Burun, insan sıhhati için çok kıymetli bir organdır. Sağlıklı bir teneffüs işlevi ve sağlıklı bir beden için burundan soluk alıp vermek temeldir. Burun yalnızca havanın girip çıktığı bir organ değildir. Burun nefes alıp verme sırasında havayı nemlendirir, ısıtır, sesimizin bize mahsus olmasını sağlar, kulağımızı havalandırır, koku almamızı sağlar.
Özellikle ülkemiz beşerinin burun yapısının kemikli olması ve insanların bir birçoklarında alerjik hastalıkların sık olması nedeniyle burun tıkanıklığı şikayeti en sık rastladığımız şikayetlerden birisidir. Uzun süren burun tıkanıklığı hastalarında bu sorun çözülmediği taktirde çok önemli sıhhat meselelerine neden olmaktadır.
SAĞLIKLI BİR NEFESİN BİRİNCİ KOŞULU SAĞLIKLI BİR BURUNDUR.
Kısaca burun tıkanıklığı hastanın hayat kalitesini önemli biçimde bozar ve vaktinde müdahale edilmediği taktirde ileri sıhhat sorunlarına sebebiyet verebilir.
Bu yazı ile burun tıkanıklığı nedenleri , hastada ne üzere şikayetlere sebep olduğu ve tedavi seçeneklerini kısaca anlatmaya çalıştım.
Burun tıkanıklığı sebepleri:
*Burun kemiğinde kayma (Deviasyon) olması
*Alt burun etlerinin (konka) büyümesi
*Burun çatısında daralma(valv daralması)
*Geniz eti büyümesi
*Yaygın burun içi polipleri
Bu sebepler tek tek yahut birliktelik göstererek burun tıkanıklığına sebep olur.
Burun tıkanıklığı olan hasta:
*Devamlı ağız teneffüsü yapmak zorunda kalır ; Sık tekrarlayan boğaz enfeksiyonları olur ve müzminleşmiş farenjit gelişir.
*Horlama ve uyku bozuklukları gelişir.
*Akciğer ve Kalp sorunlarını ağırlaştırır.
*Sabahları ağız kuruluğu gelişir.
*Cinsel işlev bozuklukları olur.
*Psikolojik meseleler gelişmesine yatkınlık olur.
*Ses kalitesi bozulur ve burundan konuşma gelişir.
*Çocuklarda geceleri altını ıslatma sorunları olabilir.
Görüldüğü üzere burun tıkanıklıkları insanın hayat kalitesini önemli oranda bozmaktadır.
Burun tıkanıklıklarında yapılan ameliyatlar:
*Burun kemiği düzeltilmesi(deviasyon ameliyatı)
*Alt burun etlerinin kısmi olarak alınması(veya radyofrekans uygulaması)
*Burun çatısının açılması (valv cerrahisi)
*Estetik burun cerrahisi (Bazı burun tıkanıklıklarının tedavisi burnun dışının da değiştirilmesi ile mümkün olur)
*Geniz eti alınması (genellikle çocuklarda)
*Burun içi poliplerinin medikal ve cerrahi tedavisi
BURUN KEMİĞİNDE KAYMA YAHUT EĞRİLME (DEVİASYON) ve TEDAVİSİ
Sıklıkla karşılaşılan burun tıkanıklığı nedenlerinden biri de burun içi kemiğinde kayma yahut eğrilme olmasın sonucunda nefes yolunun tıkamasıdır. Burun direği olarak da isimlendirilen ve tıp lisanında septum ismi verilen bu yapının düzgün olması sağlıklı nefes almanın birinci kaidesidir.
Burun kemiği kayması yahut eğrilme olmasının tıptaki ismi Septum Deviasyonudur.
Septum deviasyonunun tedavisi ameliyattır. Septoplasti denilen ameliyatla septumun eğri kısımları çıkarılır , düzeltilir, ve septum orta hatta getirilerek her iki burun pasajının açık olması sağlanır.
Ameliyat genel ve lokal anestezi ile yapılabilir, bu hastanın ve tabibin seçimine bağlıdır. Ameliyat ortalama 30dk-45dk ortası sürer. Ameliyatta hastanın burun içine yeni geliştirilmiş sünger yada silikon tamponlar koyulur. Yeni geliştirilen bu tamponlar sayesinde hastaları en çekindikleri tamponun çekilmesi ağrısız ve hayli kolay olmaktadır. Ameliyattan iki gün sonra hastanın burnundan tamponlar alınır. Ve hasta günlük aktivitelerine devam edebilir.
