Timpanoplasti – Kulak Zarı ve Orta Kulak Ameliyatı
Timpanoplasti ameliyatı nedir?
Kulak zarı delinmeleri ve kronik orta kulak hastalıklarında uygulanan “Timpanoplasti” ameliyatı teknik olarak kulak zarı ve orta kulaktaki işitme sisteminin onarılması tıpkı vakitte orta kulaktaki ve kulak gerisindeki mastoid kemik içindeki iltihabın temizlenmesi sürecidir.
Ameliyat, mevcut hastalığın boyutlarına nazaran yalnızca kulak zarındaki deliğin onarılması (miringoplasti), zar tamiri ile birlikte orta kulaktaki ses iletimini sağlayan kemikçik sisteminin onarılması (timpanoplasti), mastoid kemik içine ilerlemiş iltihabın temizlenmesi (mastoidektomi) ya da bu ameliyatların kombinasyonu (timpanomastoidektomi) biçiminde yapılabilmektedir.
Timpanoplasti ameliyatı ne vakit Yapılır?
Kulak zarında delik olan fakat kıymetli bir işitme kaybı olmayan ve kulağa su kaçmadıkça akıntı olmayan hastalarda bu deliğin kapatılmasına yönelik yapılacak ameliyat genel olarak kulağı banyo ve yüzme sırasında sudan müdafaa gerekliliğini ortadan kaldırarak hastanın hayat kalitesini artırmaya ve vakit içinde oluşabilecek işitme kaybını önlemeye yönelik olmakta ve hastanın tercihi doğrultusunda yapılmaktadır.
Hastanın kulağını sudan muhafazasına ve burun ve sinüs bölgesinde kulak akıntısına neden olacak iltihap odağı bulunmamasına karşın tekrarlayan kulak akıntıları izlenmesi halinde hem hayat kalitesini artırmak hem de işitme kaybının ilerlemesini yahut iltihaba bağlı önemli sorunların oluşmasını önlemek hedefi ile zardaki deliğin kapatılması gerekmektedir. Bu hastalarda tıpkı ameliyat sırasında hem zardaki delik kapatılmakta hem de sesi ileten küçük orta kulak kemikçiklerindeki sorunlara müdahale edilmektedir.
Orta kulak ve mastoid kemik içerisinde kolesteatoma ismi verilen ve kemiği eriterek ilerleyen iltihaplı dokunun saptanması durumunda mümkün olan en kısa vakitte ameliyat ile bu iltihabın temizlenmesi gerekir. Kolesteatomalı hastalarda işitme sisteminin korunması yahut onarılması ikinci öncelikte olup asıl maksat yüz felci, iç kulak kaynaklı işitme kaybı ya da baş içi komplikasyonların (menenjit, beyin apsesi vb) oluşmasına fırsat vermeden iltihabın temizlenmesidir.
Ameliyat tekniği;
Ameliyatın tekniğine karar verilirken hastalığın durumu, deliğin zar üzerindeki yeri, kulak kanalının yapısı, ameliyat sırasında kulak gerisindeki mastoid kemiğe müdahale yapılıp yapılmayacağı, cerrahın ve nihayet hastanın tercihleri tesirli olmaktadır.
Ameliyat sırasında orta kulak ve mastoid kemikte, mikroskop altında birbirinden çok farklı cerrahi teknikler uygulanmasına rağmen hasta ve yakınlarının ameliyata dair görebildikleri ciltteki kesi ile hudutlu olduğundan sıklıkla bu bahiste sorular sorulmaktadır.
Timpanoplasti ameliyatı kulak kanalı içinden, kulak içinden ya da kulak gerisinden yapılan kesiler yolu ile gerçekleştirilebilmektedir. Yalnızca zardaki ufak bir deliği onarmak için ek bir kesi olmadan kulak kanalı yoluyla ameliyat yapılabilirken zarın orta ve art kısmındaki deliklerde kulak içinden, zarın ön kısmındaki deliklerde ve mastoid kemiğe mudahale gereken durumlarda kulak gerisinden kesi yapılarak uygulanan yaklaşım tercih edilmektedir. Bu mevzuda asıl karar verdirici faktör ise ameliyatı yapacak cerrahın tercihidir.
Kulak zarının onarılmasında en sık kullanılan doku şakak adalesinin kılıfıdır. Bu doku cerrahi alana yakın olduğundan ameliyat sırasında kolay kolay temin edilebilmektedir. Kulak kanalı önündeki kıkırdağın zarı ya da hazır malzemeler (uygun süreçlerden geçirilmiş, steril beyin zarı kesimleri üzere materyaller) de kullanılabilmektedir.
İşitmeyi ileten kemikçiklerdeki hasar nedeni ile sesin iletimini sağlamaya yönelik bir tamir yapılması gerektiğinde çeşitli gereçlerden yapılmış protezler, kulak kanalı önündeki kıkırdaktan elde edilen modüller, orta kulak kemikçiklerinin kendisi üzere pek çok farklı gereç konum ve biçim verilerek kullanılabilmektedir.
Ameliyat sonrası
Hastalar çoklukla ameliyat sonrası birinci günde pansumanları yapılarak hastaneden taburcu olabilmektedirler.
Mastoid kemikte müdahale yapılmayan ameliyatlarda çoklukla 10-14 gün sonunda kulak içindeki özel süngerler temizlenmekte ve hastaların kulaklarını sudan müdafaaları ve ameliyat bölgesindeki enfeksiyon ve tepkileri önlemek gayesi ile antibiyotik ve kortizon içeren kulak damlaları kullanmaları önerilmektedir. Bu gurupta düzgünleşme 3-4 hafta içinde tamamlanmaktadır. Genel olarak birinci ay içinde gribal enfeksiyonlardan, darbelerden korunmak, uçak seyahati yapmamak gerekir.
Ameliyat sırasında mastoid kemiğe müdahale yapılan hastalarda ise yapılan cerrahinin tipine nazaran değişen müddetlerde çeşitli pansumanlar yapılması gerekmektedir. Bu gurupta güzelleşme daha uzun sürmektedir. Bu hastalarda gerçekleşen işitme çıkarı çoklukla öteki guruba kıyasla daha az olmaktadır.
Özellikle kolesteatomanın yüz sonu ve iç kulak komşuluğunda yerleşmiş olması durumunda hududa ve işitmeye ziyan vermemek için bu bölgelerde kemik kazınamamakta ve geride hücresel seviyede hastalık kalabilmektedir.
Bu durumdaki hastalarda kolesteatomanın tekrarlama riski yüksek olduğundan ameliyat sonrasında düzeli aralıklarla denetim muayeneleri yapılmalıdır. Bu guruptaki hastalarda işitme iletim sisteminin onarılmasına yönelik müdahaleler, kolesteatoma küçük odaklar halinde tekrarladığında ya da 6-12 ay sonra yapılacak ikinci bakış denetim ameliyatında yapılabilmektedir.
Sonuç olarak timpanoplasti ameliyatları için her hastaya uyacak standart bir yaklaşım bulunmamaktadır. Ameliyat sırasında kullanılacak cerrahi teknik ve uygulamaların seçiminde, bilhassa kolesteatomalı olaylarda olmak üzere, birçok vakit hastalığın ve hastanın özellikleri, cerrahi sırasında saptanan faktörler ve cerrahın tecrübeleri tesirli olmaktadır.
