Kulak zarı, kulak kanalının içerisinde bulunan dış kulak yolu ile orta kulağı ayıran ince bir dokudur. Kulak zarı delinmesinin en kıymetli nedenlerinden biri enfeksiyondur. Bilhassa çocuklarda kulaklarda meydana gelen enfeksiyonların kulak zarını delme mümkünlüğü yüksektir. Kulak şayet enfeksiyon kaparsa kulak içinde iltihap ve gibisi sıvılar birikir ve bu durum da kulak zarına basınç yapar. Şayet bu basınç ölçüsü artarsa o vakit kulak delinebilir. Kulak delinmesine sebep olan bir öbür durum basınçtır. Kulak zarının art tarafındaki beden basıncı ile ön tarafındaki kulak basıncının eşit olması gerekmektedir. Bu basınç eşitliğindeki ani değişimler kulak zarının delinmesine neden olabilir. Bu ani basınç değişiklikleri; uçak seyahatleri, su dalışı sporları ve kara seyahatlerindeki ani rakım değişikliklerinde ortaya çıkabilir. Yaralanmalar ve darbeler de kulak zarı delinmesine sebep olabilecek değerli durumlardır. Kulağa çok fizikî tesir uygulanması kulak zarına ziyan verebilir. Çarpma ve darbeler, baş kemiği kırıklıkları, pamuklu çubuk üzere cisimlerin dış kulak yolundan içeri fazla sokulması ve kulak için ziyanlı olacak sıvıların kulak içine girmesi ve çok gürültülü ortamlarda bulunmak kulak zarının delinmesine neden olabilecek durumlardır. Bunların dışında kimi şahıslarda kulak zarının delik olması doğuştan da olabilir.
Kulak zarının delinmesi belirtileri şu biçimdedir;
– Büsbütün ve kısmi işitme kaybı
– Kulakta çınlama ve uğultu hissedilmesi
– Kulakta oluşan ağrı
– Kulaktan su, iltihap ve kan ile karışmış sıvı akıntı meydana gelmesi
– Kulak delinmesi değerli olduğu durumlarda yaşanan baş dönmeleri
Kişiler bu belirtiler çok rahatsız edici olmadığı vakit durumu önemsemeyebilir lakin dikkate alınmadığı durumlarda enfeksiyona bağlı işitme kaybı yaşanabilir o yüzden bu belirtileri yaşayan herkes kesinlikle uzman bir KBB tabibine başvurmalıdırlar.
Kulak Zarı Delinmesinin Tedavisi
Kulakta zarında oluşan delinmelerin birçok birkaç hafta içerisinde kendi kendine güzelleşir. Lakin birtakım delinmelerde kulak zarı kendini onaramaz ve delinme kalıcı olabilir. Kulak zarı en az 6 hafta içinde kendi kendini onaramazsa o vakit cerrahi bir müdahale gerekebilir.
Kulakta fazla akıntı varsa hekiminiz evvel bu kulak kanalını temizler. Otoskop denilen ışıklı aletle kulağın içine bakılır. Kulakta bir delik yahut yırtık varsa, yapılan bu muayene sırasında görülebilir. İşitmeyi ölçmek için de odyometri testi istenebilir. Bu testte hasta kulaklık yardımıyla farklı frekanslarda sesler dinler ve sesleri her duyduğunda elindeki butona basar. Tedaviler öncelikle kulakta oluşan ağrıyı azaltmak ve iltihap riskini ortadan kaldırmaya yönelik uygulanır. Bunun için öncelikle ilaç tedavisi uygulanır bunun yanı sıra birebir vakitte sıcak ve kuru bir bezi günde birkaç kez kulağa uygulamak önerilir. Kulak enfeksiyonunun tedavisi ya da önlenmesi için antibiyotik kullanmak gerekebilir. Antibiyotikler; kulak zarının delinmesine yol açan kulak içi enfeksiyonları güzelleştirmesinin yanı sıra kulak zarının delinmesi sonucu yaralanma ile birlikte gelme riski bulunan enfeksiyonları önler. Şayet delinme ağrıya neden oluyorsa ayrıyeten ağrı kesici de kullanılması uygun görülür. Lakin bu tedavilerden sonra kapanmayan kulak zarı deliklerine cerrahi müdahaleye muhtaçlık duyulur.
