NÖROLOJİK HASTALIKLARDA DİYET TEDAVİLERİ
Son yıllarda nörolojik hastalıklarda beslenme giderek kıymet kazanıyor. Hakikat beslenme, bütün kronik hastalıklarda başarılı tedavinin temel taşıdır. Yapılan çalışmalar şizofreni, epilepsi, otizm, dikkat eksikliği bozukluğu (DEB), dikkat eksikliği bozukluğu ve hiperaktivite (DEHB) vb. hastalıklarda beslenme değişikliklerinin hastalıklar üzerine tesirli olacağını gösteriyor.
Hudut hücreleri bedenimizde beynimizden sonra en ağır bağırsakta yer alır. Bu iki sistem ortasındaki etkileşim son yıllarda gitgide değer kazanmakta ve ‘beyin bağırsak aksı’ olarak isimlendirilmektedir.
KETOJENİK DİYET
Beslenme ile nörolojik hastalıklar ortasındaki bağlantının en klasik örneği elbet ki ketojenik diyettir.1920’li yıllarda Mayo Clinic’ten Dr.Russel Wilder çocuklarda nöbetlerin sıklığını ve yoğunluğunu azaltmaya yönelik bir diyet oluşturmuştur ve günümüzde ketojenik diyet artık alternatif tedavi prosedürü olmaktan çıkıp rutin uygulamanın bir modülü haline gelmiştir. Kimi uzmanlar west sendromu üzere çocukluk çağının yıkıcı epileptik durumlarında dahi ketojenik diyetin birinci tedavi tercihi olabileceğini öne sürmektedirler.
Beynimiz güç üretimi için öncelikle şekerleri tercih eder. Ancak açlık durumunda yağların yıkılmasıyla ortaya çıkan keton cisimcikleri de beyinde alternatif bir yakıt olarak kullanabilir. Beynin şekeri ve öbür karbonhidratları kullandığı durumda ortaya çıkan ana metabolitlerin epileptik nöbetleri tetikleyebileceği gösterilmiştir. Oysa açlık durumunda yahut ketojenik diyet altındayken beyin ketonları kullanır ve bu yeni metabolik tertipte hudut uyarılırının azaldığı beynin epilepsi üretiminin gerilediği bilinmektedir.
Ketojenik diyet karbonhidrat alımını, muhakkak bir asgarî seviyede meblağ. Protein alımı ise muhafaza ve tamire kâfi olacak biçimde dikkatli ölçülmektedir. Diyetin geri kalanını yağ oluşturmaktadır. Diyet listesi, tecrübeli bir diyetisyen tarafından, her hasta için başka hazırlanmalıdır. Diyete başlamadan evvel hastanın üç günlük yemek kaydının tutulması, yemek tercihlerinin belirlenmesi ve damak tadına uygun liste hazırlanabilmesi açısından önerilmektedir.
GAPS DİYETİ
Ketojenik diyet tedavisinin yarattığı tesir bilim insanlarının başka nörolojik hastalıklarda da diyet tedavilerini kullanmaya yönelmesine yol açmıştır. Gaps (Bağırsak ve psikoloji sendromu) diyeti buna bir örnektir.
Bağırsak florasındaki düzensizliklerin beyinde, faal ziyanlı toksinlerin üretilmesine yol açtığı bilinmektedir. Bilhassa otizmli hastalarda bağırsak florasının sağlıklı çocuklara göre bozulduğu, kabızlık, beslenme sıkıntıları, kısıtlı beslenme ve kilo problemlerinin ortaya çıktığını görüyoruz.
Gaps diyetinin maksadı, hasta çocukların bedenini toksinlerden arındırmak, beynin üzerindeki toksik sisi kaldırıp gelişmesine ve gerçek işlemesine müsaade vermektir. Bunun için birinci olarak sindirim yolunu temizleyip güzelleştirerek, bedende toksisitenin en büyük kaynağını ortadan kaldırmak ve olması gerektiği üzere onu beslenmenin kaynağı haline getirmek, ikinci olarak farklı dokularda birikmiş olan toksinleri temizlemek gerekmektedir.
Günümüzde sağlıklı besine ulaşmak zorlaşmaktadır. Besinlerin içine ağır katkı unsurları karıştırılmakta, bu da çocukların bağırsak bütünlüğüne ziyan vermektedir. Birçok kere aileler sağlıklı olduğunu düşündükleri ziyanlı besinleri çocuklara ağır olarak vermektedirler.
Gaps beslenme protokolünde; tüm işlenmiş besinler, nişastalı sebzeler, süt şekeri laktoz, soya dahil nişastalı sebzeler ve tüm tahıllar kaçınılması gereken besinlerin ortasındadır.
Diyet üç kısımdan oluşur. Giriş diyeti, Tam GAPS Diyeti, GAPS Diyetinden Çıkış. Ağır hadiselerde tüm kademeleri nizamlı bir formda yapmak gerekir. 2 yıllık güçlü bir çalışmanın akabinde çocuğunuzla ilgili birçok hastalık belirtisinin gerilediğini yahut yok olduğunu göreceksiniz.
GLUTENSİZ – KAZEİNSİZ DİYET (GKD)
Otizmli hastalarda bir öbür tedavi metodu ise glutensiz-kazeinsiz diyettir. Otistik hastaların en az %95’inin sindirim işlevleri ağır metal ve toksinlere bağlı olarak bozulmuştur. Bu nedenle kazein (süt pıhtısı, peynir, yoğurdun susuz bölümü), gluten (buğday proteini) ve soya protein yapısındaki büyük moleküller sindirilirken küçük üniteleri olan aminoasitlere parçalanamazlar. Bu biçimde kana geçerek bağışıklık sistemi ve beyefendisinin işleyiş biçimini bozarlar. Besinlerin sindirilmemiş protein modülleri kana geçtiklerinde morfin tesiri göstererek bedende az ölçüde üretilen özgür morfin ölçüsünü artırırlar. Diyet ile bu morfinlerin kan seviyesi azalmakta ve klinik bulgular da birebir oranda hafiflemektedir. Otistik hastaların %80 kadarı kazeinsiz-glutensiz diyetten yarar görmektedir.