Baş ve boyun bölgesinde yer alan kitleler temel olarak âlâ huylu (benign – kanser olmayan) ve berbat huylu (malign -kanser) olmak üzere iki kümeye ayrılmaktadır. Çocuk yaş kümesinde görülen baş ve boyun kitleleri ekseriyetle uygun huyludur ve en sık nedenleri enfeksiyonlar, doku şişmeleri (ödem), doğumsal doku kalıntıları yahut kistler, lenf bezi büyümeleri ve uygun huylu tümörlerdir. Makûs huylu tümörler büyüme, yayılma ve hayati organları etkilemeleri sonucunda tehlike oluşturmalarına rağmen birçok vakit uygun metotlarla tedavi edilebilirler.
Çocuk yaş kümesinde en sık izlenen güzel huylu kitleler geniz eti ve büyük bademciklerdir. Bu bölgelerde makus uylu bir tümör izlenme sıklığı son derece azdır. Büyümenin asimetrik ya da tek taraflı olması halinde dikkatli kıymetlendirme yapılması gerekir.
Çocuklarda uzunluğunda lenf nodlarının büyümesi sık karşılaşılan bir durumdur ve çabucak her vakit enfeksiyonlara ikincil olarak oluşurlar.
Baş ve uzunluğunda sık görülen öteki bir düzgün huylu kitle kümesi içlerinde sıvı birikimi olan kistlerdir. Bunlar doğum öncesinde kaybolması gereken birtakım yapıların kaybolmayıp kistleşmesi ile oluşan brankial kleft kistleri ve tiroglossal kanal kistleri, dermoid kistler, kistik higroma üzere patolojilerdir. Kitle tesiri ile rahatsızlık vermeleri, enfeksiyon riski içermeleri ve uzun periyotta berbat huylu kitlelere dönüşüm riski nedeni ile teşhis konulduğunda cerrahi olarak çıkartılmaları tavsiye edilmektedir. Kan damarlarına ilişkin kitleler içinde en sık karşılaşılanlar hemanjiomlar, lenfatik ve arteriovenöz malformasyonlardır.
Burun ve sinüs kaynaklı kitleler:
Genellikle burun tıkanıklığı ve kanama şikayetlerine neden olurlar. Çocuklarda karşılaşılan en sık makûs huylu kitleler yumuşak doku kökenli rabdomyosarkom ve non-Hodgkin lenfomalardır.
Özellikle ergenlik devri ve öncesindeki erkek çocuklarda görülen düzgün huylu bir kitle olan geniz bölgesi (nazofarinks) anjiofibromu sık tekrarlayan burun kanamalarına neden olur. Bölgesel olarak büyüme potansiyeli nedeni ile etrafındaki değerli anatomik yapılara bası ve yayılma yapabilir.
Burun polipleri çocuklarda erişkinlere nazaran daha az izlenirler. Ağır polip izlenen çocukların kistik fibrozis hastalığı istikametinden değerlendirilmeleri gerekir. Yeniden alerjik nezle ve alerjik mantar sinüzitleri burun içinde polip oluşumuna neden olabilen hastalıklardır.
Burunda polip halinde izlenen bir öteki kitle ise beyin zarının burun tavanındaki doğumsal kemik açıklıklarından burun içine hakikat fıtıklaşması ile oluşan meningoseldir. Fıtıklaşan doku yalnızca beyin zarı (menenks) olabileceği üzere beraberinde beyin dokusu da bulunabilir (meningoensefalosel). Burun içinde tek polip saptanan tüm çocuklarda bu mümkünlük göz önünde bulundurulmalı ve tedavi kararı verilirken uygun radyolojik değerlendirmeler yapılmalıdır.
Tükürük bezi tümörleri:
Kulak önü (parotis), çene altı ve dilaltı tükürük bezleri majör, ağız içinde yer alan çok sayıda küçük tükürük bezi minör tükürük bezi olarak gruplandırılmaktadır.
Tiroid bezine ilişkin kitleler:
Tiroid bezi uzunluğunda ön orta hatta yer almaktadır. Çocuklarda tiroide ilişkin kitleler son derece ender olmasına rağmen kesinlikle ayrıntılı kıymetlendirme gerekmektedir.