Kulak Zarı Delinmesi Ameliyatı
Cerrahi müdahalelerle kulak zarının delinmesinin güzelleşmesi maksadıyla zar bir doku ile kaplanarak delinme kapatılır ve hastanın işitme kaybında oluşabilecek ilerlemenin önlenmesi sağlanır. Kulak zarı delinmesinde cerrahi müdahalelerde “Timpanoplasti” ve “Miringoplasti” olmak üzere iki teknik uygulanmaktadır. Kulak zarı yırtığının boyutu, yırtığın bulunduğu yer, kulak kanalının yapısı, hastanın durumu ve cerrahi süreç esnasında mastoid kemiğine müdahale edilip edilmeyeceği ameliyatı etkilemektedir.
Timpanoplasti tekniğiyle uygulanan ameliyatlarda kulak zarı ve orta kulaktaki işitme sistemi onarılır. Timpanoplasti, kulak kanalının içinden, kulak gerisinden ya da kulak kepçesinin ön kısmından gerçekleştirilen kesiler ile yapılır. Kulak zarı yırtılmasında yapılacak tamir için kulak kanalı içinden ya da kulak kepçesinin ön kısmından kesi gerçekleştirilir. Mastoid kemiğine de süreç yapılacak ise kulağın art kısmından kesi yapılarak operasyon gerçekleştirilir. Kemik içindeki iltihap da temizlenir. Yırtılan ya da delinen kulak zarının tamiri için kullanılan doku çoklukla şakak adelesinin kılıfından elde edilir. Doku tamiratı için gerekli süreçlerden geçirilmiş kıkırdak ya da kulak zarı kesimlerine emsal hazır malzemeler kullanılmaktadır. Süreç sırasında ekseriyetle hastanın kendi dokuları kullanılmaktadır. Ameliyat, hastanın durumuna nazaran husus katılaşarak operasyon ona nazaran şekillenir. Yalnızca kulak zarındaki deliğin onarılması, mastoid kemik içine ilerlemiş iltihabın temizlenmesi, zar tamiratı ile birlikte orta kulaktaki ses iletimini sağlayan kemikçik sisteminin onarılması, ya da bu durumların tamamını içerecek halinde yapılabilmektedir.
Bir öbür teknik miringoplasti ameliyatıdır. Bu operasyona kulak zarının kendini 6 hafta içinde onarmadığı ve yapılan tedavilere olumlu karşılık verilmediği vakit başvurulur. Miringoplasti ameliyatı yama sürecidir. Kulak zarında oluşan küçük yırtık ya da deliklerin doku ile kapatılmasıyla gerçekleşen bir cerrahi müdahaledir. Kulak kemikçiklerinde bir sorun olmaması ve kulak içinde iltihabın olmaması bu ameliyat için çok kıymetlidir. Yama süreci, kulak zarına koyuluş biçimine nazaran underlay ve overlay üzere tekniklerle yapılır. Kulak zarında olan deliği kapatmak için kulak kıkırdağı, kıkırdağı saran zar ya da ikisi birlikte yama için kullanılabilir. Ayrıyeten yama için kulağın art kısmında bulunan çiğneme kası zarından da faydalanılabilir. Bu ameliyat kulak gerisinden ya da kulağın içerisinden olmak üzere iki halde yapılabilir. Kulağın içerisinden yapılacak olan süreç için kulak zarında oluşan deliğin büyük olmaması ve kulak kanalının geniş olması değerlidir. Kulak zarına yapılan yama yaklaşık 2 ila 3 hafta içerisinde güzelleşir ve kulak zarı ile bütünleşir.
Ameliyat öncesi periyotta hastalar kulağına su kaçırmamaya itina göstermelidir. Ameliyat gününe kadar hastalar kulağına su kaçırmamalı ve kulak temizlemesiyle uğraşmamalıdır. Bu süreçte duş alırken de tampon kullanması önerilir.
