Ses bozukluğu ya da ses kısıklığı, ses kalitesindeki rastgele bir değişikliği söz etmek için kullanılan bir tabirdir. Bu durum için ses kısıklığı, ses kalitesinin bozulması, sesin çatallı olması, sesin zayıf ya da çok kasılmış üzere çıkıyor olması, ses pürüzlülüğü, sesin ince olması, sesin kalın olması gibi değişik tanımlamalar kullanılabilir. Sesin perdesi ya da şiddeti olağandışı olabilir, ses rezonansı değişmiş olabilir.
Çocukluk çağında ses kısıklığı görülme oranı %4 ile 23 ortasında değişmektedir. Kısıklığın nedeni gırtlak yapısındaki rastgele bir yapısal ya da işlevsel neden olabilir.
Çocukluk çağı ses kısıklıklarının çoğunluğu düzgün huylu nedenlere bağlıdır. Bunlar arasında sesin çok ya da makus kullanımı birinci sırada yer alır. Yanlış ya da makûs kullanım, ses tellerinde nodüller, polip, kanama odakları ve hematom oluşmasına yol açabilir. Bu durumun tedavisi, genellikle ses terapisi ile çarçabuk yapılabilir. Kimi ilerlemiş olgularda mikrolaringocerrahi adı verilen mikroskobik ses teli ameliyatları tedavi prosedürü olarak kullanılır.
Çocukluk çağı ses kısıklıklarına yol açan ikinci en büyük küme ses telleri ve etrafındaki yapıların iltihaplarıdır. Bunun en sık nedeni viral ya da bakteriyal enfeksiyonlar olmakla birlikte; sesin çok kasılarak kullanımı, tekrarlayan öksürük ve boğaz temizleme, hava yoluyla boğazı rahatsız edecek şeylere maruz kalma ve sistemik hastalıklar (tiroid bezinin az çalışması gibi) da nedenler ortasındadır.
Çocukluk çağının az görülen lakin ehemmiyet arz eden bir öteki ses kısıklığı nedeni doğuştan gelen hastalıklardır. Bunlar ortasında ses telleri arasında perde (web), ses teli kisti ve ses tellerinde hemanjiom en sık görülenlerdir.
Hormonal nedenler çocukluk çağı ve ergenlik periyodunda ses kısıklığına yol açabilir. Tiroid bezinin çalışma bozuklukları (guatr ve öbür tiroid hastalıkları) ve androjen hormon tedavileri bu kümeye ilişkin örneklerdir.
Ses telleri ya da gırtlağı etkileyen travmalar da ses kısıklığı nedenlerindendir. Yanıcı ya da yakıcı hususların solunması ya da yutulması, künt ya da kesici cisimlerle uzunluğunda oluşan travmalar ve öteki nedenlere bağlı yapılan cerrahiler sırasında hasta uyutulurken kullanılan tüpe ilişkin travmalar bu küme içerisinde kıymetlendirilebilir.
Çocukluk çağında az olsa da düzgün ya da makûs huylu tümörler de ses kısıklığı nedenlerindendir. Âlâ huylu olanlar ortasında en sık papilloma ve hemanjiom, makûs huylu olanlar ortasında en sık rabdomyosarkom görülmektedir.
Ses teli felci, ses tellerinin hareket etmesini sağlayan hudut ihtarının kesilmesine bağlı olarak tek ya da çift taraflı (hem sağ hem sol) ses telinin hareket etmemesi durumudur. Tek taraflı olduğunda en rahatsız edici belirti ses kısıklığı iken, çift taraflı olduğunda nefes alma güçlüğü ses kısıklığından daha rahatsız edici bir hal alır. Ses teli felci en sık diğer ameliyatlardan sonra görülür. Bu ameliyatlar arasında tiroid (guatr) cerrahileri, boyun ameliyatları, kalp damar ameliyatları sayılabilir. Bazen nedensiz olarak bir üst teneffüs yolu enfeksiyonunu takiben ortaya çıkabilir. Bağışıklık sistemi hastalıkları, baş boyun tümörleri, doğum travması gibi nedenler de ses teli felcine yol açabilir.
Boğaz reflüsü (laringofaringeal reflü, gastroözefagolaringeal reflü), midenin asit içeren içeriğinin evvel yemek borusuna akabinde ses telleri bölgesine geri kaçmasıdır. Bu asit içeriğinin ses telleri ve etrafına teması uzun vadeli bir ödeme ve ses kalitesinin bozulmasına yol açabilir.
Kısa ya da uzun müddetli ses kısıklığı olan kimi hastalarda ise kulak, burun, boğaz, baş, boyun ve ses yolu muayenesinin büsbütün olağan olduğu görülebilir. İnsan sesi, ruhsal ve fizikî âlâ oluşumuzun bir son eseridir. Bu nedenle, bu hastalarda psikojenik bazı nedenlerin ses kısıklığına yol açabileceği göz arkası edilmemelidir. Kaygı bozuklukları (anksiyete), depresyon, kişilik bozuklukları ve konversif reaksiyonlar gibi birçok değişik psikiyatrik durum da ses kısıklığı nedenidir.
Çocuklardaki ses kısıklığının tedavisi, üstte arz edilen ilgili nedene nazaran yapılır. Birden fazla olguda aile ile birlikte mesken içerisinde ses sıhhati için alınacak birtakım tedbirler tedavide ve derdin tekrarlamasının önlenmesinde tesirli olur. Kimi olgularda cerrahi, kimi olgularda ise ilaç tedavileri tedavi için bir gerekliliktir. Ses terapisi ise tüm olgularda kullanılması fayda sağlayan, tanıya nazaran ana ya da yardımcı tedaviyi oluşturan bir uygunlaştırma metodudur.
