Endoskopik sinüs ameliyatlarında ileri güvenlik sağlayan teknoloji: Cerrahi Navigasyon
Birinci defa 1984 yılında uygulanmaya başlayan endoskopik sinüs ameliyatlarının(ESC) giderek yaygınlaşmasını takiben önemli komplikasyonlar da izlenmeye başlamıştır. Yaşanan sorunların kıymetli kısmının ameliyat sırasında anatominin çeşitli nedenlerle tam olarak değerlendirilememesine bağlı olduğunun anlaşılması ESC de cerrahi navigasyon gereksiniminin açığa çıkmasına neden olmuştur. Sonuç olarak beyin cerrahisi alanında başlayan bilgisayar dayanaklı cerrahi (cerrahi navigasyon) uygulamaları yapılan birinci denemeleri takiben 1990 yılından itibaren ESC de kullanılacak formda geliştirilmiştir
Cerrahi navigasyon sırasında endoskopik sinüs ameliyatlarında kullanılan cerrahi aletlerin sinüs anatomisi içindeki yerleri özel bir aygıt ve yazılım yardımı ile gerçek vakitli olarak ve 1mm den daha az yanılma hissesi ile monitör üzerinde üç boyutu temsil eden üç planda takip edilmektedir
Cerrahi navigasyon uygulamasında maksat ameliyat öncesinde elde edilen bilgisayarlı tomografi (CT) imgeleri ile ameliyat bölgesi anatomisi ortasında temas kurarak, cerrahi aletleri karmaşık sinüs anatomisi içinde takip etmektir. Bu teknoloji ile kritik yapı ve organların yerleri kolaylıkla ve çok az yanılma ile tespit edilmekte ve mevcut hastalık bu yapılara ziyan vermeden tam olarak temizlenebilmektedir.
Cerrahi navigasyon uygulamasında birinci evre hastanın sisteme tanıtılmasıdır (Registration). Bu basamakta ameliyat öncesinde elde edilmiş olan CT manzaraları ile cerrahi saha ortasında 3 boyutlu temas oluşturulmaktadır. Öncelikle hasta üzerindeki bilinen birtakım anatomik noktalarların tomografi manzarası üzerindeki yerleri sisteme tanıtılmakta takiben sistem üç boyutlu anatomideki tüm öteki noktaların yerlerini bu kaydedilen noktalara nazaran izafî olarak hesaplamaktadır. Kayıt kademesi cerrahi navigasyonun doğruluğu ve güvenilirliği için en değerli kademedir.
Ameliyata başlamadan evvel ameliyat sırasında sistem tarafından izlenecek (navige edilecek) tüm enstrümanların sisteme tanıtılarak kalibre edilmesi gerekir. Ayrıyeten ameliyat sırasında 15-20 dakika ortalarla kalibrasyonun denetimi yani aygıtın baş içerisinde hakikat noktaları yanılma olmadan gösterip göstermediğinin denetlenmesi gerekir. Bu hedefle kimi bariz anatomik noktalar üzerinden denetim yapılmaktadır. İzleme (Tracking) evresi cerrahi aletlerin anatomi içinde değişen durumlarının takip edilmesi ve bulundukları noktaların evvelden elde edilmiş manzaralar üzerinde birebir anda izlenmesi manasına gelir.
Ortamda bulunan manyetik özellikli aygıtlar ya da protezler sistemi etkileyebilmektedir.
Cerrahi navigasyonda en kritik nokta “doğruluk” yani monitörde görülen nokta ile sinüs anatomisi içinde bulunulan gerçek noktanın birbiri ile örtüşme derecesidir. Görüntüleme (tomografi tekniği) yanılgısı, üç boyutlu yapılandırma yanılgısı, hastanın hareket etmesine bağlı yanılgılar ve izleme sistemi yanlışı üzere nedenler doğruluğu etkileyebilmektedir.
CERRAHİ NAVİGASYONUN ESAS AVANTAJLARI
* İki boyutlu endoskopik imgede üç boyutlu yol haritası sağlaması,
* Ulaşılması güç anatomik bölgelere inançlı yaklaşım sağlaması,
* Daha az travma ile hassas cerrahi yapılabilmesi,
* Ameliyat müddetinin kısalması,
* Komplikasyon ihtimalinin ileri derecede azalması,
* Ameliyat muvaffakiyet oranının artması,
* Nüks (hastalığın tekrarlaması) ihtimalinin azalması olarak sayılabilir.
CERRAHİ NAVİGASYONUN ESAS KULLANIM GEREKLİLİKLERİ
Günümüzde artık en standart endoskopik cerrahi hadiselerinde bile kullanılmakta olan cerrahi navigasyon bilhassa;
* Doğumsal anomalili hastaların ameliyatlarında
* Daha evvel geçirilmiş ameliyat ya da travmaya bağlı olarak anatominin bozulmuş olduğu hastalarda
* Alın sinüsü, art etmoid ve sfenoid sinüs hastalıklarında
* Mantar sinüzitlerinde
* Yaygın polipli hastalarda
* Baş tabanı girişimlerinde
* Sinüs ve baş tabanındaki tümörlerin ameliyatlarında
* Göz çukurunu ilgilendiren ameliyatlarda
* Beyin omurilik sıvısı kaçaklarının onarılmasında
ameliyatın muvaffakiyet oranını artırması ve komplikasyon riskini besbelli olarak azaltmasından ötürü çok kritik yararlar sağlamaktadır.