Bademcik ve Geniz Eti Nedir ?
Bademcikler (tonsil) ve geniz eti (adenoid), lenfoid doku denilen ve bedenin bağışıklık sisteminde rol
oynayan organlardır. Tonsiller yutak girişinde, lisan kökünün iki yanında yerleşmişlerdir. Adenoid ise
nasofarinks ismi verilen ve yutağın üst kısmında yani burun boşluğunun art tarafında bulunurlar.
Görevleri Nedir ?
Tonsil ve adenoid lenfoid dokunun bir kesimidir ve lenfositler içerirler. Bu lenfositler, bedenin bağışıklık
sistemine yardımcı olan antikorları üretirler. Lakin tonsil ve adenoidlerin bağışıklık sistemindeki rolleri
kıymetli oranda değildir ve birçok vakit işlevsel değildirler. Bademcik ve geniz eti alınan kişilerde
bağışıklıkla ilgili hiç bir olumsuz durumun olmaması da bunu göstermektedir.
Ne Üzere Problemlere Yol Açarlar ?
Tonsil ve adenoid hem infeksiyonlara hemde büyüklüklerine bağlı olarak kimi meselelere yol açabilirler.
Adenoid daha çokçocukluk çağının sorunu olmasına karşın tonsil hem çocuklarda hem de
erişkinlerde hastalık yapabilmektedir.
Sık geçirilen infeksiyonlar, hem hastanın günlük ömrünü tesirler, hemde sık sık ilaç kullanımına neden
olur. Lakin geçirilen infeksiyonların (iltihapların) en kıymetli sonuçları, kalp kapakçıkları, eklem ve
böbreklerin risk altında olmasıdır.
İnfeksiyonları dışında tonsil ve adenoidin büyüklükleri de kıymetli sonuçlara yol açar. Tonsillerin büyük
olması; yutma, beslenme ve konuşma meseleleri yapar.Ayrıca tonsil üzerinde biriken yiyecek ve doku
artıkları ağız kokusu ve hijyen bozukluğuna neden olur. Adenoid dokusunun büyük olması herşeyden
evvel burun tıkanıklığına yol açar. Bu hastalarda ağzı açık ahenge ve horlamaya neden olur. Burun,
solunan havanın ısısını ve nemini ayarlar ve birtakım ziyanlı partikülleri meblağ. Bu nedenle ağız solunumu
yapan hastalarda kimi teneffüs yolu sorunlarına yol açar. Geniz eti ayrıyeten şu sorunları oluşturur:
– Orta kulakta havalanma bozukluğu ve buna bağlı kulak zorunda çökme, işitme kaybı ve iletişim
bozukluğu. İşitme kaybı bazen anne-babanın farkedemeyeceği düzeyde olur fakat sıklıkla da hastayı
doktora götüren birinci sebeptir.
– Çene ve yüz kemiklerinde gelişim bozukluğu
– Geniz akıntısı nedeniyle boğaz iltihabı (farenjit), öksürük ve alt teneffüs yolu problemleri
– Baş ağrısı
– Sinüzit
– Oluşan yüz sözü nedeniyle ‘geri zekalı’ görüntüsü
Nasıl Tedavi Edilir ?
Bademcik ve geniz etinin akut iltihaplarında tedavi çoklukla ilaçlardır. İlaç olarak en sık antibiyotikler,
ağrı kesiciler ve şayet alerjik faktörlerde düşünülüyorsa antihistaminiklerdir. Önemli sorunlara yol
açmayan ve sık infeksiyona yol açmayan bademcik ve geniz eti ilaçlarla tedavi edilmesine karşın,
bazen bademcik ve geniz etinin alınması gerekir.
Hangi Durumlarda Alınmalıdır ?
Tonsil ve adenoidin alınmasına karar vermek, bazen kolaysa da bazen hastayı muhakkak bir mühlet takip etmeyi
gerektirir.
Ameliyata karar verilmesine neden olan durumlar şunlardır:
Sık sık infeksiyon geçirilmesi: Genelde kabul edilen durum, birbirini takip eden yıllarda, senede 3 veya
daha infeksiyon geçirilmesidir.
