Saman Nezlesi Nedir ?
Bu terim aslında yanlıştır. Birincisi, saman, alerjik bir şey değildir, hasebiyle alerji meydana getirmez.
Burun tıkanıklığına, kaşıntılı ve akıntılı buruna, burun ve boğazda fazla ölçüde koyu akıntıya sebep
olur ancak bu alerjik şikayetlere kendisi değil, havadan gelerek üzerine konan alerjik hususlar yol açar.
Yaz nezlesi de, bilinen virüslerin yol açtığı nezle üzere değildir. Havada bulunan alerjik unsurların yol
açtığı bir rahatsızlıktır. Saman nezlesi ve yaz nezlesi , aslında tıp lisanında ‘alerjik rinit’ olarak bilinen
hastalıklardır.
Alerjiye Ne Sebep Olur ?
Bitki yahut hayvanlardan gelen , insanlara yabancı alerjik unsurlar , göz, burun, boğaz üzere yerlerden
insan bedenine girerler ve burada onların içeri girmesini engelleyici tepkiyle karşılaşırlar. Normal
kurallarda, bu yardımcı, doğal bir korunmadır. Mamafih, kimi bireyler, birtakım unsurlara karşı, normalden
fazla tepki gösterirler. Bu çeşit insanlara ‘alerjik bünyeli’ beşerler, bu cins hususlara de ‘alerjen’ denir.
Alerjinin soyaçekim gösteren bir eğilimi vardır.
Vücudunun savunma sistemi, yabancı unsurlara karşı savaşan hususlara üretir. Bunlar, alerjenlerle
karşı karşıya geldiğinde, bedende istenmeyen tesirler oluşturan unsurlar salınır. ’Histamin’ bunların içinde
en bilinenidir ve burunu döşeyen dokuda şişme, kaşınma, irritasyon, çok salgıya sebep olur.
Hangi Alerjenler Burunda Alerji Yaratırlar ?
Hava ile taşınabilecek kadar hafif ve belli boyutta olan, burun dokusunda depolanabilecek bitki veya
hayvan protein kesimleri, alerji oluştururlar. Sık görülenleri, çiçek polenleri, mantar sporları, hayvan epitel
döküntüleri ve mesken tozudur. Gözle görülemeyen bu mikroskopik yapılar, gerekenden büyük yahut küçük
olursa, bedene girerek alerjik tepki oluşturamazlar.
Hangi Polenler Sorun Yaratır ?
Türkiye’ de yapılmış bir araştırmada şu sonuçlar elde edilmiştir.
Ocak , Şubat, Mart aylarında, fındık, ardıç, mazı, selvi, kavak, dişbudak kızılağaç, kocayemiş, süpürgelik,
orman gülü sık görülen alerjenlerdir.
Nisan , Mayıs, Haziran aylarında, fındık, ardıç, mazı, selvi, dut, dişbudak, meşe, zeytin, çam,
atkestanesi, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü, ısırgangiller, buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, pirinç,
havuç, baldıran otu, kereviz, dere otu, hudut otu, kuzu kulağı, çayır otu sık görülen alerjenlerdir.
Temmuz , Ağustos, Eylül aylarında, ıhlamur, akasya, çam, kocayemiş, süpergelik, ormangülü,
papatyagiller, ısırgangiller , buğday , arpa ,mısır, yulaf, çavdar, pirinç, havuç, baldıran otu, kereviz, dere
otu, hudut otu, kuzu kulağı sık görülen alerjenlerdir.
Ekim, Kasım aylarında ardıç ,mazı, selvi, sedir, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü, papat-yagiller, sık
görülen alerjenlerdir.
Mantarlar ?
Bunlar, bildiğimiz mayalama yapan mantarlardır. Meyyit yapraklar, çimen, saman, öteki tahıl sapları, tohum
ve toprak üzerinde de ürerler. Donmadıkları için mantarlar nerdeyse bütün yıl alerji yapabilirler. Sadece
kışın karla kaplı olduklarından faal olamazlar.
Kapalı ortamlarda mantarlar , konut bitkilerinin ve topraklarının üzerinde ürerler. Ayrıyeten, bodrum, merdiven
altı üzere loş ve nemli yerlerde , uğratılmış alkollü içeceklerde de bulunabilirler.
Bütün Yıl Süren Saman Nezlesi ?
