Omurlar, omurilik ve hudut lifleri ismi verilen yapılarının korunmasını sağlayan kemik yapılardır. Omurilik ve hudut lifleri omurların ortasındaki kanal boyunca başın alt kısmından başlayarak aşağıya yanlışsız inerler. Omurlar ortasında omurların birbirine bağlanmasını sağlayan, disk ismi verilen yapılar vardır. Bu diskler yaş ilerledikçe sıvı ölçülerini kaybederler. Bu durum diskin yük taşıma yeteneğinin azalmasına ve sertleşerek bulunduğu yerden spinal kanala hakikat yer değiştirerek kanal çapının daralmasına neden olabilir. Kanal darlığının öteki bir nedeni, omurların gerisindeki faset eklemleri denen ilişki yapılarının kalınlaşmasıdır.
Belirtiler Nelerdir?
Spinal stenoz her vakit belirti vermeyebilir. Calışmalar hiçbir belirtisi olmayan ancak önemli spinal stenozu olan birçok insan olduğunu ortaya koymuştur. Şayet varsa belirtiler; sırt ya da bacaklarda ağrı, uyuşukluk ve kramptır. Bacaklarda kuvvetsizlik meydana gelebilir. Nadiren mesane ve/veya bağırsak sorunlarına neden olabilir. Yakınmalar uzun mühlet ayakta kalma ve yürümeyle artabilir. Belirtiler devamlı ya da nöbetler biçiminde gelip geçen biçimde olabilir. Sınırlı bir mühlet yürüdükten sonra bacaklarda güçsüzlük ve uyuşma nedeniyle durma ve çömelme gereği duyulabilir. Yürüme arası giderek azalabilir. Eğilme yahut oturmayla ağrı hafifleyebilir yahut büsbütün geçebilir.
Tanısı Nasıl Konur?
Muayene ve öykü çok değerlidir. Direkt grafiler (röntgen) daralmış disklerin yahut zayıflamış disklerin varlığını ortaya koyabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile omurgadaki darlıkların ölçüsü detaylı bir formda saptanabilir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) de ölçüm ve araştırma için kullanılabilir. Tüm bu calışmalar spinal kanalının darlığını, hudut kökü basısını, darlığın yerinin saptanmasını sağlar.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Sizde ağrıya sebep olan bir darlık saptanacak olursa, öncelikle cerrahi olmayan teknikleri denenmelidir. Bu tedavi seçenekleri ise antiinflamatuar tedavi (ağızdan ilaç ya da enjeksiyon) ve ağrının denetim altına alınması için ağrı kesicilerdir. Somut tedaviye karar verilirken, sizin dayanıklılığınız ve yakınmalarınızın hayat kalitenizi düşürüp, düşürmediğini göz önünde bulundurmak gereklidir. Spinal enjeksiyonlar (epidural enjeksiyon gibi) yapılabilir.
İlaç tedavisi ve ağrının denetimi:
Tedaviniz planlanırken tek bir ilaç ya da çoklu ilaç tedavisini seçilebilir. Ağrının denetimi için kullanılan ilaçlara analjezik denir. Birçok ağrı kolay ağrı kesicilerle denetim altına alınabilir. Birtakım analjezikler (ağrı kesiciler) NSAİİ olarak isimlendirilirler. Bu çeşit ilaçlar ağrıyı kesmeleri yanında meydana gelebilecek bir yangıyı da ortadan kaldırmak gayesiyle kullanılırlar. Şayet hekiminiz size bu türlü ağrı kesiciler önermiş ve kullanıyorsanız, mide sorunları üzere yan tesirlerle karşılaşabilirsiniz. Bu tıp ağrı kesicilerin uzun müddet kullanımında olabilecek sorunlar bakımından hekim nezaretinde olmalısınız. Şayet üstte bahsedilen tipten ağrı kesiciler ile geçmeyen inatçı bir ağrınız varsa; hekiminiz size narkotik ağrı kesici ismi verilen ilaçlar önerebilir. Bu çeşit ağrı kesicileri, hekiminiz önermedikçe kullanmayınız. Bu cins ilaçlarda yüksek doz, daha fazla ve daha süratli tesir demek değildir. Bu ilaçların kusma, kabızlık, baş dönmesi, uyuşukluk üzere yan tesirleri vardır ve bu ilaçlar bağımlılık yapabilirler. Tüm ilaçlar lakin hekiminiz önerirse alınmalıdır. Hekiminizin verdiği ilaçları nasıl ve ne kadar alacağınızı gerçek anladığınızdan emin olunuz ve ilacınızın işe yaramadığını düşünüyorsanız hekiminize danışınız. Antiinflamatuar tesir gösteren diğer ilaçlar da vardır. Kortikosteroidler güçlü antiinflamatuar tesirlerinden ötürü oral ya da enjeksiyon biçiminde kullanılabilir. NSAİİ üzere kortikosteroidlerin de yan tesirleri vardır. Sizin için risklerini ve faydalarını hekiminizle görüşünüz. Spinal enjeksiyonlar yahut bloklar ağrının ortadan kaldırılmasında kullanılabilir.
