilinmektedir
Aşılama da FK’ler açısından risk oluşturur. DTP aşılamasından 0-3 gün sonra konvulsiyon açısından risk artmaktadır. DTP aşılamasının dört aylığa kadar tamamlanmasının DTP‘ye bağlı FK riskini dört kat azalttığı; MMR aşılamasından 6-11 gün sonra geçirilen konvulsiyon nedeniyle hastaneye yatırılan olguların %67’sinde konvulsiyonun, aşının kızamık komponentine bağlı olduğu bilinmektedir. Ateşin yükselme suratı konvulsiyonda tesirli olabileceği üzere sıvı-elektrolit imbalansı, bakteriyel toksinler, antihistaminikler ve bilhassa böbrek yetmezliği olan hastalarda yüksek düz penisilin kullanılması predispozisyon yaratabilir. Ekseriyetle konvulsiyon ateşin yükselme suratı ile bağlıdır ve santral beden ısısı 390C ya da daha yüksek olduğunda görülür. FK’ler iki kümede bedellendirilmektedir:
1- Kolay FK’ler: Nöbetler jenaralize olup 15 dakikadan kısa sürer. Birebir gün içinde yinelemez. Ailede FK hikayesi vardır. Ateş 380C’den yüksektir.
2- Komplike FK’ler: Ateş hafif yüksekken konvulsiyon ortaya çıkar. Nöbet mühleti 15 dakikadan uzundur. Fokal nöbet ve postiktal nörolojik defisit gözlenebilir. Tıpkı gün içinde yineleyebilir.
Altı aylıktan küçük ve altı yaşından büyük çocuklarda görülebilir. Hem birinci hem de yineleyen FK’lerde nöbetin fokal oluşu ile konvulsiyon mühletinin uzaması ortasında kuvvetli bir bağıntı vardır. Uzun sürmüş olan komplike febril nöbetlerde yineleme eğilimi daha fazladır. Bir yaşından evvel görülen FK’lerin 15 dakikadan uzun sürme eğilimi iki kat daha fazla olup bunlarda tıpkı bir ateşli hastalık periyodunda yineleme riski daha yüksektir. Bir yaşın altında FK geçirenlerde ilerde konvulsiyon geçirme riski daha fazladır. Prognoz FK’nin yineleme riski ortalama %33’dür. Birinci yineleme %50 oranında birinci altı ay, %75 oranında birinci bir yıl, %90 oranında birinci iki yıl içinde olmaktadır. Birinci nöbet bir yaşın altında geçirilmiş ise rekürrens riski %50’nin üstüne çıkmakta, birinci nöbet üç yaşından sonra geçirilmiş ise rekürrens riski %20’ye düşmektedir. Hastaların %60’ında FK yalnızca bir sefer ortaya çıkmaktadır. Ailede bir çocuk FK geçirmiş ise kardeşinde risk 1/5’dir. Baba ve bir çocukta FK öyküsü varsa öteki çocukta risk 1/3’dür. Ailede epilepsi hikayesinin oluşu, konvulsiyonun komplike tipte oluşu ve nörogelişimel bozukluk olması yineleme riskini artırmaz. Birinci FK’den evvel ateş derecesinin düşük ve müddetinin kısa oluşu rekürrens riskini artırır. FK’nin epilepsiye dönüş riski mevzunun aileyi en fazla huzursuz eden yanıdır. Olağan popülasyonda epilepsi oranı %0.5 iken FK geçirenlerde bu oran ortalama %4’dür. FK’li çocuklarda ailede epilepsi hikayesinin oluşu nöbetin komplike tipte oluşu ve nörolojik defisit olması, nöbetin fokal ya da uzun sürmüş olması ve psikomotor gelişmede gerilik, epilepsi ortaya çıkma riskini artıran faktörlerdir. FK’ler ile temporal lop epilepsisi ortasındaki ilgi tartışmalı olup; FK, temporal lop epilepsisi ve meziel temporal skleroz ortasındaki bağlantıda en kıymetli belirleyici faktör FK‘nin müddetidir. Hipokampal sklerozun temporal lop epilepsisinin sonucu değil; nedeni olduğu tarafında çalışmalar da vardır. FK’lerin ilerde akademik performansı ve entellektüel kapasiteyi etkilemediği bilinmektedir; lakin febril status epileptikus geçirenler için durum birebir değildir. Konuşma bozukluğu, ağır nöroloji sekeller ve epilepsi üzere sekeller açısından en kıymetli risk faktörleri, konvulsiyonu durdurmak için çok sayıda ilaç kullanılmak zorunda kalınması ve konvulsiyonun müddetidir. Sekeller açısından febril status epileptikus geçiren hastaların en az bir yıl izlenmesi önerilmektedir.