BURUN ETİ (KONKA) BÜYÜMESİ VE TEDAVİSİ
Burun eti büyümesi burun tıkanıklıklarının çok değerli ve sık karşılaşılan bir sebebidir. Burun içinde alt orta ve üst burun etleri olmak üzere üç adettir. Alt burun etlerinin büyümesinde burun tıkanıklığı gelişirken orta burun etlerinin büyümesinde sık tekrarlayan sinüzit atakları ve kronik sinüzite yatkınlık gelişir. Bu nedenle burun eti büyümelerinde gerekli ilaç tedavilerine karşın düzgünleşme sağlanamadığında cerrahi tedaviye başvurulabilir.
Burun eti büyümesinin nedenleri:
*Alerjik burun eti büyümesi
*Burun kemiğindeki kaymaya bağlı burun eti büyümesi
*Burun etlerindeki yapısal bozukluklar
Burun etlerine uygulanması gereken cerrahi; tahrip edici , ve burun etinin tamamına yönelik değil gözetici (burun etini saran mukoza ismi verilen kılıfı koruyarak) ve kısmi olmalıdır. Bunun nedeni burun eti ve burun etini saran kılıfın burun fonksiyonunda değerli yeri olmasıdır.
BURUN YAN DUVARI ZAYIFLIĞI (NAZAL VALV DARLIĞI) VE TEDAVİSİ
Burnun yan duvarlarında kâfi takviye olmaması durumunda hasta nefes alma sırasında burun kanatlarının içeriye çökmesi nedeniyle burundan nefes alamaz. Bu durum doğuştan ve gelişimsel olabileceği üzere geçirilmiş bir ameliyat sonrası da ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalar tipik olarak her iki işaret parmağı burun ile yanağın birleştiği yerlere konularak kulaklara hakikat hafif açma hareketi yapıldığında çok rahat nefes almaya başlarlar. Buna Cottle hareketi diyoruz ve valv darlıklarının teşhisinde kullanıyoruz. Nazal valv darlığının tedavisi de ameliyatla olmakta ve burun yan duvarlarının tekrar burun içinden alınan kıkırdakların uygun yerlere uygun açılar ile yerleştirilmesi ile yine yapılandırılması gerekmektedir. Bu ameliyat septum deviasyonu, burun eti küçültülmesi ve estetik burun cerrahisi ile birlikte birebir anada uygulanabilmektedir. Tek başına yapıldığında burun üstüne 3-5 gün boyunca bant takılmakta . Burun içinde ise duruma nazaran değişmekle birlikte 1-2 gün küçük tamponlar konmaktadır.
GENİZ ETİ BÜYÜMESİ VE TEDAVİSİ
Geniz eti büyümesi burnun gerisinde bulunan ve bedenin savunma hücrelerini üreterek enfeksyonları önleyen adenoid denilen dokuların büyümesi ve burun ardını tıkayarak burun tıkanıklığı yaratmasıdır. Bu durum sıklıkla çocuklarda görülmekle birlikte çocuklukta ihmal edilen ve vaktinde ameliyat edilmemiş hastalarda erişkin yaşlarda da gözlenebilmektedir.Bu hastalarda horlama, burun tıkanıklığı, burundan konuşma ve sık tekrarlayan sinüzit görülür. Tedavisi genel anestezi altında bu dokunun bulunduğu yerden kazınarak alınmasıdır. Ameliyat yaklaşık 20-30 dk sürer, hasta ameliyattan 1 gün sonra günlük aktivitelerine dönebilir.
YAYGIN BURUN İÇİ POLİPLERİ VE TEDAVİSİ
Bu hastalık çoklukla alerji astım ve aspirin hassaslığı ile birlikte gözlemlenen, burun içinde bilinmeyen bir nedenle üzüm taneciklerine benzeyen içi jel dolu etlerin oluşmasıdır. Bunlar burun tıkanıklığının yanında tıpkı vakitte sinüzite de neden olmaktadır. Bu durumun tedavisi çok büyük ve yaygın olgularda endoskopik olarak cerrahi uygulanması ve sonrasında sistemik(ağızdan) steroid ve topikal (spray)steroid tedavisidir. Çok yaygın olmayan hadiselerde sırf spray tedavisi kâfi olabilmektedir. Ameliyat olan olgularda tekrarlayabileceği bilinmelidir.