Bu tıp süreçler epidural aralığa (sinirleri saran zarlar ile kemik yapı ortası aralık) ya da eklem aralığına kortikosteroid verilmesi biçiminde yapılır.
Bu süreci uzman doktor yapar. Birinci sürecin muvaffakiyet durumu göz önüne alınarak ileri devirde süreç tekrarlanabilir. Bu prosedür; tedavi programında sıkça kullanılan bir prosedürdür.
İlac tedavisi dışındaki (Cerrahi olmayan) tedavi seçenekleri:
Spinal stenozun belirtileri, hastalarda çoklukla hareketten kaçınmaya neden olur. Bu durum eğilebilmede, dayanıklılıkta azalma yaratır. Fizik tedavi ya da antrenman programı, kasları güçlendirme ve eğilebilmeyi tekrar sağlama açısından değerlidir. Yüzme ve yürüyüş önerilmektedir. Zira bu cins hareketler hudutlara gelen kan ölçüsünü arttırmakta ve böylelikle daralmanın belirtilerini azaltmaktadır. Ayrıyeten size sırt, karın ve bacak adalelerini kuvvetlendiren antrenmanlar de önerilebilir. Birçok kişi için, mesken içi güvenliğe dikkat edilmesi çok değerlidir. Örneğin camaşır makinesi ve bulaşık makinesi daha yüksek bir yere konabilir. Daha uygun bir yatak kullanılabilir. Gerekli ise banyoda da değişiklik yapılabilir. Yürüyüşün en kolay hale getirilebilmesi, gerekirse yürüteç yahut baston edinilmesi uygundur. Değerli ve ilerleyici bir bacak zayıflığı gelişmedikce ve idrar torbası yahut bağırsak sıkıntıları bulunmadıkça spinal stenoz, yetişkinlerde tehlikeli bir durum oluşturmamaktadır. Bu türlü durumlarda tedavinin emeli, hastanın hayat kalitesini korumak ve ağrı varsa ağrının denetimini sağlamaktır. Cerrahi olmayan usuller, tek başına spinal kanaldaki darlığı düzeltmemekte ve ağrıyı uzun müddet sonlandıramamaktadır.
Cerrahi tedavi:
Cerrahi prosedürler, cerrahi olmayan metotlarla ağrısı denetim altına alınamayan hastalarda uygulanır. Cerrahi teşebbüs ayrıyeten; ilerleyici bacak güçsüzlüğü, idrar torbası ve bağırsak sorunu olanlarda tercih edilen bir tedavi formülüdür. Yapılacak cerrahi teşebbüsün emeli, basıyı kaldırıp kanal çapını genişletmektir. Bu sürecin ismi lomber dekompresyondur. Laminektomi seçilebilecek cerrahi formüllerden biridir.
Bu teknikte gerideki kemikler alınarak daralan kemik kanalı genişletilir. Hemilaminektomi bilateral flavektomi tekniğinde, gerideki kemikler bir taraftan alınarak kanal genişletilir. Yanlışsız endikasyonla yapılan cerrahi müdahale ile bacak ağrısı ve bacağın işlev kaybı düzelir. Günümüzde hastalar operasyondan birkaç hafta sonrasında olağan hayatlarına dönebilmektedir.
Spinal stenozda bazen, zayıf olan omurlar ortasında kayma olur ve buna spondiloliztezis denir. Ve bu türlü bir durumda omurlar ortasındaki sabitlik kaybolur. Bu türlü olgularda spinal füzyon (omur birleştirme) cerrahisi, omurları sabitlemek gayesiyle dekompresyon süreci ile bir arada yapılabilir. Birleştirme süreci, birleştirilecek iki omur ortasında kemik doku ya da teknik birtakım aletler ile yapılır. Birleştirme önden ya da arttan ya da her iki istikametten yapılabilir.
Cerrahi sonrası hastanede kalış müddeti yalnızca birkaç gündür. Birden fazla hasta 6-9 haftada tüm aktivitelerine geri dönebilmektedir.