Bel Fıtığı Nedir?
Bel bölgemizde bulunan omurgaların ortasındaki kıkırdak yapının yırtılarak, omurilikten çıkan sonları sıkıştırmasıdır. Evvel şiddetli bel ağrısı, daha sonrada ayağa yayılan ağrıyla ortaya çıkar. Yatak istirahati ve birtakım ağrı kesicilerle tedaviye karşın, ağrısı geçmeyen, toplumsal yaşantısı etkilenen ve ayakta felçler ortaya çıkan hastalarda uygulanan cerrahi teşebbüsler bugün süratle gelişmekte, hasta kısa müddette eski yaşantısına dönmektedir. Tedavisinde gecikilen olaylardaysa, ağrılar ve felçler kalıcı olmaktadır.
Bel Anatomisi
– Omurgada boyun, sırt ve bel bölgesinde 3 adet doğal eğrilik (kavis) vardır.
– Bu eğrilikler sayesinde omurgamız üstüne düşen yük miktarını en aza indirir ve esnek bir biçimde hareket edebilir.
– Bel bölgesi 5 adet omur ve sakrum(sağrı) kemiğinden oluşur.
– Omurlar üst üste gelerek; içinden omurilik ve hudutların geçtiği omurga kanalını oluşturur.
– Omurga omuriliği ve hudutları korur; bedenimizin hareketini sağlar.
– Omurlar birbirlerine önde “disk” dediğimiz yastıkçıklar, arkada “faset” eklemleri ile tutunurlar.
– Diskler aslında omurların birbirine sürtünmesini engelleyen jöle kıvamında amortisörlerdir.
– Disklerin misyonu yürüme, oturma, yük kaldırma sırasında oluşan sarsıntıları emmek, omurların üzerine düşen yükü eşit olarak azaltarak, tartısı istikrarlı biçimde alt düzeylere iletmektir.
– Omurlar birbirlerine arttan iki adet faset eklemi ile tutunur.
– Her disk iki kısımdan oluşur: sağlam liflerle örülmüş dış kısım yumuşak ve jölemsi iç kısım.
– Sağlam dış kısım yumuşak ve jölemsi iç kısmı korur ve esnek hareketi sağlar.
– Omurga bu oluşumlar dışında bağlar ve kaslar tarafından desteklenir. Bağlar, diskleri ve omurları yerinde tutan sağlam şeritlerdir.
– Kaslar ise hareketi denetler, omurgayı takviyeler ve sağlamlık kazandırır.
-Omurilik beyinimizin verdiği buyrukları bedenimizin başka kısımlarına taşınmasından sorumludur.
– Omurilik üst bel bölgesinde sonlanarak bacak kaslarına, idrar kesesine, cinsel organlara giden hudut kısımları verir.
– Bu sonlar bacağın hareketini, hissini, idrar çıkarma, dışkılama ve cinsel işlevinizi sağlar.
Bel Fıtığı Nasıl Oluşur?
Ağır bir yükü kaldırmak yahut zıt bir hareket yapmak üzere pek çok dış faktörün yanında şahsa ilişkin faktörler de bel fıtığının oluşmasında kıymetli rol oynarlar. Zira o denli insan vardır ki 120 kg. kaldırır, hiçbir şey olmaz; öylesi de vardır ki 5 kg. kaldırır, bel fıtığı olur.
