Sinüs hastalıklarının ameliyat ile tedavisinde kullanılan güncek teknik endoskopik sinüs cerrahisidir (ESC).
ESC sırasında dışarıdan rastgele bir kesi yapılmadan burun deliklerinde yerleştirilen ve cerrahi sahanın ayrıntılı manzarasını sağlayan endoskoplarının yanından kullanılan kimi aletler yardımı ile sinüslerdeki patolojilere müdahale edilmektedir.
ESC günümüzde kronik sinüs iltihapları başta olma üzere, sinüs tümörleri, ön baş düsturu yaralanmaları, travmaya bağlı göz çukuru hasarları, beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçakları ve görme hududu basısı üzere durumların tedavisinde yeni tedavi seçeneği olarak en fazla sayıda yapılan cerrahilerden birisidir. Tıpkı vakitte minimal cerrahi travma yaratma avantajı nedeni ile göz yaşı kesesi drenaj ameliyatlarında (Dakriosistorinostomi) ve hipofiz bezi tümörlerinin cerrahi tedavisinde (Endoskopik hipofizektomi) giderek artan oranlarda tercih edilmektedir.
Burun etrafındaki sinüslerin bulunduğu bölgelerin dar, anatominin karmaşık olması ve beyin, gözler, görme sonları, gözyaşı kanalları, şah damarları üzere kıymetli organ komşulukları endoskopik sinüs ameliyatlarında eğitim ve deneyim yanında düşük yanılgı hissesi ile yüksek teknik beceriyi gerekli kılmaktadır.
Cerrahi müddeti patolojinin yaygınlık derecesine ve birebir ameliyatta yapılacak burun içi eğikliği düzeltilmesi, estetik burun cerrahisi, burun eti küçültülmesi, anatomik varyasyonların düzeltilmesi üzere ek müdahalelerin olup olmamasına nazaran değişmektedir. Tek bir sinüse müdahale 15 dakika civarında sürerken tüm sinüsleri tutan patolojinin temizlenmesi iki saati geçebilmektedir.
Nadir durumlar dışında sinüs cerrahisi sonrasında burun içerisine tampon konulmamakta, hastalar burundan rahat nefes alabilmektedirler.
Ameliyat sonunda, orta burun etinin altındaki ameliyat bölgesine, kanamayı ve güzelleşme sırasında oluşabilecek doku yapışmalarını engellemek hedefi ile yerleştirilen özel tamponlar ve çeşitli gereçler burun teneffüsünü olumsuz etkilememektedir.
Endoskopik Sinüs Ameliyatı Sonrası
Ameliyat sonrasında önemli bir tıkanıklık ya da ağrı şikayeti olmamakta, kolay ağrı kesiciler çoklukla kâfi olmaktadır. Hastaların ameliyat günü hastanede kalması önerilmekle birlikte ameliyatın içeriğine nazaran birebir gün taburculuk ta mümkün olabilmektedir.
Ameliyat sonrasında antibiyotik tedavisine en az 10 gün devam etmek önerilmektedir, gerek görülen durumlarda bu müddet uzatılmakta ya da ek ilaçlar eklenebilmektedir.
Ameliyat sonrasında burnu mekanik olarak temizleyip mukozayı nemlendiren, ekseriyetle steril tuzlu su içeren spreyler kabuklanmalar geçene kadar kullanılmalıdır .
Alerjik ve polipli hastalarda ameliyat sonrasında kortizon içeren spreylere ve polip oluşumunu riskini azaltan ilaçlara başlanmaktadır. Alerjik mantar sinüziti düşünülen hastalara ameliyat sonrasında ağız yolu ile mantar tedavisi de önerilmektedir.
Endoskopik sinüs ameliyatları sonrasında 3-4 defa pansuman yapılmaktadır. Birinci haftanın sonunda birinci ayrıntılı pansuman sırasında burun ve sinüs drenaj kanallarında oluşan kabuklar temizlenmekte, sinüs içine yapışmayı önleyici malzemeler konulmuşsa bunlar alınmakta, enfeksiyon denetimi yapılmaktadır. Birinci pansumanın gerektiği üzere yapılması ameliyatın başarısı tarafından hayli değerlidir. Hastaların yapılan ameliyatın boyutuna nazaran düzgünleşme tamamlanana kadar 7-10 günlük ortalarla denetimlere gelmeleri gerekmektedir.
ESC de birtakım özel durumlarda ameliyatın zorluk derecesi ile beraber başarısızlık yahut komplikasyon ihtimali artmaktadır. Bu özel durumlar;
- Ameliyat sırasında dokularda çok kanama olması
- Sinüslerde ileri derecede iltihap olması
- Özellikle damarsal içeriği fazla olan tümörlerin ameliyatları
- Hipertansiyon
- Pıhtılaşma bozuklukları (Kanama diatezleri) / Aspirin kullanımı
- Anatominin evvelki ameliyat / travma nedeni ile değişmiş olması
- Önceki ameliyatlara bağlı sert güzelleşme dokusu oluşmuş olması
- Normal anatomiyi değiştiren yaygın polipler
- Paranazal sinüs içi / dışı tümörler
- Anatomik değişiklikler (varyasyonlar)
- Arka etmoid, sfenoid, frontal sinüslere yönelik ameliyatlar olarak sayılabilir.
Endoskopik sinüs ameliyatları sırasında ya da sonrasında karşılaşılan birtakım minör ve majör komplikasyonlar mevcuttur. Bunlar içinde en değerli olanları
- Aktif kanama
- İntraorbital (göz içi) kanama
- Karotis (şah damarı) yırtılması
- Orbita (göz çukuru) travması
- Endoftalmi (gözün geriye yer değiştirmesi)
- Gözde hareket bozukluğu ve çift görme (diplopi)
- Nazolakrimal kanal (gözyaşı kanalı) travması
- Beyin omurilik sıvısı kaçağı
- Kafa içi komplikasyonlar
- Apse
- Menenjit
- Beyin içine hava kaçması (Pnömosefali)
- Hipofiz bezi hasarı olarak sıralanabilir.
Kronik sinüs enfeksiyonlarının oluşmasındaki en kıymetli faktör sinüslerde üretilen sümük (mukus) salgısının burun içine aktarılmasını sağlayan küçük kanalların (ostium) tıkanması ve salgıların sinüs içinde birikmesi yanında sinüs havalanmasının bozulmasıdır.
Balon sinoplasti olarak isimlendirilen tekniğin prensibi; sinüslerin tıkalı yahut daralmış boşalma kanallarının bu bölgedeki dokuları kesip çıkartmadan, sadece balon kullanılarak genişletilmesi yolu ile sinüs havalanmasının ve mukusu boşaltma işlevinin tekrar sağlanmasıdır.