Ameliyat lokal ve genel anestezi halinde yapılmaktadır. Bu da kişinin durumuna nazaran farklılık gösterir. Yaklaşık 1-2 saat süren bir ameliyattır. Ameliyattan sonra hasta bir yahut iki gün içerisinde hastaneden taburcu edilmektedir. Bu ameliyatta rastgele bir yaş hududu olmamakla birlikte doğuştan gelen kulak zarı delinmelerinde gelişim devam ettiği için 12-14 yaşına kadar beklenmesi daha uygundur. Lakin kolay olarak gerçekleştirilen kulak zarı ve kıkırdak ameliyatlarında bu türlü bir durum kelam konusu değildir yani her yaşta yapılabilir. Hastanın olağan hayatına devam etme mühleti ise 2-4 gün ortasındadır. Ameliyat sonrası hafif ağrı olabilir. Bunun için ağrı kesici ilaçlar verilmektedir. İşitmenin tam olarak düzelebilmesi için ortalama 6 ay beklenmesi gerekir. Orta kulakta şişen mukozanın eski haline gelmesi, kanın emilmesi ve yerleştirilen yamanın ahenk sağlaması için vakte muhtaçlık duyulmaktadır. Tam düzgünleşme ise bilhassa tedavi ve cerrahi müdahaleden sonra ekseriyetle sekiz hafta içerisinde gerçekleşebilmektedir. Yırtılan kulak zarının kapatılması sürecinden sonra zarın üst kısmına kanamayı durdurması ve grefti sabitlemesi için spongostan ya da gibisi gereçler yerleştirilir fakat yerleştirilen gereçlerin alınmasına gerek yoktur zira sıvılaşarak erimektedir. Kullanılan malzemeler kanla karışır ve dış kulaktan çıkabilmektedir. O yüzden bu süreçte kulakta akıntı olması olağan karşılanmaktadır. Ameliyat sonrasında kulağı enfeksiyondan korumak için bir müddet su kaçırılmaması için sudan uzak durulması gerekir. Hekimin uygun gördüğü antibiyotik ve kortizon içerikli damlaları tertipli kullanılması gerekmektedir. Hasta ameliyattan 3 saat sonra yemek yiyebilmektedir lakin katı olmayan sıvı besinler tüketilmelidir. Kulak zarı ameliyatı, kulak kepçesinin art kısmından yapılmış ise cerrahi süreç sonrasında o bölgeye baskılı pansuman yapılabilir. Bu süreçte 14-21 gün boyunca her 5-6 günde bir pansuman yapılması gerekmektedir.
Ameliyat sonrası birinci bir ay kulağı darbelerden korumak gerekir ve uçak seyahati yapılmaması gerekir. Orta kulak ve kulak gerisindeki kan basıncını ve kulak ardındaki ödemi azaltmak hedefiyle ameliyat sonrası birinci bir hafta hastalara yastıklarını yükselterek yatmaları önerilir. Hapşırırken ağız kapalı tutulmamalıdır. Öksürük olmaması gerekmekte olduğu vakit da ilaç alınmalıdır. Ameliyattan sonraki 8 hafta boyunca dalış, yüzme ve su kayağı üzere sporlar yapılmamalı ve ağır antrenmanlardan kaçınılmalıdır. Kabızlık durumları kulağı olumsuz etkileyeceği için bu devirde bol su içmeli ve lif içerikli besinler tüketilmelidir. Ameliyattan bir hafta sonra dikişler alınır. Ameliyat olan hastaların enfeksiyon oluşmaması için birinci ay sonrasında küpe ve piercing kullanımı önerilir. Yeniden bu süreçte hastanın yüksek sesli ortamlardan uzak durması gerekmektedir. Kulak zarı ameliyat sonrası 14 gün uygun korunmalı ve su kaçırılmamalıdır. Baş bölgesine su gelmeyecek formda duş alınmalıdır. Bu süreçten sonra birinci 2 ay kulak tamponu kullanarak duş alınması gerekmektedir. Ameliyat yapılan kulağa çok sıcak ya da çok soğuk temasından kaçınılmalı ve duş alırken ılık su tercih edilmelidir. Alkol ve tütün eserlerinden de uzak durulması gerekmektedir. Sigara güzelleşme suratını düşüren ve üst teneffüs yollarını baskı altına alan bir husus olduğu için ameliyattan sonra en az 1 ay müddetince kullanılmaması gerekir. Ameliyat sonrasında kulak zarına ziyan verebileceği için kulak ovalamasından da kaçınılmalıdır. Buhar banyosu ve solaryum üzere durumlar doktora danışılıp yapılmasında yarar vardır.