- Disfaji (Yutma güçlüğü) nedir?
Sağlıklı bir yutma işlevi bedenimiz için son derece değerlidir. Yutma, tarif olarak yediğimiz ve içtiğimiz besinlerin ağızdan mideye olan seyahatini söz etmektedir. Gün içerisinde yüzlerce sefer yaptığımız bu süreç onlarca kas, kıkırdak ve kemik yapının uyumlu bir formda çalışması ile ortaya çıkan epeyce üst seviye bir işlev olup saniyeler içerisinde cereyan etmektedir. Besinlerin bu seyahati esnasında ortaya çıkan her türlü patoloji yutma zahmetine yol açabilmektedir.
- Yutma zahmeti sebepleri nelerdir?
Yutma zahmetine yol açan hastalıklar temel olarak 3 ana bölgeyi etkilemektedir. Bunlardan birincisi ağız bölgesidir. Yutmanın bu birinci evresinde besinler çiğneme yolu ile yutulabilir hale getirilmekte olup lisan, dudaklar, dişler ve damak temel rol alan yapılarımızdır. Dolayısı ile bu yapıları ilgilendiren her türlü sorun yutma zahmetine yol açabilmektedir. İkinci bölge yutak ve gırtlak bölgesidir. Yutmanın en kıymetli evresi olan bu etapta ağzımızda çiğneme hareketleri ile yutulabilir hale getirilen besinler aşağı hakikat itilerek yemek borumuza yönlendirilmektedir. Bu etapta besinlerin nefes borumuza kaçmaması yani aspire etmemek en değerli emeldir. Üçüncü bölge ise yemek borumuzdur. Besinlerin midemize transferini sağlayan bu yapıyı ilgilendiren her türlü patoloji de doğal olarak yutma zahmetine yol açmaktadır.
Bu 3 bölgeyi ilgilendiren her türlü sorun yutma zahmeti ile sonuçlanabilmektedir. Bu sorun kas, kemik yada kıkırdak yapıları tutan bir hastalık olabileceği üzere bu yapıların uyumlu bir halde çalışmasını engelleyen nörolojik bir hastalık da olabilir. Yani özetle, yutma zahmeti epey geniş bir spektrumdaki hastalıklardan kaynaklanabilmektedir.
- Yutma zahmeti nasıl kıymetlendirilir?
Yutma zahmeti katiyetle ihmal ve göz gerisi edilmemesi gereken bir şikayettir ve kesinlikle etraflıca araştırılmalıdır. Her yutma sorunu olan hasta kesinlikle bahis hakkında deneyim sahibi bir KBB tabibi tarafından görülmelidir. Rutin KBB muayenesinin ötesinde gırtlak ve yutak endoskopik olarak değerlendirilmeli ve gereken olgularda hastaya endoskopik muayene esnasında besinler yutturularak yutma işlevi gerçek vakitli olarak ta izlenmelidir. Baryumlu yutma çalışması (hasta yutarken çekilen seri filmler) kesinlikle yapılmalı ve gereken olgularda daha ileri seviye görüntüleme ve laboratuar usullerine de başvurulmalıdır.
- Yutma zahmeti nasıl tedavi edilir?
Yutma zahmetinin tedavisi ortaya çıkaran sebebe bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Sonlu bir küme hastada ilaç tedavilerinden yarar sağlanabilmektedir. Reflü ilaçları, motilite düzenleyici ilaçlar vs bu küme içerisinde sayılabilir. Kronik yutma sorunu olan hastalarda tedavide en kıymetli yardımcı prosedür yutma terapisidir. Besinlerin kıvamlarının değiştirilmesi, yutmada rol alan yapıların güçlendirilmesine yönelik özel antrenmanlar, yutma esnasında gerçekleştirilen birtakım özel hareketler üzere yaklaşımlarla yutma sorununun bariz seviyede ortadan kaldırılması mümkündür. Kıymetli bir küme hastada da cerrahi yaklaşımların düzeltici tesiri olmaktadır. Ağız kenarından salya akması, besinlerin genize yada nefes borusuna kaçması, yemek borusu sorunları üzere noktalarda cerrahi tedaviler son derece yüzgüldürücü sonuçlar vermektedir.
Özetle, her yutma sorunu olan hasta kesinlikle bahis hakkında deneyim sahibi bir KBB doktoru tarafından görülmelidir.