Hayvan alerjenleri (kedi, köpek, atve başka evcil hayvanların yünleri, deriler) kozmetikler, mantarlar,
yiyecekler ve mesken tozu üzere bütün yıl süren alerjenler, bu duruma sebep olur. Konut tozu, birçok maddenin
karışımıdır. Bunlar selüloz (ev mobilyalarından dökülür) mantarlar, mesken hayvanlarından dökülen alerjenler,
böcek alerjenleri ‘mite’ ismi ile bilinen küçük yaratıklardır. Kışın artan alerjinin sebebi, kalorifer ve
sobaların sıcaklık tesiriyle artan mesken tozudur.
Alerjiler kıymetli olabilir mi? Alerjik bünyesi olanların, soğuk algınlığına , nezleye, sinüs ve kulak
enfeksiyonlarına karşı dirençleri azalmıştır. Ayrıyeten bu enfeksiyonlar esnasında daha fazla rahatsız
olurlar, daha da değerlisi astım geliştirebilirler.
Ne Yapabiliriz ?
İdeal olan, alerjen unsurlardan uzaklaşmaktır. Mesela, kıyıda, yalnızca denizden gelen meltemi
soluyabileceğiniz çok kuru bir havanın bulunduğu yere gidebilirisiniz. Maalesef bu çeşit teklifler pratik
olmaktan uzaktır, kendinizi şu önlemlerle muhafazaya çalışabiliriz.
– Mesken temizlerken yahut otlarla uğraşırken maske takınız..
– Havalandırmanız varsa, hava filtrelerini ayda bir değiştiriniz yahut hava temizleyicisi alınız.
– Ağır polen mevsiminde , kapı ve pencerelerinizi mümkün olduğunca kapalı tutunuz.
– Konut bitkileri büyütmeyiniz ve alerjik olduğunuz hayvan beslemeyiniz
– Yün battaniyenizi, kuş tüyü yastığınızı, yün elbiselerinizi, alerjen olmayan sentetik maddelerle
değiştiriniz.
– Yorganınızı ve yaylı yatağınızı, sentetik örtülerle kaplayınız.
– Doktorunuzun önerdiği ilaçları nizamlı bir halde kullanınız.
– Yatarken, baş tarafınız daha yüksekte yatınız.
– Genel sağlınıza ihtimam şovunuz:
– Her gün antrenman yapınız.
– Sigara ve başka dumanlı içecekleri bırakınız.
– Karbonhidratı düşük, istikrarlı besleniniz.
– Vitaminli yiyeceklerle ( bilhassa vitamin-C ) besleniniz.
– Doktorunuza tertipli olarak görününüz.
– Kışın, konutlar, ısınmanın tesiriyle epey kuru olduğunu için, kaliteli bir nemlendiriciler almayı
düşününüz, lakin bu nemlendiriciler üzerinde mantar üreyebileceğine de dikkat ediniz.
Hekiminiz Sizin için Ne Yapabilir?
Kulak, burun, boğaz doktorunuz, sizi tam olarak muayene edecektir. Burun ve sinüslerinizin detaylı
muayenesi, alerjiye eşlik eden enfeksiyon, alerjik şikayetleri arttıran ve tedaviyi zorlaştıran burun eğriliği,
polip üzere hastalıklar olup olmadığını tespit edecektir.
Alerji tedavisi için değişik ilaç kümeleri mevcuttur. Doktorunuz, bunlardan hangisinin sizin için daha uygun
olduğuna karar verecektir. Tedavi, birebir vakitte uygun etraf denetimini de içerir. Uygun öykü ve
muayene sonucu hangi hususlara karşı alerji olduğunu tespit için testlerin yapılıp yapılmaması
gerektiğine karar verecektir.
Hava yolu ile geçen alerjenlerin iki tedavisi vardır. Birincisi, bunlardan uzak durmak; mümkün olmuyorsa
uygun aşı tedavisi yapmaktır. Aşı tedavisinde prensip, bireye, alerjik olduğu maddeyi çok düşük dozlarda
vererek, tolerans oluşturmaya dayanır. Kan yahut cilt testleri ile yapılan alerji testleri vardır. Modern
testlerle, neye alerjiniz olduğu bulunduğu üzere ne kadar hassasiyetle alerjik olduğunuz tespit
edilebilmektedir.
Uygun alerji aşıları yapılmaya başlandıktan birkaç hafta sonra tesirleri görülebilir. Ancak daha kalıcı bir
tesir sağlamak için üç ile beş yıl ortasında uygulanmalıdır. Alerji aşıları bir ölçü düzelme sağlasa bile,
ilaçlara da muhtaçlık devam eder.
Özellikle fazla ölçüde alerjene maruz kalındığında yahut bir komplikasyon geliştiğinde ihtiyaç
barizleşir. Bu süreç içersinde doktorunuz sizi denetimi altında tutacaktır.