Bireye ilişkin faktörlerin başında omur kemikleri ortasında bulunan ve disk ismi verilen kıkırdaklardaki dejenerasyon gelir. Kâinatta hiçbir şeyin tesadüfe bırakılmamış olması üzere diskin beslenmesi de muhakkak bir plan ve program dahilinde gerçekleşmektedir. Muhakkak hususlar diskin makul yerlerinden geçmektedir. Fakat yaş ilerledikçe diski besleyen damarlar da azalır ve yaklaşık sekiz yaşından sonra hiç görülmezler. Bu yaştan sonra diskin beslenmesi diffüzyonla olur. Disklerin ihtiva ettiği su oranı da çocuk yaştan itibaren yavaş yavaş azalmaya başlar. Bir ceninin diskinde su oranı % 90 iken, çocuklarda bu oran % 80’e, yetişkinlerde ise % 50-60’a düşer. Sonuçta disk de giderek küçülür ve yüksekliği azalır. Buna disklerdeki beslenme bozukluğu ve mikro düzeydeki değişiklikler ile kimyasal değişiklikler ve disk üzerine uygulanan mekanik kuvvetlerin yaptığı dejenerasyon eşlik eder. Diske giren oksijen ve besin ölçüsü giderek azalırken metabolizma artıklarının atılması zorlaşır. Disk vakitle elastikiyetini yitirir, artık kuvvet aktarma ve kuvveti etraf dokularda istikrarlı bir formda yayma misyonunu yapamaz olur. Diskin içinde bulunan ve tamir misyonu üstlenen dayanak hücrelerinin sayısı da yaş ilerledikçe azalır. Tamir olayı zayıflar. Mikro seviyede bulunan çatlaklar üzerine çok yük binince yahut kişi yanlış bir hareket yaptığında diskin içindeki yumuşak kısım etrafındaki kapsülü kolay kolay yırtarak dışarıya yanlışsız çıkar ve bel fıtığı oluşur. Yani yer hazır hale geldikten sonra bardağı taşıran son bir damla gerekmektedir ki bu, hafif bir cismi kaldırmak yahut yalnızca öksürmek de olabilir.
Hangi Hastalar Ameliyat Edilmelidir?
Konservatif tedavi dediğimiz cerrahi dışı metodlarla tedavi edilen hasta her şeye karşın iyileşmiyorsa, yani dayanılmaz inatçı bir ağrıya sahipse ve bu ağrı doğal olarak hayat kalitesinin düşük seyretmesine yol açıyorsa, kelam konusu hasta cerrahiye aday demektir. Ne kendisinin ne de etrafının daima ıstırap çekmesine gerek yoktur.
Kimi hastalar konservatif tedaviyle güzelleşirler ancak bir müddet sonra rahatsızlıkları yine nükseder. Bazen yeterli, bazen berbat durumdadırlar. Hastalığı bu halde senelerce sürüp giden beşerler vardır. Her rahatsızlık devrinde iş, aile ve toplumsal hayatları bundan önemli halde etkilenir ve adeta altüst olur. Bunlar genelde cerrahiden çok korkan hastalardır. Bel fıtığı bu türlü sık nükseden ve bilhassa iş hayatlarındaki randıman ve kalite önemli boyutlarda düşen, bu formda haftalar uzunluğu olağan yaşantıdan kopan şahıslarda cerrahi müdahale gündeme gelmektedir. Bu kümedeki hastalara rahatsızlıklarının nedeni teferruatlı olarak anlatılmalı ve ameliyat kararı kendilerine bırakılmalıdır.
Bel ve bacak ağrısıyla birlikte bacaklarında uyuşma, kuvvetsizlik, bacak adalelerinde zayıflama ve incelme bulunan hastalar da vardır. Daima berbata gitmektedirler. Bunların daha fazla berbata gitmelerine müsaade verilmemeli, ameliyatın gerekliliği kendilerine anlatılmalıdır.
Bel fıtığı bulunan bir hastada idrar ve büyük abdest yapamama yahut tutamama, makat ve cinsel organlar civarında uyuşma, bacaklarda felce gidiş üzere belirtiler varsa o kişi hemen ameliyata alınmalıdır. Bu türlü bir hastada saatlerin hatta dakikaların dahi ehemmiyeti vardır. Gece yarısında bile olsa derhal ameliyata girilerek hudut elemanları üzerindeki bası bir an evvel ortadan kaldırılmalıdır.
Beklendiği takdirde bel fıtığının bizatihi güzelleşeceği fikri her hasta için geçerli değildir. Bizim uzun yılları kapsayan deneyimlerimiz göstermiştir ki, başarılı bir cerrahi teşebbüs düzgünleşme sürecini kısaltmakta ve hastalar işlerinin başına çoklukla daha kısa müddette dönmektedirler.