Tonsillerde infeksiyon olmasada yutmayı zorlaştıracak kadar büyümesi
Tonsil dokusunun tek taraflı büyümesi (lenfoma yahut öteki habis hastalıkların belirtisi olabileceğinden)
Tonsil üzerinde ağız kokusuna neden olabilecek halde sık sık birikim olması
Adenoid dokusunun nefes almayı bozacak kadar büyümesi
Orta kulak iltihabı (otitis media) ve işitme kaybına neden olması
Sık sık sinüzit ve alt teneffüs yolu sorunlarına neden olması
Ameliyat Hangi Yaşta Yapılmalıdır ?
Ameliyat için kesin bir yaş yoktur. Hastaya verdiği ziyan nazaran karar verilir. Sık kabul edilen durum tonsil
ameliyatı için hastanın 3 yaşını doldurmasıdır. Adenoid alınması ise 1 yaşında dahi yapılabilir. Birçok kez
çocuk büyüsün diye beklemek hastaya ziyanlı olabilmekte ve tedavi muvaffakiyetini düşürmektedir.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Nasıl Yapılır ?
Tonsil için bazen lokal anestezi yapılmasına karşın adenoid dokusunun alınması genel anesteziyi
gerektirir. Tonsil’in alınması uygun kesi ile etrafındaki kapsül ile birlikte çıkarılması halinde olur. Adenoid
ameliyatı ise büyümüş dokunun kazınması biçimindedir. Ameliyat müddeti çoklukla kısadır ve 30-60 dk
ortasında değişir. Ameliyat sonrası çoklukla hastanede yatmak gerekmez. Bazen bilhassa kanama riski
açısından 1 gece hastanede kalınması gerekebilir.
Ameliyatın Riski ve Komplikasyonları Nelerdir ?
Her ameliyat üzere bademcik ve geniz eti ameliyatlarının da risk ve komplikasyonları olabilmektedir. Lokal
yahut genel anestezi her vakit için birtakım riskler taşır. Fakat anestezi teknik ve ilaçlarındaki gelişmeler
her geçen gün bu riski azaltmaktadır. Bunun dışında en sık görülen komplikasyon kanamadır. Bazen
ciddi boyutlara ulaşabilmesine karşın, dikkatli ve titiz bir çalışma ve hastanın uygun takibi ile bu
sorun az görülmektedir.Özellikle erişkin hastalarda olmak üzere ağrı hastayı en çok rahatsız eden
durumdur. Ameliyat sonrası farenjit oluştuğuna dair inanış vardır. Bu yanlış bir fikirdir. Hastalar
bademcik alındıktan sonra hiç boğaz ağrısı olmayacağı beklentisine girerlerse yanılabilirler. Mevcut
farenjitin bademciklerin alınmasıyla bir ilgisi yoktur. Hatta bazen infeksiyonlu tonsiller farenjiti arttırırlar.
Ameliyattan Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir ?
En çok uyulması gereken kurallar beslenme ile ilgilidir. Bilhassa birinci 3 günde kanama mümkünlüğü daha çok
olduğu için soğuk ve sıvı besinler seçilmelidir. Bu nedenle soğuk süt, çorba, meyve suyu, muhallebi,
dondurma üzere besinler ülküdür.
Amaliyatın birinci gününde koyu renkli kan kusulması olağandır ve yutulan ameliyat sırasında yutulan kanla
ilgilidir.Ancak daima kırmızı renkli yeni kan gelmesi çabucak hekiminize başvurmayı gerektirir. 4.günden
itibaren yavaş yavaş olağan besine geçilir. Hastanın ağrı nedeniyle birşey yemek istememesi ağrının
devamına neden olur. Kesinlikle bol ölçüde sıvı alınmalıdır. Ameliyattan sonra hafif ateş olması beklenen
bir durumdur. Kâfi sıvı alınması ve ateş düşürücü ilaçlarla ekseriyetle olağana döner. Bazen hastalar
ameliyattan birkaç gün sonra doktora başvurarak bademcik bölgesinde iltihap geliştiğinden yakınırlar. Bu
ekseriyetle bademcikler alındıktan sonra o bölgede beyaz bir örtü oluşturan düzgünleşme dokusunun hastayı
yanıltmasıdır.
