Geniz eti, bademcik ve farinks bölgesi ile ilgili genel bilgiler
Farinks(boğaz) , bademcik ve geniz bölgesinin enfeksiyon ve inflamasyonu çocukluk çağı hastalıklarının değerli bir kısmını oluşturur. Bu enfeksiyonların sık olması sıklıkla çocukluk çağının sık ameliyatlarından adenoidektomi (geniz eti ameliyatı) ve tonsillektomi ( bademcik ameliyatı) ile sonuçlanır. Lingual bademcik, geniz eti ve bademcikler bir lenfatik halkanın parçasıdır(Waldeyer’s tonsillar ring). Bu halkanın elemanlarının misal özelik ve işlevleri vardır . Üst teneffüs yollarının savunma sisteminin birinci basamaklarından birisidir. Bademcik dokusu bu bölgedeki öbür lenfatik dokulardan bir kapsül ile çevrili olması nedeniyle farklılık gösterir ve bölgenin en büyük lenfatik dokusudur. Bademcik içinde ucu kör noktada sonlanan tübüllerden oluşan kriptler vardır.
Geniz eti geniz bölgesine bulunan lenfatik dokudur. Geniz eti her şahısta bulunması gereken dokudur. Gebeliğin 7 haftasında oluşmaya başlar ve 5 yaşına kadar büyümeye devam eder. Geniz eti ve bademcikler çoğunlukla B lenfosit salgılayarak salgısal bağışıklık sistemine katkı verirler. Bademcikler 4-10 yaşlar ortasında bağışıklık sistemine en etkin katkıyı verirler.
Normal oral flora nedir?
Ağız içi, lisan, dişler, dişeti ve boğaz bölgesinde bulunan, ziyanlı olmayan ve yüzeyi örten bakteriler bu bölgenin olağan florasıdır. Olağan flora, bitki örtüsü üzere düşünülebilir. Bu bölgeye ziyanlı bakteri ve virüslerin yerleşmesine mani olurlar.
Geniz, farenks ve boğaz bölgesinin enfeksiyonları nelerdir?
Virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitler bu bölgede enfeksiyona neden olabilirler.
Çocuklarda kulak burun boğaz enfeksiyonlarından en sık rastlananı soğuk algınlığıdır.( common cold, nezle) bu duruma virüsler neden olurlar. Nezleye sebep olan virüsler çok sayıda ve çeşittedir. ( rinovirüs, influenza virus, parainfluenza, adenovirus, coxsackievirüs, echovirüs, reovirüs ve respiratuar sinsityal virüs). Ve bu virüslerin her birinin kendine mahsus bulgu ve belirtileri vardır.
Enfeksiyoz mononükleozus (öpücük hastalığı) yüksek ateş, genel keyifsizlik, büyümüş, şişmiş, kirli gri renkte bademcikler, boğaz ağrısı, yutma zahmeti şikayetleri ile kendini gösterir. Yumuşak damak ve sert damak birleşim bölgesinde küçük kanamalı noktacıkların görülmesi bu hastalığı hatırlatır, fakat tanısal değildir. Karaciğer, dalak büyümesine ve işlevlerin bozulmasına neden olabilir. Hastanın kliniği, muayene ve birtakım laboratuar tetkikleri ile teşhis konulur. Tedavi semptomatikdir (bulgulara yönelik). Düzgünleşme haftaları bulabilir. İkincil bakteriyel enfeksiyonlar eklenmişse antibiyotikler kullanılabilir. Ampisilin kümesi antibiyotikler döküntülere neden olabilir, kullanılmazlar. Bademciklerin ileri derecede, teneffüsü tehlikeye sokacak kadar büyümesi durumunda steroid tedavisi ve tonsillektomi(bademcik ameliyatı) yada trakeotomi (nefes borusuna delik açılması) gerekebilir.
Bağışıklık yetmezliği durumlarında yada antibiyotik kullanımına ikincil olarak ağız içerisinde Candida kümesi mantar enfeksiyonları görülebilir. Bu küme enfeksiyonlar uygun küme antimantar ilaçlarla tedavi edilirler.
Difteri aşılamaların sistemli ve uygun yapıldığı toplumlarda ender görülür. Erken dönmede boğazda bademcik üstünde beyaz bir zar görülür. Enfeksiyon bademcik ve gırtlağa yayılabilir. Gırtlakta şişlik ve oluşan zar(mebran) hava yolu tıkanıklığına neden olabilir. Erken teşhis değerlidir. Başlangıç tedavisi kanda dolaşan toksini antitoksin ile nötralize etmektir. Sonrasında yüksek doz penisilin tedavisi verilir. Myokardit(kalp kasının enfeksiyonu), Gullian- Barre sendromu ve poliomyelit gibisi nörolojik(sinir sistemi tutulumu) durumlara neden olabilir.
Bademcik iltihabı ( boğazın beta enfeksiyonu )
A Kümesi streptokoklar bademciklerin en sık bakteriyel enfeksiyonudur. Akut romatizmal ateş(kalp romatizması) ve poststreptokokkal glomerulonefrit(böbrek romatizması) hastalıklarına sebep olabilme ihtimalinden durumundan ötürü bir halk sıhhati sorunudur. Antibiyotiklerin kullanıma girmesinden itibaren bu küme hastalıklar artık az görülmektedir. Boğazın beta enfeksiyonu çocukluk çağının sık hastalığıdır ve 5-6 yaş kümesinde en yüksek oranda görülür. Boğaz kuruluğu, genel keyifsizlik, ateş, titreme, boğazda doluluk hissi, yutma zahmeti, ağrılı yutma, kulak ağrısı, baş ağrısı, bacaklarda ve belde ağrı, boyun bölgesindeki lenf bezlerinin şişmesi ile kendini gösterir. Teşhis klinik bulgular, boğaz kültürü, süratli antijen testi ile konulur. Uygun antibiyotik kümesi ile tedavi edilir.
